AZƏRBAYCAN
RESPUBLİKASININ CİNAYƏT MƏCƏLLƏSİ
MÜNDƏRİCAT
(Fəslin başlanğıcına getmək
üçün müvafiq fəslin adının
üzərində sol düyməni basın)
BÖLMƏLƏR (Fəsillər)
I.
CİNAYƏT
QANUNU (1-2)
II.
CİNAYƏT
HAQQINDA (3-8)
III.
CƏZA
HAQQINDA (9-10)
IV.
CİNAYƏT
MƏSULİYYƏTİNDƏN VƏ CƏZADAN AZAD ETMƏ
(11-13)
V.
YETKİNLİK
YAŞINA ÇATMAYANLARIN CİNAYƏT
MƏSULİYYƏTİ (14)
VI.
TİBBİ
XARAKTERLİ MƏCBURİ TƏDBİRLƏR (15)
VII. SÜLH
VƏ İNSANLIQ ƏLEYHİNƏ CİNAYƏTLƏR (16-17)
VIII. ŞƏXSİYYƏT
ƏLEYHİNƏ OLAN CİNAYƏTLƏR (18-22)
IX.
İQTİSADİ
SAHƏDƏ CİNAYƏTLƏR (23-24)
X.
İCTİMAİ
TƏHLÜKƏSİZLİK VƏ İCTİMAİ QAYDA
ƏLEYHİNƏ OLAN CİNAYƏTLƏR (25-30)
XI.
DÖVLƏT
HAKİMİYYƏTİ ƏLEYHİNƏ OLAN
CİNAYƏTLƏR (31-34)
XII. HƏRBİ
XİDMƏT ƏLEYHİNƏ OLAN CİNAYƏTLƏR (35)
İSTİFADƏ OLUNMUŞ
MƏNBƏ SƏNƏDLƏRİNİN SİYAHISI
FƏSİLLƏR
(Maddələr)
1. AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ
CİNAYƏT QANUNUNUN VƏZİFƏLƏRİ VƏ
PRİNSİPLƏRİ (1-9)
2. CİNAYƏT QANUNUNUN QÜVVƏSİ (10-13)
3. CİNAYƏT ANLAYIŞI VƏ
CİNAYƏTLƏRİN TƏSNİFATI (14-18)
4. CİNAYƏT
MƏSULİYYƏTİNƏ CƏLB EDİLMƏLİ OLAN
ŞƏXSLƏR (19-23)
5. TƏQSİR (24-26)
6. BAŞA ÇATMAYAN CİNAYƏT (27-30)
7. CİNAYƏTDƏ
İŞTİRAKÇILIQ (31-35)
8. ƏMƏLİN CİNAYƏT OLMASINI
ARADAN QALDIRAN HALLAR (36-40)
9. CƏZANIN ANLAYIŞI, MƏQSƏDİ
VƏ NÖVLƏRİ (41-57)
10.
CƏZANIN TƏYİN
EDİLMƏSİ (58-71)
11.
CİNAYƏT
MƏSULİYYƏTİNDƏN AZAD ETMƏ (72-75)
12.
CƏZADAN AZAD ETMƏ (76-80)
13.
AMNİSTİYA. ƏFV ETMƏ.
MƏHKUMLUQ (81-83)
14.
YETKİNLİK YAŞINA
ÇATMAYANLARIN BARƏSİNDƏ CİNAYƏT
MƏSULİYYƏTİNİN VƏ CƏZASININ
XÜSUSİYYƏTLƏRİ (84-92)
15.
TİBBİ XARAKTERLİ MƏCBURİ
TƏDBİRLƏR (93-99)
16.
SÜLH VƏ
İNSANLIQ ƏLEYHİNƏ CİNAYƏTLƏR (100-113)
17.
MÜHARİBƏ
CİNAYƏTLƏRİ (114-119)
18.
HƏYAT VƏ SAĞLAMLIQ
ƏLEYHİNƏ OLAN CİNAYƏTLƏR (120-143)
19.
ŞƏXSİYYƏTİN AZADLIĞI
VƏ LƏYAQƏTİ ƏLEYHİNƏ OLAN
CİNAYƏTLƏR (144-148)
20.
ŞƏXSİYYƏTIN CİNSİ
TOXUNULMAZLIĞI VƏ CİNSİ AZADLIĞI
ƏLEYHİNƏ OLAN CİNAYƏTLƏR (149-153)
21.
İNSAN VƏ VƏTƏNDAŞIN
KONSTİTUSİYA HÜQUQ VƏ AZADLIQLARI ƏLEYHİNƏ
OLAN CİNAYƏTLƏR (154-169)
22.
YETKİNLİK YAŞINA ÇATMAYANLAR
VƏ AİLƏ MÜNASİBƏTLƏRİ
ƏLEYHİNƏ OLAN CİNAYƏTLƏR (170-176)
23.
MÜLKİYYƏT ƏLEYHİNƏ
OLAN CİNAYƏTLƏR (177-189)
24.
İQTİSADI FƏALİYYƏT
SAHƏSİNDƏ OLAN CİNAYƏTLƏR (190-213)
25.
İCTİMAİ
TƏHLÜKƏSİZLİK ƏLEYHİNƏ OLAN
CİNAYƏTLƏR (214-233)
26.
NARKOTİK VASİTƏLƏRİN
VƏ PSİXOTROP MADDӘLӘRİN QANUNSUZ
DÖVRİYYӘSİ İLӘ ƏLAQƏDAR
CİNAYӘTLӘR (234-241)
27.
İCTİMAİ MƏNƏVİYYAT
ƏLEYHİNƏ CİNAYƏTLƏR (242-246)
28.
EKOLOJİ CİNAYƏTLƏR (247-261)
29.
HƏRƏKƏT
TƏHLÜKƏSİZLİYİ VƏ NƏQLİYYAT
VASİTƏLƏRİNİN İSTİSMARI QAYDALARI
ƏLEYHİNƏ OLAN CİNAYƏTLƏR (262-270)
30.
KOMPÜTER İNFORMASİYASI SAHƏSİNDƏ
CİNAYƏTLƏR (271-273)
31.
DÖVLƏTİN
KONSTİTUSİYA QURULUŞUNUN ƏSASLARI VƏ
TƏHLÜKƏSİZLİYİ ƏLEYHİNƏ OLAN
CİNAYƏTLƏR (274-285)
32.
ƏDALƏT MÜHAKİMƏSİ
ƏLEYHİNƏ OLAN CİNAYƏTLƏR (286-307)
33.
KORRUPSİYA CİNAYƏTLƏRİ
VƏ QULLUQ MƏNAFEYİ ƏLEYHİNƏ OLAN DİGƏR
CİNAYƏTLƏR (308-314)
34.
İDARƏETMƏ QAYDASI
ƏLEYHİNƏ OLAN CİNAYƏTLƏR (315-326)
35.
HƏRBİ
XİDMƏT ƏLEYHİNƏ OLAN CİNAYƏTLƏR (327-353)
1-ci fəsil
AZƏRBAYCAN
RESPUBLİKASININ CİNAYƏT QANUNUNUN
VƏZİFƏLƏRİ VƏ PRİNSİPLƏRİ
Maddə 1. Azərbaycan
Respublikasının cinayət qanunu
1.1. Azərbaycan Respublikasının cinayət qanunu bu Məcəllədən ibarətdir.
1.2. Bu Məcəllə Azərbaycan
Respublikasının Konstitusiyasına, beynəlxalq hüququn
hamılıqla qəbul edilmiş normalarına və
prinsiplərinə əsaslanır.
1.3. Cinayət məsuliyyətini
müəyyən edən və cinayət törətmiş
şəxsin cəzalandırılmasını
nəzərdə tutan qanunlar yalnız bu
Məcəlləyə daxil olunduqdan sonra tətbiq edilə
bilər.
Maddə 2. Azərbaycan
Respublikasının Cinayət Məcəlləsinin
vəzifələri
2.1. Azərbaycan Respublikasının Cinayət Məcəlləsinin vəzifələri sülhü və bəşəriyyətin təhlükəsizliyini təmin etməkdən, insan və vətəndaş hüquq və azadlıqlarını, mülkiyyəti, iqtisadi fəaliyyəti, ictimai qaydanı və ictimai təhlükəsizliyi, ətraf mühiti, Azərbaycan Respublikasının konstitusiya quruluşunu cinayətkar qəsdlərdən qorumaqdan, habelə cinayətlərin qarşısını almaqdan ibarətdir.
2.2. Bu vəzifələri həyata
keçirmək üçün Azərbaycan
Respublikasının Cinayət Məcəlləsi cinayət
məsuliyyətinin əsaslarını və prinsiplərini,
şəxsiyyət, cəmiyyət və dövlət
üçün təhlükəli olduğuna görə
cinayət sayılan əməllərin dairəsini və
həmin cinayətlərin törədilməsinə
görə tətbiq edilən cəzaların növlərini,
həddini və həcmini, habelə digər
cinayət-hüquqi xarakterli tədbirləri müəyyən
edir.
Maddə 3. Cinayət
məsuliyyətinin əsasları
Yalnız bu Məcəllə ilə nəzərdə tutulmuş cinayət tərkibinin bütün əlamətlərinin mövcud olduğu əməlin (hərəkət və ya hərəkətsizliyin) törədilməsi cinayət məsuliyyəti yaradır.
Maddə 4. Cinayət
Məcəlləsinin və cinayət məsuliyyətinin
prinsipləri
Bu Məcəllə qanunçuluq, qanun qarşısında bərabərlik, təqsirə görə məsuliyyət, ədalət və humanizm prinsiplərinə əsaslanır.
Maddə 5. Qanunçuluq
prinsipi
5.1. Əməlin (hərəkət və ya hərəkətsizliyin) cinayət sayılması və həmin əmələ görə cəza və digər cinayət-hüquqi xarakterli tədbirlər yalnız bu Məcəllə ilə müəyyən edilir.
5.2. Cinayət qanununun analogiya üzrə
tətbiqinə yol verilmir.
Maddə 6. Qanun
qarşısında bərabərlik prinsipi
6.1. Cinayət törətmiş şəxslər qanun qarşısında bərabərdirlər və irqindən, milliyyətindən, dinindən, dilindən, cinsindən, mənşəyindən, əmlak vəziyyətindən, qulluq mövqeyindən, əqidəsindən, siyasi partiyalara, həmkarlar ittifaqlarına və digər ictimai birliklərə mənsubiyyətindən və digər hallardan asılı olmayaraq cinayət məsuliyyətinə cəlb olunurlar.
6.2. Bu
Məcəllənin 6.1-ci maddəsində nəzərdə
tutulmuş əsaslara görə heç kəs cinayət
məsuliyyətinə cəlb edilə və ya
cəzalandırıla bilməz, yaxud cəzadan və ya
cinayət məsuliyyətindən azad edilə bilməz.[2]
Maddə 7. Təqsirə
görə məsuliyyət prinsipi
7.1. Yalnız törətdiyi ictimai təhlükəli əmələ (hərəkət və ya hərəkətsizliyə) və onun nəticələrinə görə təqsiri müəyyən olunmuş şəxs cinayət məsuliyyətinə cəlb edilə və cəzalandırıla bilər.
7.2. Şəxs təqsirsiz olaraq vurduğu
zərərə görə cinayət məsuliyyətinə
cəlb oluna bilməz.
Maddə 8. Ədalət
prinsipi
8.1. Cinayət törətmiş şəxs haqqında tətbiq edilən cəza və ya digər cinayət-hüquqi xarakterli tədbirlər ədalətli olmalıdır, yəni cinayətin xarakterinə və ictimai təhlükəlilik dərəcəsinə, onun törədilməsi hallarına və cinayət törətməkdə təqsirli bilinən şəxsin şəxsiyyətinə uyğun olmalıdır.
8.2. Heç kəs eyni bir cinayətə
görə iki dəfə cinayət məsuliyyətinə
cəlb oluna bilməz.
Maddə 9. Humanizm prinsipi
9.1. Cinayət Məcəlləsi insanların təhlükəsizliyini təmin edir.
9.2. Cinayət törətmiş
şəxsə tətbiq edilən cəza və digər
cinayət-hüquqi xarakterli tədbirlər işgəncə
və ya digər qəddar, qeyri-insani, yaxud ləyaqəti
alçaldan xarakter və ya məqsəd daşıya
bilməz.[3]
2-ci fəsil
Maddə 10. Cinayət qanununun
zamana görə qüvvəsi
10.1. Əməlin (hərəkət və ya hərəkətsizliyin) cinayət sayılması və həmin əmələ görə cəza, bu əməlin (hərəkət və ya hərəkətsizliyin) törədildiyi zaman qüvvədə olan cinayət qanunu ilə müəyyən edilir. Törədildiyi zaman cinayət sayılmayan əmələ görə heç kəs cinayət məsuliyyətinə cəlb oluna və cəzalandırıla bilməz.
10.2. İctimai təhlükəli
əməlin (hərəkət və ya
hərəkətsizliyin) törədilmə vaxtı, onun
nəticələrinin baş verdiyi andan asılı olmayaraq,
cinayətin törədildiyi vaxt sayılır.
10.3. Əməlin (hərəkət və
ya hərəkətsizliyin) cinayət sayılmasını
və bu əmələ görə cəzanı aradan
qaldıran, cəzanı yüngülləşdirən, yaxud
cinayət etmiş şəxsin vəziyyətini başqa
cür yaxşılaşdıran cinayət qanununun geriyə
qüvvəsi vardır, yəni həmin qanunun
qüvvəyə minməsindən əvvəl müvafiq
əməli (hərəkət və ya
hərəkətsizliyi) törətmiş
şəxslərə, habelə cəza çəkən,
yaxud cəzasını çəkmiş, lakin məhkumluğu
üstündən götürülməmiş və ya
ödənilməmiş şəxslərə şamil edilir.
10.4. Əməlin (hərəkət və
ya hərəkətsizliyin) cinayət sayılmasını
və həmin əmələ görə cəza
müəyyən edən, cəzanı
ağırlaşdıran, yaxud cinayət törətmiş
şəxsin vəziyyətini başqa cür
ağırlaşdıran cinayət qanununun geriyə
qüvvəsi yoxdur.
Maddə
11. Cinayət qanununun Azərbaycan Respublikası
ərazisində törədilən cinayətlərə
görə qüvvəsi
11.1. Azərbaycan Respublikasının ərazisində cinayət törətmiş şəxs bu Məcəllə əsasında cinayət məsuliyyətinə cəlb edilir. Azərbaycan Respublikası ərazisində başlamış, yaxud davam etmiş və ya başa çatmış cinayət, Azərbaycan Respublikası ərazisində törədilmiş cinayət sayılır.
11.2. Azərbaycan Respublikasının
ərazi sularında, Xəzər dənizinin
(gölünün) Azərbaycan Respublikasına mənsub olan
bölməsində, Azərbaycan Respublikasının üzərindəki
hava məkanında və iqtisadi zonasında
törədilən cinayət Azərbaycan Respublikası
ərazisində törədilmiş cinayət sayılır.
11.3. Azərbaycan Respublikasının hava
və ya dəniz limanında qeydiyyatda olan, Azərbaycan
Respublikasının Dövlət bayrağı və ya tanınma
nişanı altında Azərbaycan Respublikasının
hüdudlarından kənarda açıq sularda və ya hava
fəzasında hərəkət edən su və ya hava
gəmisində cinayət törətmiş şəxs bu
Məcəllə əsasında cinayət
məsuliyyətinə cəlb edilir. [4]
11.4. Azərbaycan Respublikasının
hərbi donanmasına və ya hərbi hava
qüvvələrinə məxsus olan gəmidə cinayət
törətmiş şəxs, həmin gəminin olduğu
yerdən asılı olmayaraq, bu Məcəllə
əsasında cinayət məsuliyyətinə cəlb edilir.
11.5. Azərbaycan Respublikası ərazisində
cinayət törətmiş xarici dövlətlərin
diplomatik nümayəndələrinin və toxunulmazlıq
hüququna malik olan digər şəxslərin cinayət
məsuliyyəti haqqında məsələ beynəlxalq
hüquq normalarına uyğun olaraq həll edilir.
Maddə
12. Cinayət qanununun Azərbaycan Respublikası
ərazisindən kənarda törədilən
cinayətlərə görə qüvvəsi
12.1. Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları və Azərbaycan Respublikasında daimi yaşayan vətəndaşlığı olmayan şəxslər Azərbaycan Respublikasının hüdudlarından kənarda törətdikləri əmələ (hərəkət və ya hərəkətsizliyə) görə, bu əməl həm Azərbaycan Respublikasının, həm də ərazisində törədildiyi xarici dövlətin qanunvericiliyinə əsasən cinayət sayılırsa və bu cinayətə görə həmin şəxslər xarici dövlətdə məhkum olunmamışlarsa, bu Məcəllə əsasında cinayət məsuliyyətinə cəlb edilirlər.
12.1-1. Azərbaycan Respublikasının
vətəndaşları və Azərbaycan Respublikasında
daimi yaşayan vətəndaşlığı olmayan
şəxslər Azərbaycan Respublikasının
hüdudlarından kənarda törədikləri korrupsiya
cinayəti və qulluq mənafeyi əleyhinə olan digər
cinayətə görə xarici dövlətdə məhkum
olunmamışlarsa, bu Məcəllə əsasında
cinayət məsuliyyətinə cəlb edilirlər.[5]
12.2. Əcnəbilər və
vətəndaşlığı olmayan şəxslər
Azərbaycan Respublikasının hüdudlarından kənarda
Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlarına,
Azərbaycan Respublikasının maraqlarına
(mənafelərinə) qarşı cinayət
törətdikləri halda, habelə Azərbaycan Respublikasının
tərəfdar çıxdığı beynəlxalq
müqavilələrdə nəzərdə tutulmuş hallarda
və bu cinayətə görə xarici dövlətdə
məhkum olunmadıqda, bu Məcəllə əsasında
cinayət məsuliyyətinə cəlb edilə
bilərlər.
12.2-1. Əcnəbilər və
vətəndaşlığı olmayan şəxslər
Azərbaycan Respublikasının hüdudlarından kənarda
beynəlxalq təşkilatların vəzifəli
şəxsləri, beynəlxalq parlament assambleyalarının
üzvləri, beynəlxalq məhkəmələrin
vəzifəli şəxsləri və hakimləri olan
Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının
iştirakı ilə korrupsiya cinayəti və qulluq
mənafeyi əleyhinə olan digər cinayət
törətdikləri halda və həmin cinayətə
görə xarici dövlətdə məhkum olunmadıqda, bu
Məcəllə əsasında cinayət
məsuliyyətinə cəlb edilirlər.
12.3. Sülh və insanlıq əleyhinə cinayətlər,
müharibə cinayətləri, insan alveri, terrorçuluq,
terrorçuluğu maliyyələşdirmə, hava
gəmisini qaçırma, girov götürmə, işgəncələr,
dəniz quldurluğu, narkotik vasitələrin və psixotrop
maddələrin qanunsuz dövriyyəsi, saxta pul və ya
qiymətli kağızları hazırlama və ya satma,
beynəlxalq müdafiədən istifadə edən
şəxslərə və ya təşkilatlara hücum
etmə, radioaktiv materiallarla əlaqədar cinayətlər,
habelə cəzalandırılması Azərbaycan
Respublikasının tərəfdar çıxdığı
beynəlxalq müqavilələrdən irəli gələn
digər cinayətlər törətmiş Azərbaycan
Respublikası vətəndaşları, əcnəbilər
və ya vətəndaşlığı olmayan
şəxslər, cinayətlərin törədilməsi
yerindən asılı olmayaraq, bu Məcəllə
əsasında cinayət məsuliyyətinə cəlb edilir
və cəzalandırılır.[6]
12.4. Sülhməramlı hərbi
birləşmələrin tərkibinə daxil olan
Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinə
mənsub hərbi hissələrin hərbi qulluqçuları
Azərbaycan Respublikasının hüdudlarından kənarda
törətdikləri cinayətə görə, Azərbaycan
Respublikasının beynəlxalq müqavilələri ilə
başqa hal nəzərdə tutulmamışsa, bu
Məcəllə əsasında cinayət
məsuliyyətinə cəlb edilirlər.
12.5. Bu Məcəllənin 12.1-ci
maddələrində nəzərdə tutulmuş
şəxslərə Azərbaycan Respublikasının
məhkəmələri tərəfindən təyin edilən
cəza, ərazisində cinayət törədilmiş xarici
dövlətin qanunu ilə nəzərdə tutulmuş
cəzanın yuxarı həddindən çox ola bilməz.[7]
Maddə 13. Cinayət törətmiş
şəxslərin verilməsi (ekstradisiya)[8]
13.1. Xarici dövlətin ərazisində cinayət törətmiş Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları xarici dövlətə verilə bilməz. Həmin şəxslərin cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməsi məsələsi bu Məcəllənin 12-ci maddəsinə müvafiq qaydada həll edilir.
13.2. Azərbaycan Respublikasının
hüdudlarından kənarda cinayət törətmiş
və Azərbaycan Respublikasında olan əcnəbilər
və ya vətəndaşlığı olmayan şəxslər,
cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməsi yaxud
təyin edilmiş cəzanın icrası üçün
"Cinayət törətmiş şəxslərin
verilməsi (ekstradisiya) haqqında" Azərbaycan
Respublikasının Qanununa, Azərbaycan Respublikasının
digər qanunvericilik aktlarına və Azərbaycan
Respublikasının tərəfdar çıxdığı
beynəlxalq müqavilələrə uyğun olaraq xarici
dövlətə verilə bilərlər.[9]
13.3. Azərbaycan Respublikasının
hüdudlarından kənarda cinayət törətmiş
şəxslər xarici dövlətə verilmirsə və həmin
əməl (hərəkət və ya hərəkətsizlik)
bu Məcəlləyə əsasən cinayət
sayılırsa, onlar Azərbaycan Respublikasında cinayət
məsuliyyətinə cəlb edilirlər.
13.4. Azərbaycan Respublikasının
tərəfdar çıxdığı beynəlxalq
müqavilələrdə cinayət törətmiş
şəxslərin verilməsinə dair digər
müddəalar müəyyən olunduqda, beynəlxalq
müqavilələr tətbiq edilir.[10]
İKİNCİ BÖLMƏ
CİNAYƏT HAQQINDA
3-cü fəsil
CİNAYƏT
ANLAYIŞI VƏ CİNAYƏTLƏRİN TƏSNİFATI
Maddə 14. Cinayət
anlayışı
14.1. Bu Məcəllə ilə cəza təhdidi altında qadağan olunmuş ictimai təhlükəli əməlin (hərəkət və ya hərəkətsizliyin) təqsirli olaraq törədilməsi cinayət sayılır.
14.2. Cinayət qanununda nəzərdə
tutulmuş hər hansı əməlin (hərəkət
və ya hərəkətsizliyin) əlamətləri formal
cəhətdən mövcud olsa da, lakin az
əhəmiyyətli olduğuna görə ictimai
təhlükəli sayılmayan, yəni
şəxsiyyətə, cəmiyyətə və yaxud
dövlətə zərər yetirməyən və ya
zərər yetirmək təhlükəsi yaratmayan
əməl (hərəkət və ya hərəkətsizlik)
cinayət hesab edilmir.
Maddə 15. Cinayətlərin
təsnifatı
15.1. Bu Məcəllə ilə nəzərdə tutulmuş əməllər (hərəkət və ya hərəkətsizliklər) xarakterindən və ictimai təhlükəlilik dərəcəsindən asılı olaraq böyük ictimai təhlükə törətməyən, az ağır, ağır və xüsusilə ağır cinayətlərə bölünür.
15.2. Qəsdən və ya
ehtiyatsızlıqdan törədilməsinə görə bu
Məcəllə ilə azadlıqdan məhrum etmə ilə
bağlı olmayan cəza nəzərdə tutulmuş
əməllər, yaxud qəsdən və ya
ehtiyatsızlıqdan törədilməsinə görə bu
Məcəllə ilə nəzərdə tutulmuş
azadlıqdan məhrum etmə cəzasının yuxarı
həddi iki ildən artıq olmayan əməllər
böyük ictimai təhlükə törətməyən
cinayətlər hesab olunur.
15.3. Bu Məcəllə ilə
qəsdən və ya ehtiyatsızlıqdan
törədilməsinə görə nəzərdə
tutulmuş azadlıqdan məhrum etmə cəzasının
yuxarı həddi yeddi
ildən artıq olmayan əməllər az ağır
cinayətlər hesab olunur.[11]
15.4. Bu Məcəllə ilə
qəsdən və ya ehtiyatsızlıqdan
törədilməsinə görə nəzərdə
tutulmuş azadlıqdan məhrum etmə cəzasının
yuxarı həddi on iki
ildən artıq olmayan əməllər ağır
cinayətlər hesab olunur.[12]
15.5. Bu Məcəllə ilə
qəsdən törədilməsinə görə on iki
ildən artıq azadlıqdan məhrum etmə cəzası
və ya daha ağır cəza nəzərdə tutulmuş
əməllər xüsusilə ağır cinayətlər
hesab olunur. [13]
Maddə 16. Cinayətlərin
təkrar törədilməsi
16.1. Bu Məcəllənin eyni bir maddəsi ilə nəzərdə tutulmuş cinayətin iki dəfə və ya iki dəfədən çox törədilməsi, cinayətin təkrar törədilməsi hesab edilir.
16.2. Bu Məcəllənin müxtəlif
maddələri ilə nəzərdə tutulmuş iki və
ya daha çox cinayətin törədilməsi, yalnız
həmin Məcəllənin Xüsusi hissəsində
birbaşa göstərilən hallarda cinayətin təkrar
törədilməsi hesab edilir.
16.3. Əvvəllər
törətdiyi cinayətə görə məhkum olunmuş,
məhkumluğu götürülmüş və ya
ödənilmiş, yaxud cinayət məsuliyyətindən azad
olunmuş şəxs tərəfindən bu
Məcəllənin eyni bir maddəsi ilə nəzərdə
tutulmuş və ya həmin Məcəllənin Xüsusi
hissəsində birbaşa göstərilən hallarda müxtəlif
maddələri ilə nəzərdə tutulmuş
cinayətin yenidən törədilməsi, cinayətin
təkrar törədilməsi hesab edilmir.[14]
Maddə 17. Cinayətlərin
məcmusu
17.1. Bu Məcəllənin müxtəlif maddələri ilə nəzərdə tutulmuş iki və ya daha çox cinayətin törədilməsi, həmin cinayətləri törətmiş şəxs onlardan heç birinə görə məhkum olunmamışdırsa və ya qanunla müəyyən edilmiş əsaslar üzrə cinayət məsuliyyətindən azad edilməmişdirsə, habelə bu cinayətlərdən heç birinə görə cinayət məsuliyyətinə cəlbetmə müddəti keçməmişdirsə, cinayətlərin məcmusunu yaradır.
17.2. Bir hərəkətlə
(hərəkətsizliklə) bu Məcəllənin iki və
daha çox maddəsi ilə nəzərdə tutulmuş iki
və daha çox cinayətin törədilməsi
cinayətlərin ideal məcmusunu yaradır.
17.3. Şəxs bu Məcəllənin
müvafiq maddələrinə uyğun olaraq
cinayətlərin məcmusunu yaradan hər cinayətə
görə cinayət məsuliyyətinə cəlb edilir.
17.4. Bu Məcəllənin Xüsusi
hissəsində həm ümumi, həm də xüsusi normada
nəzərdə tutulmuş cinayətin törədilməsi
cinayətlərin məcmusunu yaratmır və bu halda
xüsusi norma tətbiq olunur.
Maddə 18. Cinayətlərin
residivi və onun növləri
18.1. Qəsdən cinayət törətməyə görə əvvəllər məhkum olunmuş şəxs tərəfindən yenidən qəsdən cinayətin törədilməsi cinayətin residivini yaradır.
18.2. Cinayətlərin residivi
aşağıdakı hallarda təhlükəli
sayılır:
18.2.1. qəsdən cinayət
törətməyə görə əvvəllər iki
dəfə azadlıqdan məhrum etmə cəzasına
məhkum olunmuş şəxs, yenidən qəsdən cinayət
törətməyə görə azadlıqdan məhrum
etmə cəzasına məhkum olunduqda;
18.2.2. qəsdən ağır cinayət
törətməyə görə əvvəllər
azadlıqdan məhrum etmə cəzasına məhkum
olunmuş şəxs yenidən qəsdən ağır
cinayət törətdikdə.[15]
18.3. Cinayətlərin residivi
aşağıdakı hallarda xüsusilə
təhlükəli sayılır:
18.3.1. qəsdən az ağır və ya
qəsdən ağır cinayət törətməyə
görə əvvəllər hər hansı
ardıcıllıqla üç dəfədən az olmayaraq
azadlıqdan məhrum etmə cəzasına məhkum
olunmuş şəxs yenidən qəsdən cinayət
törətməyə görə azadlıqdan məhrum
etmə cəzasına məhkum olunduqda; [16]
18.3.2. qəsdən ağır cinayət
törətməyə görə əvvəllər iki
dəfə və ya xüsusilə ağır cinayət
törətməyə görə əvvəllər bir
dəfə azadlıqdan məhrum etmə cəzasına
məhkum olunmuş şəxs yenidən qəsdən
ağır cinayət törətdikdə; [17]
18.3.3. qəsdən ağır və ya
xüsusilə ağır cinayət törətməyə
görə əvvəllər azadlıqdan məhrum etmə
cəzasına məhkum olunmuş şəxs yenidən
xüsusilə ağır cinayət törətdikdə. [18]
18.4. Residivin müəyyən
edilməsi zamanı aşağıdakılar
nəzərə alınmır: [19]
18.4.1. böyük ictimai
təhlükə törətməyən cinayətlər; [20]
18.4.2. yetkinlik yaşına
çatmayanlar tərəfindən törədilmiş
cinayətlər;
18.4.3. bu Məcəllənin
83-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydada
götürülmüş və ya ödənilmiş
məhkumluqlar;
18.4.4. azadlıqdan məhrum
etmə ilə bağlı olmayan cəza təyin edilmiş
cinayətlərə görə məhkumluqlar.[21]
18.5. Bu Məcəllə ilə
nəzərdə tutulmuş əsaslarla və
hədlərdə cinayətlərin residivinə görə
daha sərt cəza tətbiq edilir.
4-cü fəsil
CİNAYƏT
MƏSULİYYƏTİNƏ CƏLB EDİLMƏLİ OLAN
ŞƏXSLƏR
Maddə 19. Cinayət
məsuliyyətinin ümumi şərtləri
Bu Məcəllə ilə müəyyən olunmuş yaş həddinə çatmış və cinayət törətmiş anlaqlı şəxs cinayət məsuliyyətinə cəlb edilir.
Maddə 20. Cinayət
məsuliyyətinə cəlb etməyə imkan verən
yaş həddi
20.1. Cinayət törədənədək on altı yaşı tamam olmuş şəxs cinayət məsuliyyətinə cəlb edilir.
20.2. On dörd yaşı tamam olmuş
şəxs yalnız qəsdən adam öldürməyə,
qəsdən sağlamlığa az ağır və ya
ağır zərər vurmağa, adam oğurlamağa,
zorlamağa, seksual xarakterli zorakılıq
hərəkətlərinə, oğurluğa,
soyğunçuluğa, quldurluğa, hədə-qorxu ilə
tələb etməyə, talama məqsədi olmadan qanunsuz
olaraq avtomobil və ya başqa nəqliyyat vasitəsi
ələ keçirməyə,
ağırlaşdırıcı hallarda əmlakı
qəsdən məhv etməyə və ya
zədələməyə, terrorçuluğa, adamları
girov götürməyə ağırlaşdırıcı
hallarda xuliqanlığa, odlu silahı, döyüş
sursatını, partlayıcı maddələri və
qurğuları talamağa və ya hədə-qorxu ilə
tələb etməyə, narkotik vasitələri və ya
psixotrop maddələri talamağa və ya hədə-qorxu
ilə tələb etməyə, nəqliyyat
vasitələrini və ya yolları yararsız
vəziyyətə salmağa görə cinayət
məsuliyyətinə cəlb edilir.
20.3. İctimai təhlükəli
əməli (hərəkət və ya
hərəkətsizliyi) törətdiyi zaman bu
Məcəllənin 20.1 və 20.2-ci maddələrində
nəzərdə tutulmuş yaş həddinə
çatmamış şəxslər barəsində
görülən tədbirlər və həmin tədbirlərin
tətbiqi qaydası müvafiq qanunla müəyyən edilir. [22]
Maddə 21. Anlaqsızlıq
21.1. İctimai təhlükəli əməli (hərəkət və ya hərəkətsizliyi) törətdiyi zaman anlaqsız vəziyyətdə olmuş, yəni xroniki psixi xəstəlik, psixi fəaliyyətin müvəqqəti pozulması, kəmağıllıq və ya sair psixi xəstəlik nəticəsində öz əməlinin (hərəkət və ya hərəkətsizliyinin) faktiki xarakterini və ictimai təhlükəliliyini dərk etməyən və ya onu idarə edə bilməyən şəxs cinayət məsuliyyətinə cəlb edilmir.
21.2. Anlaqsız vəziyyətdə ictimai
təhlükəli əməl (hərəkət və ya
hərəkətsizlik) törətmiş şəxs
barəsində məhkəmə tərəfindən bu
Məcəllə ilə nəzərdə tutulmuş tibbi
xarakterli məcburi tədbirlər tətbiq edilə bilər.
21.3. Anlaqlı vəziyyətdə
cinayət törətmiş, lakin məhkəmə
tərəfindən hökm çıxarılanadək psixi
xəstəliyə tutulmuş və bunun nəticəsində
öz əməlinin (hərəkət və ya hərəkətsizliyinin)
faktiki xarakterini və ictimai təhlükəliliyini dərk
etmək və ya həmin əməli idarə etmək
imkanından məhrum olmuş şəxs barəsində
məhkəmə tərəfindən bu Məcəllə
ilə nəzərdə tutulmuş tibbi xarakterli məcburi
tədbirlər tətbiq edilə bilər.
Maddə
22. Anlaqlılığı istisna etməyən psixi
pozuntusu olan şəxsin cinayət məsuliyyəti
22.1. Anlaqlı vəziyyətdə olan, lakin cinayət törətdiyi zaman psixikanın pozulması nəticəsində öz əməlinin (hərəkət və ya hərəkətsizliyinin) faktiki xarakterini və ictimai təhlükəliliyini tam dərk etməyən və ya həmin əməli idarə edə bilməyən şəxs cinayət məsuliyyətinə cəlb edilir.
22.2. Anlaqlılığı istisna
etməyən psixi pozuntu məhkəmə
tərəfindən cəza təyin edilərkən
nəzərə alınır və bu Məcəllə
ilə nəzərdə tutulmuş tibbi xarakterli məcburi tədbirlərin
tətbiq edilməsi üçün əsas ola bilər.
Maddə 23. Sərxoş halda
törədilmiş cinayətə görə
məsuliyyət
Səbəbindən asılı olmayaraq (alkoqollu içkilərin qəbulu, narkotik vasitələrdən və ya digər güclü təsir edən maddələrdən istifadə nəticəsində) sərxoº halda cinayət törətmiº ºəxs cinayət məsuliyyətindən azad olunmur.
5-ci fəsil
Maddə 24. Təqsirin
formaları
24.1. Əməli (hərəkət və ya hərəkətsizliyi) yalnız qəsdən və ya ehtiyatsızlıqdan törətmiş şəxs cinayət törətməkdə təqsirli sayılır.
24.2. Ehtiyatsızlıqdan
törədilmiş əməl (hərəkət və ya
hərəkətsizlik) yalnız bu Məcəllənin
Xüsusi hissəsinin müvafiq maddəsi ilə nəzərdə
tutulmuş hallarda cinayət sayılır.
Maddə 25. Cinayətin
qəsdən törədilməsi
25.1. Birbaşa və ya dolayı qəsdlə törədilmiş əməl (hərəkət və ya hərəkətsizlik) qəsdən törədilmiş cinayət sayılır.
25.2. Şəxs öz əməlinin
(hərəkət və ya hərəkətsizliyinin) ictimai
təhlükəli olduğunu dərk etmiş, onun ictimai
təhlükəli nəticələrini qabaqcadan
görmüş və bunları arzu etmişdirsə, bu halda
cinayət birbaşa qəsdlə törədilmiş hesab
olunur.
25.3. Şəxs öz əməlinin
(hərəkət və ya hərəkətsizliyinin) ictimai
təhlükəli olduğunu dərk etmiş, onun ictimai
təhlükəli nəticələrini qabaqcadan
görmüş, lakin bunları arzu etməmiş və
belə nəticələrin baş verməsinə
şüurlu surətdə yol vermişdirsə, bu halda
cinayət dolayı qəsdlə törədilmiş hesab
olunur.
Maddə 26. Cinayətin
ehtiyatsızlıqdan törədilməsi
26.1. Cinayətkarcasına özünəgüvənmə və ya cinayətkarcasına etinasızlıq nəticəsində törədilmiş əməl (hərəkət və ya hərəkətsizlik) ehtiyatsızlıqdan törədilmiş cinayət sayılır.
26.2. Şəxs öz əməlinin
(hərəkət və ya hərəkətsizliyinin) ictimai
təhlükəli nəticələr verə biləcəyi
imkanını qabaqcadan görmüş, lakin kifayət
qədər əsas olmadan onların qarşısını
alacağını güman etmişdirsə, bu əməl
(hərəkət və ya hərəkətsizlik)
cinayətkarcasına özünəgüvənmə
nəticəsində törədilmiş cinayət hesab olunur.
26.3. Şəxs öz əməlinin
(hərəkət və ya hərəkətsizliyinin) ictimai
təhlükəli nəticələr verə biləcəyi
imkanını lazımi diqqət və ehtiyatlılıq
göstərərək qabaqcadan görməli olduğu və
görə biləcəyi halda, onları
görməmişdirsə, bu əməl (hərəkət
və ya hərəkətsizlik) cinayətkarcasına
etinasızlıq nəticəsində törədilmiş
cinayət hesab olunur.
6-cı fəsil
Maddə 27. Başa
çatmış və başa çatmayan cinayət
27.1. Şəxs tərəfindən törədilmiş əməldə (hərəkət və ya hərəkətsizlikdə) bu Məcəllə ilə nəzərdə tutulmuş cinayət tərkibinin bütün əlamətləri mövcuddursa, cinayət başa çatmış hesab olunur.
27.2. Cinayətə hazırlıq və
cinayət etməyə cəhd başa çatmayan cinayət hesab
olunur.
27.3. Başa çatmayan
cinayətlərə görə cinayət məsuliyyəti bu
Məcəllənin 28 və 29-cu maddələrinə istinad
olunmaqla bu Məcəllənin başa çatmış
cinayətlərə görə məsuliyyət
nəzərdə tutan müvafiq maddələrinə uyğun
olaraq müəyyən edilir.
Maddə 28. Cinayətə
hazırlıq
28.1. Cinayət törətmək üçün vasitə və ya alət axtarma, əldə etmə və ya hazırlama, yaxud cinayət törətmək üçün başqaları ilə əlaqəyə girmə, sövdələşmə və yaxud cinayət törətmək üçün qəsdən başqa cür şərait yaratma zamanı cinayət şəxsin iradəsindən asılı olmayaraq başa çatdırılmamışdırsa, belə əməllər cinayətə hazırlıq hesab olunur.
28.2. Yalnız ağır və
xüsusilə ağır cinayətlərin
törədilməsinə yönəlmiş hazırlıq
cinayət məsuliyyətinə səbəb olur.
Maddə 29. Cinayət
etməyə cəhd
Bilavasitə cinayət törətməyə yönəldilmiş qəsdən edilən əməl (hərəkət və ya hərəkətsizlik), şəxsin iradəsindən asılı olmayan səbəblərə görə başa çatdırılmamışdırsa, cinayət etməyə cəhd hesab olunur.
Maddə 30. Cinayət
törətməkdən könüllü imtina etmə
30.1. Cinayəti başa çatdırmaq imkanına malik olduğunu dərk edən şəxs tərəfindən cinayətə hazırlıq hərəkətlərinin və ya bilavasitə cinayət törətməyə yönəldilmiş əməlin (hərəkət və ya hərəkətsizliyin) dayandırılması, cinayəti törətməkdən könüllü imtina etmə sayılır.
30.2. Cinayəti başa çatdırmaqdan
könüllü olaraq qəti imtina edən şəxs
cinayət məsuliyyətinə cəlb olunmur.
30.3. Cinayəti başa çatdırmaqdan
könüllü imtina edən şəxs yalnız o halda
cinayət məsuliyyətinə cəlb olunur ki, onun
törətdiyi əməldə başqa bir cinayətin
tərkibi olsun.
30.4. Cinayətin
təşkilatçısı və cinayətə
təhrikçi müvafiq dövlət hakimiyyəti
orqanlarına vaxtında məlumat verməklə və ya
digər tədbirlər görməklə icraçı
tərəfindən cinayətin başa
çatdırılmasını aradan qaldırdıqları
halda, cinayət məsuliyyətinə cəlb olunmurlar.
Köməkçi, bilavasitə cinayət
törətməyə yönəlmiş əməllər
başlananadək icraçıya qabaqcadan vəd olunmuş
köməkdən imtina etmişdirsə və ya artıq
göstərilmiş köməyin nəticələrini aradan
qaldırmışdırsa, cinayət məsuliyyətinə
cəlb olunmur.
30.5. Təşkilatçı və ya
təhrikçi bu Məcəllənin 30.4-cü maddəsi
ilə nəzərdə tutulan hərəkətləri
ilə icraçı tərəfindən cinayətin
törədilməsinin qarşısını ala
bilmədikdə, məhkəmə cəza təyin
edərkən onların hərəkətlərini
yüngülləşdirici hal hesab edə bilər.
7-ci fəsil
Maddə 31.
İştirakçılıq
İki və ya daha çox şəxsin qəsdən cinayət törətməkdə qəsdən birgə iştirakı iştirakçılıq sayılır.
Maddə 32.
İştirakçılığın növləri
32.1. Cinayətin icraçısı ilə birlikdə, təşkilatçısı, təhrikçisi və köməkçisi cinayətin iştirakçıları sayılırlar.
32.2. Cinayəti bilavasitə
törətmiş və ya başqa şəxslərlə
birlikdə onun törədilməsində bilavasitə
iştirak etmiş şəxs (birgə icraçılıq),
eləcə də bu Məcəllə ilə
nəzərdə tutulmuş hallarda cinayət
məsuliyyətinə cəlb edilə bilməyən
şəxslərdən istifadə etməklə cinayəti
törətmiş şəxs icraçı sayılır.
32.3. Cinayətin törədilməsini
təşkil etmiş və ya həmin cinayətin
törədilməsinə rəhbərlik etmiş,
eləcə də mütəşəkkil dəstə və
ya cinayətkar birlik (cinayətkar təşkilat)
yaratmış və ya bunlara rəhbərlik etmiş
şəxs cinayətin təşkilatçısı
sayılır.
32.4. Ələ alma,
sövdələşmə, hədə-qorxu gəlmə
və ya digər üsullarla başqa şəxsi cinayət
törətməyə sövq edən şəxs təhrikçi
sayılır.
32.5. Cinayətin törədilməsinə
məsləhətləri, göstərişləri və
məlumatları ilə, cinayət törədilməsi
üçün alət və ya vasitələr vermək
və ya maneələri aradan qaldırmaqla yardım etmiş
şəxs, habelə cinayət törətmiş
şəxsi, cinayət alətlərini və ya vasitələrini,
cinayətin izlərini, yaxud cinayət yolu ilə əldə
edilmiş pul vəsaitlərini və ya digər əmlakı
gizlətməyi, belə pul vəsaitlərini və ya digər
əmlakı əldə etməyi, onlara sahiblik və ya
onlardan istifadə etməyi, yaxud sərəncam verməyi
qabaqcadan vəd etmiş şəxs köməkçi
sayılır.[23]
Maddə 33. Cinayətin
iştirakçılarının məsuliyyəti
33.1. Cinayətin iştirakçılarının məsuliyyəti onların hər birinin cinayətin törədilməsində faktiki iştirakının xarakterindən və dərəcəsindən asılı olaraq müəyyən edilir.
33.2. Cinayətin birgə
icraçıları birgə törətdikləri
cinayətə görə, bu Məcəllənin 32-ci
maddəsinə istinad edilmədən, həmin
Məcəllənin Xüsusi hissəsində
nəzərdə tutulmuş müvafiq maddəyə uyğun
olaraq cinayət məsuliyyətinə cəlb edilirlər.
33.3. Cinayətin təşkilatçısı,
təhrikçisi və köməkçisi
törədilmiş cinayətə görə, cinayətin
törədilməsində onların eyni vaxtda birgə icraçı
kimi iştirak etdiyi hallar istisna olunmaqla, bu Məcəllənin
32-ci maddəsinə istinad edilməklə həmin
Məcəllənin Xüsusi hissəsində nəzərdə
tutulmuş müvafiq maddəyə uyğun olaraq cinayət
məsuliyyətinə cəlb edilirlər.
33.4. Bu Məcəllənin Xüsusi
hissəsinin müvafiq maddəsi ilə cinayətin xüsusi
subyekti olmayan və həmin maddə ilə nəzərdə
tutulmuş cinayətin törədilməsində iştirak
edən şəxs, həmin cinayətə görə onun
təşkilatçısı, təhrikçisi və
köməkçisi qismində məsuliyyətə cəlb
olunur.
33.5. İcraçı onun
iradəsindən asılı olmayan səbəblərdən
cinayəti başa çatdıra bilmədikdə, digər
iştirakçılar cinayətə hazırlıqda və
ya cinayət etməyə cəhddə iştirakçılığa
görə cinayət məsuliyyətinə cəlb
edilirlər. Öz iradəsindən asılı olmayan
səbəblərdən başqa şəxsləri
cinayətin törədilməsinə təhrik etməyə
nail olmayan şəxs də cinayətə hazırlığa
görə cinayət məsuliyyətinə cəlb edilir.
Maddə
34. Cinayətin bir qrup şəxs, qabaqcadan əlbir olan bir
qrup şəxs, mütəşəkkil dəstə və ya
cinayətkar birlik (cinayətkar təşkilat)
tərəfindən törədilməsi
34.1. Qabaqcadan razılaşmadan iki və ya daha çox icraçının birgə iştirakı ilə törədilən cinayət bir qrup şəxs tərəfindən törədilmiş cinayət hesab olunur.
34.2. Qabaqcadan razılaşmaqla iki və ya
daha çox şəxsin birgə iştirakı ilə
törədilən cinayət qabaqcadan əlbir olan bir qrup
şəxs tərəfindən törədilmiş cinayət
hesab olunur.
34.3. Bir və ya bir neçə
cinayətin törədilməsi üçün qabaqcadan
birləşmiş iki və ya daha çox şəxsdən
ibarət olan sabit cinayətkar qrup tərəfindən
törədilən cinayət mütəşəkkil
dəstə tərəfindən törədilmiş
cinayət hesab olunur.
34.4. Ağır və ya xüsusilə
ağır cinayətlərin törədilməsi
məqsədi ilə sabit mütəşəkkil cinayətkar
qrupun yaradılması və ya eyni məqsədlərlə
iki və ya daha çox mütəşəkkil cinayətkar
qrupun sabit birliyi cinayətkar birlik (cinayətkar
təşkilat) hesab olunur.
34.5. Cinayətkar birliyin (cinayətkar
təşkilatın) məqsədlərinin yerinə
yetirilməsi ilə əlaqədar belə birliyin
(təşkilatın) üzvü (üzvləri)
tərəfindən, habelə cinayətkar birliyin
(cinayətkar təşkilatın) tapşırığı
ilə həmin birliyin üzvü (üzvləri) olmayan
şəxs (şəxslər) tərəfindən
törədilən cinayət, cinayətkar birlik (cinayətkar
təşkilat) tərəfindən törədilmiş
cinayət hesab olunur.
34.6. Mütəşəkkil dəstə
və ya cinayətkar birlik yaratmış, yaxud onlara
rəhbərlik etmiş şəxs bu Məcəllənin
Xüsusi hissəsinin müvafiq maddələri ilə
nəzərdə tutulan hallarda onları yaratmağa və
rəhbərlik etməyə görə, habelə
mütəşəkkil dəstənin və ya cinayətkar
birliyin törətdiyi, bu şəxsin niyyəti ilə
əhatə olunan bütün cinayətlərə
görə məsuliyyət daşıyır.
Mütəşəkkil dəstənin və ya cinayətkar
birliyin digər üzvləri həmin cinayətlərdə
iştirakına görə bu Məcəllənin Xüsusi
hissəsinin müvafiq maddələri ilə
nəzərdə tutulmuş hallarda, habelə
hazırlanmasında və ya törədilməsində
iştirak etdikləri cinayətlərə görə
cinayət məsuliyyəti daşıyırlar.
34.7. Bu Məcəllənin Xüsusi
hissəsinin maddələri ilə nəzərdə tutulmayan
hallarda mütəşəkkil dəstənin
yaradılması onun törədəcəyi cinayətə
hazırlığa görə cinayət
məsuliyyətinə səbəb olur.
34.8. Bir qrup şəxs, qabaqcadan əlbir
olan bir qrup şəxs, mütəşəkkil dəstə
və ya cinayətkar birlik (cinayətkar təşkilat)
tərəfindən törədilən əməllər bu
Məcəllə ilə nəzərdə tutulan əsaslara
və hədlərə uyğun olaraq daha ciddi cəzalara
səbəb olur.
Maddə
35. Ümumi niyyətdən kənara çıxan
cinayətin törədilməsi (icraçının
ekstsessi)
35.1. İcraçı tərəfindən razılaşdırılmış ümumi niyyətdən kənara çıxmaqla, yəni cinayətin digər iştirakçılarının qəsdi ilə əhatə olunmayan başqa cinayətin törədilməsi, icraçının ekstsessi hesab olunur.
35.2. İcraçının ekstsessinə
görə cinayətin digər iştirakçıları
cinayət məsuliyyətinə cəlb edilə
bilməzlər.
8-ci fəsil
ƏMƏLİN
CİNAYƏT OLMASINI ARADAN QALDIRAN HALLAR
Maddə 36. Zəruri
müdafiə
36.1. Zəruri müdafiə vəziyyətində, yəni özünü müdafiə edənin və ya başqa şəxsin həyatını, sağlamlığını və hüquqlarını, dövlətin və cəmiyyətin mənafelərini qəsd edənə zərər vurmaq yolu ilə ictimai təhlükəli qəsddən qoruyarkən törədilmiş hərəkət, zəruri müdafiə həddini aşmamışdırsa, cinayət sayılmır.
36.2. Peşə və ya digər xüsusi
hazırlığından və qulluq vəziyyətindən
asılı olmayaraq bütün şəxslər zəruri
müdafiə hüququna malikdirlər. Bu hüquq,
dövlət orqanlarına və ya başqa
şəxslərə kömək məqsədi ilə müraciət
etmək, habelə ictimai təhlükəli qəsddən
yayınmaq imkanından asılı olmayaraq bütün
şəxslərə şamil olunur.
36.3. Qəsdin xarakterinə və ictimai
təhlükəlilik dərəcəsinə
açıq-aşkar uyğun gəlməyən qəsdən
törədilən hərəkətlər zəruri müdafiə
həddini aşmaq hesab edilir.
Maddə 37. Cinayət
törətmiş şəxs tutularkən ona zərər
vurulması
37.1. Cinayət törətmiş şəxsin səlahiyyətli dövlət hakimiyyəti orqanlarına gətirilməsi və ya yeni cinayətlər törətməsinin qarşısının alınması məqsədi ilə tutulduğu zaman ona zərər yetirilməsi, əgər həmin məqsəd üçün bütün digər təsir imkanlarından istifadə lazımi nəticə verməmişsə və bunun üçün zəruri olan tədbirlərin həddi aşılmamışdırsa, cinayət sayılmır.
37.2. Cinayət törətmiş
şəxsin tutulması üçün tətbiq edilən
vasitələrin və üsulların törədilmiş
əməlin və həmin əməli törətmiş
şəxsin ictimai təhlükəlilik
dərəcəsinə, habelə tutulmanın hallarına
aşkar surətdə uyğun gəlməməsi və
zərurət olmadan şəxsə açıq-aşkar
həddən artıq zərər vurulması şəxsin
tutulması üçün zəruri olan tədbirlərin
həddini aşmaq hesab olunur. Həddi bu qaydada aşma,
yalnız qəsdən zərər vurulduqda cinayət
məsuliyyətinə səbəb olur.
Maddə 38. Son zərurət
38.1. Son zərurət vəziyyətində, yəni şəxsin özünün və ya başqa şəxslərin həyatını, sağlamlığını və hüquqlarını, dövlətin və cəmiyyətin mənafelərini bilavasitə qorxu altına alan təhlükəni aradan qaldırmaq üçün bu Məcəllə ilə qorunan obyektlərə zərər vurmaq yolu ilə törədilmiş hərəkət, əgər həmin vəziyyətdə bu təhlükəni başqa vasitə ilə aradan qaldırmaq mümkün deyildirsə və bu zaman son zərurət həddinin aşılmasına yol verilməmişdirsə, cinayət sayılmır.
38.2. Baş vermiş təhlükənin
xarakterinə və dərəcəsinə, habelə həmin
təhlükənin aradan qaldırılması
şəraitinə aşkar surətdə uyğun olmayan
zərər vurulması və vurulmuş zərərin
qarşısı alınmış zərərə
bərabər və ya ondan artıq olması son zərurət
həddini aşma sayılır. Son zərurət həddini bu
qaydada aşma, yalnız qəsdən zərər vurulduqda
cinayət məsuliyyətinə səbəb olur.
Maddə 39. Əsaslı risk
39.1. İctimai faydalı məqsədə nail olmaq üçün əsaslı risk nəticəsində bu Məcəllə ilə qorunan obyektlərə zərər vurulması cinayət sayılmır.
39.2. Göstərilən məqsədə
risk ilə əlaqədar olmayan hərəkətlə
(hərəkətsizliklə) nail olmaq mümkün
deyildirsə və risk edən şəxs bu Məcəllə
ilə qorunan obyektlərə zərər dəyməsini
aradan qaldırmaq üçün zəruri tədbirləri
görmüşdürsə, risk əsaslı hesab edilir.
39.3. Bilə-bilə insanların
həyatı üçün təhlükə ilə, ekoloji
və ya digər fəlakət təhlükəsi ilə
müşayiət olunan risk əsaslı hesab edilmir.
Maddə 40. Əmrin və ya
sərəncamın yerinə yetirilməsi
40.1. Müəyyən edilmiş qaydada verilmiş və icrası şəxs üçün məcburi olan əmr və ya sərəncamı yerinə yetirərkən həmin şəxs tərəfindən bu Məcəllə ilə qorunan obyektlərə zərər vurulması cinayət sayılmır. Belə zərərə görə qanunsuz əmr və ya sərəncam vermiş şəxs cinayət məsuliyyəti daşıyır.
40.2. Bilə-bilə qanunsuz əmri və
ya sərəncamı yerinə yetirməklə qəsdən
cinayət törətmiş şəxs ümumi əsaslarla
cinayət məsuliyyətinə cəlb olunur.
40.3. Qanunsuz əmr və ya
sərəncamın yerinə yetirilməməsi cinayət
məsuliyyətinə səbəb olmur.
ÜÇÜNCÜ BÖLMƏ
CƏZA HAQQINDA
9-cu fəsil
CƏZANIN
ANLAYIŞI, MƏQSƏDİ VƏ NÖVLƏRİ
Maddə 41. Cəzanın
anlayışı və məqsədi
41.1. Cəza məhkəmə hökmü ilə təyin edilən cinayət-hüquqi xarakterli tədbirdir. Cəza cinayət törətməkdə təqsirli hesab edilən şəxsə tətbiq olunur və həmin şəxs barəsində bu Məcəllə ilə müəyyən edilən məhrumiyyətlər yaradılmasından və ya onun hüquq və azadlıqlarının məhdudlaşdırılmasından ibarətdir.
41.2. Cəza sosial ədalətin
bərpası, məhkumun islah edilməsi və həm
məhkumlar, həm də başqa şəxslər
tərəfindən yeni cinayətlərin
törədilməsinin qarşısını almaq
məqsədi ilə tətbiq edilir.
Maddə 42. Cəzanın
növləri
42.0. Cəzanın növləri aşağıdakılardır:
42.0.1. cərimə;
42.0.2. nəqliyyat vasitəsini
idarəetmə hüququndan məhrum etmə;
42.0.3. müəyyən vəzifə tutma
və ya müəyyən fəaliyyətlə
məşğul olma hüququndan məhrum etmə;
42.0.4. ictimai işlər;
42.0.5. xüsusi və ya hərbi
rütbədən, fəxri addan və dövlət
təltifindən məhrum etmə;
42.0.6. islah işləri;
42.0.7. hərbi xidmət üzrə
məhdudlaşdırma;
42.0.8. əmlak müsadirəsi;[24]
42.0.9. Azərbaycan Respublikasının
hüdudlarından kənara məcburi çıxarma;
42.0.9-1. azadlığın
məhdudlaşdırılması;[25]
42.0.10. azadlığın
məhdudlaşdırılması;[26]
42.0.11. intizam xarakterli hərbi
hissədə saxlama;
42.0.12. müəyyən müddətə
azadlıqdan məhrum etmə;
42.0.13. ömürlük azadlıqdan
məhrum etmə.
Maddə 43. Əsas və
əlavə cəzalar
43.1. İctimai işlər, islah işləri, hərbi xidmət üzrə məhdudlaşdırma, intizam xarakterli hərbi hissədə saxlama, azadlığın məhdudlaşdırılması, müəyyən müddətə azadlıqdan məhrum etmə və ömürlük azadlıqdan məhrum etmə cəza növləri yalnız əsas cəza kimi tətbiq edilir.[27]
43.2. Cərimə, müəyyən
vəzifə tutma və ya müəyyən
fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan
məhrum etmə cəza növləri həm əsas, həm
də əlavə cəza kimi tətbiq edilir.
43.3. xüsusi və ya hərbi
rütbədən, fəxri addan yaxud dövlət
təltifindən məhrum etmə, nəqliyyət vasitələrini
idarə etmə hüququndan məhrum etmə , əmlak
müsadirəsi və Azərbaycan Respublikasının
hüdudlarından kənara məcburi çıxarma cəza
növləri yalnız əlavə cəza kimi tətbiq
edilir.[28]
Maddə 44. Cərimə
44.1. Cərimə bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş hallarda və məbləğdə məhkəmə tərəfindən təyin edilən pul tənbehidir.
44.2. Cərimə törədilmiş
cinayətin ağırlığı və məhkumun
əmlak vəziyyəti nəzərə alınmaqla iyirmi min manatadək miqdarda
və ya cinayət nəticəsində vurulmuş ziyanın
(əldə edilmiş gəlirin) bir mislindən on
mislinədək miqdarda,
habelə cinayətin predmetinin dəyərinin yüz
faizinədək miqdarda müəyyən olunur.[29]
44.3. Cərimə əlavə cəza kimi
məhkəmələr tərəfindən yalnız bu
Məcəllənin Xüsusi hissəsinin müvafiq
maddələrində nəzərdə tutulmuş hallarda
təyin edilə bilər.
44.4. Cəriməni ödəməkdən
qəsdən boyun qaçıran şəxslərə bu
cəza növü ictimai işlər, islah işləri, azadlığın
məhdudlaşdırılması və ya
müəyyən müddətə azadlıqdan məhrum
etmə ilə əvəz oluna bilər. [30]
Maddə 45. Nəqliyyat
vasitəsini idarəetmə hüququndan məhrum etmə
45.1. Nəqliyyat vasitəsini idarəetmə hüququndan məhrum etmə cəza növü bu Məcəllənin Xüsusi hissəsinin müvafiq maddəsi ilə nəzərdə tutulmuş hallarda, cinayətin xarakteri, təqsirkar şəxsin şəxsiyyəti və cinayətin digər halları nəzərə alınmaqla, bir ildən beş ilədək müddətə təyin edilə bilər.
45.2. Nəqliyyat vasitəsini
idarəetmə hüququndan məhrum etmə cəza
növünün intizam xarakterli hərbi hissədə saxlama
və ya azadlıqdan məhrum etmə cəzalarına əlavə
olaraq təyin edildiyi hallarda, əlavə cəza əsas
cəzanın çəkildiyi bütün müddətə
və bundan əlavə, hökmdə bu cəza növü
üçün müəyyən edilmiş
müddətə şamil olunur. Bu cəza növünün
digər əsas cəzalara əlavə olaraq təyin edildiyi
hallarda, habelə şərti məhkum etmə zamanı
əlavə cəzanın müddəti hökmün qanuni
qüvvəyə mindiyi andan hesablanır.[31]
Maddə
46. Müəyyən vəzifə tutma və ya
müəyyən fəaliyyətlə məşğul olma
hüququndan məhrum etmə
46.1. Müəyyən vəzifə tutma və ya müəyyən fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan məhrum etmə dövlət orqanlarında, yerli özünüidarə orqanlarında konkret vəzifə tutmağın və ya konkret peşə və ya digər fəaliyyətlə məşğul olmağın qadağan edilməsindən ibarətdir. Bu cəza növü əsas cəza kimi bir ildən beş ilədək müddətə, əlavə cəza kimi isə bir ildən üç ilədək müddətə təyin edilir.
46.2. Törədilmiş cinayətin
xarakterini və ictimai təhlükəliliyini, təqsirkar
şəxsin şəxsiyyətini nəzərə alaraq,
məhkəmə onun müəyyən vəzifə tutma
və ya müəyyən fəaliyyətlə məşğul
olma hüququnun saxlanılmasını qeyri-mümkün hesab
edərsə, həmin şəxsə bu Məcəllənin
Xüsusi hissəsinin müvafiq maddəsi ilə nəzərdə
tutulmayan hallarda da müəyyən vəzifə tutma və ya
müəyyən fəaliyyətlə məşğul olma
hüququndan məhrum etmə cəza növünü
əlavə cəza kimi təyin edə bilər.
46.3. Müəyyən
vəzifə tutma və ya müəyyən
fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan
məhrum etmə cəza növünün intizam xarakterli
hərbi hissədə saxlama və ya azadlıqdan məhrum
etmə cəzalarına əlavə olaraq təyin edildiyi
hallarda, əlavə cəza əsas cəzanın
çəkildiyi bütün müddətə və bundan
əlavə, hökmdə bu cəza növü
üçün müəyyən edilmiş
müddətə şamil olunur. Bu cəza növünün cərimə
və digər əsas cəzalara əlavə olaraq təyin
edildiyi hallarda, habelə şərti məhkum etmə
zamanı əlavə cəzanın müddəti
hökmün qanuni qüvvəyə mindiyi andan hesablanır.[32]
Maddə 47. İctimai
işlər
47.1. İctimai işlər məhkumun
əsas işindən və ya təhsilindən asudə
vaxtlarında haqqı ödənilmədən
cəmiyyətin xeyrinə ictimai faydalı işlər yerinə
yetirməsindən ibarətdir. Belə işlərin
növləri müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən
edilir. [33]
47.2. İctimai işlər iki yüz
qırx saatdan dörd yüz səksən saatadək
müddətə müəyyən edilir və gün
ərzində dörd saatdan çox ola bilməz.[34]
47.2-1. Məhkəmə
tərəfindən ictimai işlər növündə
cəzaya məhkum edilmiş şəxslərin
üzərinə ictimai işlərin yerinə yetirildiyi
yerlərdə elektron nəzarət vasitəsini
gəzdirmək və həmin vasitənin işlək
vəziyyətdə saxlanılması üçün ona
xidmət etmək vəzifəsi qoyulur.[35]
47.3. Bu cəzaya məhkum olunmuş
şəxs həmin işləri yerinə yetirməkdən
qərəzli boyun qaçırdıqda, məhkəmə
ictimai işlərin çəkilməmiş hissəsini azadlığın
məhdudlaşdırılması və ya
müəyyən müddətə azadlıqdan məhrum
etmə növündə cəza ilə əvəz edə
bilər. Bu zaman məhkumun
ictimai işləri yerinə yetirdiyi müddət
nəzərə alınır və çəkilməmiş
dörd saat ictimai işə bir gün azadlığın
məhdudlaşdırılması və ya səkkiz saat ictimai
işə bir gün azadlıqdan məhrum etmə hesabı
ilə hesablanır. [36]
47.4. İctimai işlər
aşağıdakı şəxslərə tətbiq oluna
bilməz:
47.4.1. birinci və ikinci dərəcə əlilliyi olan
şəxslərə, sağlamlıq imkanları
məhdud 18
yaşınadək uşaqlara;[37]
47.4.2 hamilə qadınlara;
47.4.3 himayəsində üç yaşınadək uşağı olan
qadınlara, habelə
üç yaşınadək uşağı
təkbaşına böyüdən kişilərə; [38]
47.4.4 pensiya yaşına
çatmış qadın və kişilərə;
47.4.5. hərbi qulluqçulara.[39]
Maddə 48. Xüsusi və ya
hərbi rütbədən, fəxri addan və dövlət
təltifindən məhrum etmə
48.0. Ağır və ya xüsusilə
ağır cinayət törətmiş şəxsin
məhkum olunması zamanı məhkəmə cinayətin
ictimai təhlükəliliyinin xarakterini və
dərəcəsini, təqsirkarın şəxsiyyətini
və işin digər hallarını nəzərə alaraq
onun xüsusi və ya hərbi rütbədən, fəxri
addan və dövlət təltifindən məhrum
edilməsinin zəruriliyi nəticəsinə gəldikdə
aşağıdakı qərarlardan birini qəbul edir: [40]
48.0.1. müvafiq icra hakimiyyəti
orqanı tərəfindən verilmiş ali xüsusi və ya
ali hərbi rütbədən, yaxud fəxri addan və ya
dövlət təltifindən məhrum edilməsi
məsələsinə baxılması üçün bu
barədə həmin orqana təqdimat göndərilməsi
haqqında qərar;
48.0.2. digər dövlət
orqanı tərəfindən verilmiş xüsusi və ya
hərbi rütbədən, yaxud təltifdən məhrum
edilməsi haqqında qərar.
Maddə 49. İslah
işləri
49.1. İslah işləri iki aydan iki ilədək müddətə təyin edilir və həmin cəza məhkumun iş yeri üzrə çəkilir.
49.2. İslah işlərinə məhkum
olmuş şəxsin qazancından dövlət nəfinə
beş faizdən iyirmi faizədək məbləğdə
pul tutulur.
49.3. İslah işlərinə məhkum
olunmuş şəxs həmin cəzanı
çəkməkdən qərəzli boyun
qaçırdıqda, məhkəmə islah işlərinin
çəkilməmiş hissəsini azadlığın məhdudlaşdırılması
və ya müəyyən müddətə azadlıqdan
məhrum etmə növündə cəza ilə əvəz
edə bilər. Bu zaman məhkumun
islah işlərini yerinə yetirdiyi müddət
nəzərə alınır və çəkilməmiş
iki gün islah işlərinə bir gün
azadlığın məhdudlaşdırılması və ya
dörd
gün islah işlərinə bir gün azadlıqdan məhrum
etmə hesabı ilə hesablanır.[41]
49.4. İslah işləri
birinci dərəcə əlilliyi olan
şəxslərə və hərbi qulluqçulara
təyin edilmir.[42]
Maddə 50. Hərbi xidmət
üzrə məhdudlaşdırma
50.1. Hərbi xidmət üzrə
məhdudlaşdırma kontrakt (bağlaşma)
əsasında hərbi xidmət keçən və
hərbi xidmət əleyhinə cinayət
törətməyə görə məhkum olunmuş
hərbi qulluqçulara bu Məcəllənin Xüsusi
hissəsinin müvafiq maddələrində nəzərdə
tutulmuş hallarda, habelə kontrakt (bağlaşma)
əsasında hərbi xidmət keçən və
başqa cinayət törətməyə görə
məhkum olunmuş hərbi qulluqçulara bu
Məcəllənin Xüsusi hissəsinin müvafiq
maddələrində nəzərdə tutulmuş islah
işləri əvəzinə iki aydan iki ilədək
müddətə tətbiq edilir. [43]
50.2. Hərbi xidmət üzrə
məhdudlaşdırma cəzasına məhkum olunmuş
şəxsin aylıq pul
təminatından dövlət nəfinə beş
faizdən iyirmi faizədək məbləğdə pul
tutulur. [44]
50.3. Hərbi xidmət üzrə
məhdudlaşdırma cəzasına məhkum olunmuş
şəxs cəzasını çəkdiyi
müddətdə vəzifəsində və ya
rütbəsində yüksələ bilməz, cəzanın
müddəti isə növbəti hərbi rütbənin
verilməsi üçün xidmət illərinə hesablana
bilməz.
50.4. Hərbi xidmət
üzrə məhdudlaşdırma müddətli həqiqi
hərbi xidmətdə olan hərbi qulluqçulara və
hərbi qulluqçu hazırlayan xüsusi təyinatlı
təhsil müəssisələrinin kursantlarına tətbiq
olunmur.[45]
Maddə 51. Əmlak
müsadirəsi[46]
51.1. Əmlak müsadirəsi məhkumun
cinayət törədərkən istifadə etdiyi alət
və vasitələrin, cinayətin
predmetlərinin,
habelə cinayət yolu ilə əldə etdiyi əmlakın
məcburi qaydada və əvəzsiz olaraq dövlət
nəfinə alınmasından ibarətdir.[47]
51.2. Əmlak müsadirəsi yalnız bu
Məcəllənin Xüsusi hissəsinin müvafiq
maddələrində nəzərdə tutulmuş hallarda
təyin olunur.
51.3. Cinayət yolu ilə
əldə edilmiş əmlak və ya cinayətin predmeti
istifadə edildiyi, özgəninkiləşdirildiyi və ya
başqa səbəblərdən dövlət nəfinə
alına bilinmədiyi halda həmin əmlakın dəyəri
məbləğində məhkuma məxsus olan pul və ya
digər əmlak müsadirə edilir.
Maddə 52. Azərbaycan
Respublikasının hüdudlarından kənara məcburi
çıxarma
52.1. Azərbaycan
Respublikasının hüdudlarından kənara məcburi
çıxarma cəzası bir ildən artıq
müddətə azadlıqdan məhrum etmə cəzasına
məhkum edilən əcnəbilər və ya
vətəndaşlığı olmayan şəxslərə
təyin edilir və onlar əsas cəza növünü
çəkdikdən sonra icra edilir. Bir ildən artıq olmayan
müddətə azadlıqdan məhrum etmə cəzasına
və ya azadlıqdan məhrum etmə ilə bağlı
olmayan cəzaya məhkum edilən əcnəbilər və ya
vətəndaşlığı olmayan şəxslərə
bu Məcəllənin 58.3-cü maddəsində
göstərilmiş hallar nəzərə alınmaqla
Azərbaycan Respublikasının hüdudlarından kənara
məcburi çıxarma cəzası təyin edilə
bilər.[48]
52.1-1. Barəsində
Azərbaycan Respublikasının hüdudlarından kənara
məcburi çıxarma cəzası tətbiq edilmiş
şəxsin Azərbaycan Respublikasına gəlmək hüququ
onun məhkumluğu ödənilənədək və ya
götürülənədək
məhdudlaşdırılır. [49]
52.2. Azərbaycan Respublikasının
hüdudlarından kənara məcburi çıxarma cəza
növü aşağıdakı şəxslərə
şamil edilmir:
52.2.1. barəsində ittiham hökmü
qanuni qüvvəyə minənədək beş il
Azərbaycan Respublikasının ərazisində daimi
yaşayan şəxslərə;
52.2.2. barəsində ittiham hökmü
qanuni qüvvəyə minənədək Azərbaycan
Respublikasının vətəndaşı ilə nikahda olan
şəxslərə;
52.2.3. Azərbaycan Respublikasında
doğulmuş şəxslərə;
52.2.4. valideynlərindən biri
Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı olan
şəxslərə;
52.2.5. qaçqın statusuna malik olan
və ya Azərbaycan Respublikası tərəfindən siyasi
sığınacaq verilmiş şəxslərə;
52.2.6.
himayəsində Azərbaycan Respublikasının
vətəndaşı olan yetkinlik yaşına çatmayan
uşağı, fəaliyyət qabiliyyəti olmayan və ya I
dərəcə əlilliyi olan şəxs olan
şəxslərə;[50]
52.2.7. məcburi
çıxarıldığı zaman gedəcəyi
ölkədə işgəncəyə və ya təqibə
məruz qala biləcəyinə ciddi əsaslar olduğu
ehtimal edilən və ya məcburi
çıxarılması milli təhlükəsizliyin
təmin edilməsi mənafeyinə zidd olan şəxslərə. [51]
52.3. Azərbaycan Respublikasının
tərəfdar çıxdığı beynəlxalq
müqavilələrlə bu Məcəllənin 52.1-52.2-ci maddələri arasında
ziddiyyət yaranarsa beynəlxalq müqavilələr tətbiq
edilir. [52]
Maddə 52-1. Azadlığın məhdudlaşdırılması[53]
52-1.1. Azadlığın
məhdudlaşdırılması cəzası məhkumun
cəmiyyətdən tam təcrid olunmadan yaşayış
yeri üzrə nəzarət altında saxlanılmasından
ibarətdir. Məhkəmə azadlığın
məhdudlaşdırılması cəzası təyin
edilmiş məhkumun yaşayış yerini (tamamilə və
ya günün müəyyən vaxtlarında) və
müəyyən ərazi hüdudlarını tərk
etməsinə məhdudiyyət qoyur.
52-1.2. Azadlığın
məhdudlaşdırılması cəzasına məhkum
edilmiş şəxs aşağıdakı
vəzifələri yerinə yetirməlidir:
52-1.2.1. yaşayış yerini
tamamilə və ya günün müəyyən
vaxtlarında tərk etməmək;
52-1.2.2. elektron nəzarət
vasitəsini gəzdirmək və həmin vasitənin
işlək vəziyyətdə saxlanılması
üçün ona xidmət etmək;
52-1.2.3. məhkəmənin
müəyyən etdiyi ərazi hüdudlarını tərk
etməmək;
52-1.2.4. müvafiq məhkəmə
qərarı olmadan yaşayış yerini dəyişdirməmək,
habelə cəzanın icrasına nəzarət edən
orqanı iş və ya təhsil yerinin
dəyişdirilməsi barədə əvvəlcədən
məlumatlandırmaq.
52-1.3. Məhkəmə məhkum
üçün aşağıdakı əlavə
vəzifələr müəyyən edə bilər:
52-1.3.1. kütləvi və digər
tədbirlər təşkil etməmək və ya belə
tədbirlərdə iştirak etməmək;
52-1.3.2. məhkəmənin
müəyyən etdiyi ərazi hüdudları daxilində
müəyyən yerlərə getməmək;
52-1.3.3. alkoqolizmdən, narkomaniyadan,
toksikomaniyadan və ya zöhrəvi
xəstəliklərdən müalicə kursu keçmək;
52-1.3.4. məhkumun islah olunmasına
kömək edən digər vəzifələr.
52-1.4. Azadlığın
məhdudlaşdırılması altı aydan beş
ilədək müddətə təyin edilir.
52-1.5. Məhkəmənin
müəyyən etdiyi vəzifələri mütəmadi
və ya qərəzli olaraq yerinə yetirməkdən boyun
qaçıran məhkumun cəzasının çəkilməmiş
hissəsi cəzanın icrasına nəzarət edən
orqanın təqdimatı əsasında məhkəmə
tərəfindən müəyyən müddətə azadlıqdan
məhrum etmə növündə cəza ilə əvəz
edilir. Bu zaman iki gün azadlığın
məhdudlaşdırılması bir gün azadlıqdan
məhrum etmə hesabı ilə hesablanır.
52-1.6. Azadlığın
məhdudlaşdırılması hərbi qulluqçulara,
əcnəbilərə və
vətəndaşlığı olmayan
şəxslərə, habelə Azərbaycan Respublikası
ərazisində daimi yaşayış yeri olmayan
şəxslərə təyin edilmir.
Maddə 53.
Azadlığın məhdudlaşdırılması
53.1. Azadlığın
məhdudlaşdırılması ittiham hökmü
çıxarılanadək on səkkiz yaşı tamam
olmuş məhkumların cəmiyyətdən təcrid
olunmadan, lakin nəzarət altında xüsusi
müəssisələrdə saxlanılmasından
ibarətdir.
53.2. Azadlığın
məhdudlaşdırılması:
53.2.1. məhkumluğu olmayan və
qəsdən cinayət törətməyə görə
məhkum edilən şəxslərə
— bir ildən üç ilədək müddətə;
53.2.2. ehtiyatsızlıqdan cinayət
törətməyə görə məhkum edilən şəxslərə — bir
ildən beş ilədək müddətə təyin edilir.
53.3. İctimai işlər və ya islah
işləri azadlığın
məhdudlaşdırılması ilə əvəz
edildikdə bu cəza növü bir ildən az
müddətə də təyin edilə bilər.
53.4. Azadlığın
məhdudlaşdırılmasına məhkum edilmiş
şəxs cəzanın icrasından qərəzli boyun
qaçırdıqda, azadlığın məhdudlaşdırılması
onun təyin edildiyi müddətə azadlıqdan məhrum
etmə cəzası ilə əvəz olunur.
Azadlığın məhdudlaşdırılması
cəzası azadlıqdan məhrum etmə cəzası
ilə əvəz edildikdə, azadlığın
məhdudlaşdırılması cəzasının
müddəti azadlıqdan məhrum etmə
cəzasının müddətinə günə gün hesabı
ilə hesablanır.
53.5. Azadlığın
məhdudlaşdırılması birinci və ikinci qrup
əlillərə, hamilə qadınlara və ya səkkiz
yaşınadək uşağı olan qadınlara, səkkiz
yaşına çatmamış uşağını
təkbaşına böyüdən kişilərə,
qocalığa görə pensiya yaşına
çatmış qadın və kişilərə, habelə
müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olan hərbi
qulluqçulara təyin edilmir.[54]
Maddə 54. İntizam xarakterli
hərbi hissədə saxlama
54.1. Hərbi xidmətə çağırış üzrə müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olan hərbi qulluqçulara, habelə kontrakt (bağlaşma) əsasında sıravi və gizir vəzifələrində hərbi xidmətdə olan hərbi qulluqçulara, əgər onlar hökm çıxarılanadək qanunla müəyyən edilmiş xidmət müddətini başa vurmamışlarsa, üç aydan iki ilədək müddətə intizam xarakterli hərbi hissədə saxlama növündə cəza təyin edilə bilər. Həmin cəza hərbi xidmət əleyhinə törədilmiş cinayətlərə görə bu Məcəllənin Xüsusi hissəsinin müvafiq maddələrində nəzərdə tutulmuş hallarda, habelə təqsirkarın şəxsiyyəti və cinayətin xarakteri iki ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmənin həmin müddətə intizam xarakterli hərbi hissədə saxlama ilə əvəz olunmasına imkan verdiyi hallarda tətbiq edilir.
54.2. Azadlıqdan məhrum etmə cəzası
intizam xarakterli hərbi hissədə saxlama cəzası
ilə əvəz edildikdə, azadlıqdan məhrum etmə
cəzasının müddəti intizam xarakterli hərbi
hissədə saxlama cəzasının müddətinə
günə gün hesabı ilə hesablanır.
Maddə 55. Müəyyən
müddətə azadlıqdan məhrum etmə
55.1. Müəyyən müddətə azadlıqdan məhrum etmə məhkumun məntəqə tipli, ümumi, ciddi və xüsusi rejimli cəzaçəkmə müəssisəsinə və ya həbsxanaya yerləşdirilməsi yolu ilə onun cəmiyyətdən təcrid olunmasından ibarətdir. Azadlıqdan məhrum etmə cəzasına məhkum olunmuş, lakin hökm çıxarılanadək on səkkiz yaşı tamam olmamış şəxslər ümumi və ya möhkəm rejimli tərbiyə müəssisələrində yerləşdirilirlər. [55]
55.2. Müəyyən müddətə
azadlıqdan məhrum etmə cəzası üç aydan iyirmi ilədək müddətə
müəyyən edilir. [56]
55.3. İctimai işlər, islah işləri və ya azadlığın
məhdudlaşdırılması azadlıqdan məhrum
etmə cəzası ilə əvəz edildikdə,
azadlıqdan məhrum etmə üç aydan az
müddətə də təyin oluna bilər.[57]
55.4. Cinayətlərin məcmusu
üzrə cəza təyin edilərkən azadlıqdan
məhrum etmə müddətinin qismən və ya tamamilə
toplandığı hallarda, azadlıqdan məhrum etmənin
yuxarı həddi iyirmi ildən, hökmlərin məcmusu
üzrə isə iyirmi beş ildən artıq ola bilməz. [58]
Maddə
56. Azadlıqdan məhrum etmə cəzasına məhkum
olunmuş şəxslər üçün
cəzaçəkmə müəssisəsinin
növünün müəyyən edilməsi
56.1. Azadlıqdan məhrum etmə növündə cəzanın aşağıdakı cəzaçəkmə müəssisələrində çəkilməsi müəyyən edilir:
56.1.1. ehtiyatsızlıqdan
törədilmiş cinayətlərə görə beş
ildən artıq olmayan müddətə azadlıqdan
məhrum etməyə məhkum olunmuş şəxslər
üçün —məntəqə tipli cəzaçəkmə
müəssisələrində;
56.1.2. qəsdən törədilmiş
böyük ictimai təhlükə törətməyən,
az ağır və ağır cinayətlərə
görə ilk dəfə azadlıqdan məhrum etməyə
məhkum olunmuş şəxslər üçün,
habelə ehtiyatsızlıqdan törədilmiş
cinayətlərə görə beş ildən artıq
müddətə azadlıqdan məhrum etməyə məhkum
olunmuş şəxslər üçün — ümumi rejimli
cəza çəkmə müəssisələrində;
56.1.3. xüsusilə ağır
cinayətlər törətməyə görə ilk
dəfə azadlıqdan məhrum etməyə məhkum
olunmuş şəxslər üçün, habelə
cinayətlərin residivi zamanı, əgər məhkum
əvvəllər azadlıqdan məhrum etmə
növündə cəza çəkmişsə və
cinayətlərin xüsusi təhlükəli residivi
zamanı qadınlar üçün — ciddi rejimli cəzaçəkmə
müəssisələrində; [59]
56.1.4. cinayətlərin xüsusi
təhlükəli residivi zamanı və ya ömürlük
azadlıqdan məhrum etmə cəza növü
müəyyən müddətə azadlıqdan məhrum
etmə cəza növü ilə əvəz edildikdə —
xüsusi rejimli cəzaçəkmə
müəssisələrində;
56.1.5. ömürlük azadlıqdan
məhrum edilmiş şəxslər üçün —
həbsxanalarda.
56.2. Xüsusilə ağır
cinayətləri törətməyə görə beş
ildən artıq müddətə azadlıqdan məhrum
etməyə məhkum olunmuş şəxslər üçün,
habelə cinayətlərin xüsusi təhlükəli
residivi zamanı cəzanın bir hissəsinin həbsxanada
çəkilməsi müəyyən edilə bilər.
56.3. Cəzaçəkmə
müəssisəsinin növü bu Məcəllənin
56.1.1—56.1.5 və 56.2-ci maddələrinə uyğun olaraq
məhkəmənin hökmü ilə müəyyən
edilir.
56.4. Cəzaçəkmə
müəssisəsinin növü yalnız
aşağıdakı hallarda dəyişdirilə bilər:
56.4.1. cinayətə görə təyin
edilmiş cəza daha yüngül və ya daha ağır
cəza ilə əvəz edildikdə;
56.4.2. qanunvericiliklə müəyyən
edilmiş qaydada məhkəmə hökmünün icrası
zamanı.
Maddə 57. Ömürlük
azadlıqdan məhrum etmə
57.1. Ömürlük azadlıqdan məhrum etmə yalnız sülh və insanlıq əleyhinə, müharibə cinayətləri ilə əlaqədar, şəxsiyyət, ictimai təhlükəsizlik və ictimai qayda və dövlət hakimiyyəti əleyhinə törədilmiş xüsusilə ağır cinayətlərə görə müəyyən edilir.[60]
57.2. Ömürlük azadlıqdan
məhrum etmə qadınlara, cinayət
törədərkən on səkkiz yaşı tamam
olmamış şəxslərə, habelə hökm
çıxarılanadək altmış beş yaşına
çatmış kişilərə təyin edilmir.
57.3. Məhkəmə, ömürlük
azadlıqdan məhrum etmə növündə cəza
çəkən məhkumun azadlıqdan məhrum etmənin
ən azı iyirmi beş ilini həqiqətən
çəkdiyini, həmçinin onun bu cəzanı
çəkdiyi müddətdə qəsdən cinayət
törətmədiyini nəzərə alaraq və məhkumun
həmin cəzanı çəkməsinə daha lüzum
olmadığı qənaətinə gələrsə,
ömürlük azadlıqdan məhrum etmə cəza
növünü müəyyən müddətə
azadlıqdan məhrum etmə ilə əvəz edə və
ya onu bu cəzadan şərti olaraq vaxtından əvvəl
azad edə bilər.
57.4. Bu Məcəllənin 57.3-cü
maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydada
ömürlük azadlıqdan məhrum etmə cəza növü
on beş ilədək müddətə azadlıqdan
məhrum etmə ilə əvəz edilə bilər. [61]
10-cu fəsil
Maddə 58. Cəzanın
təyin edilməsinin ümumi əsasları
58.1. Cinayət törətməkdə təqsirli bilinən şəxsə, bu Məcəllənin Ümumi hissəsinin müddəaları nəzərə alınmaqla Xüsusi hissəsinin müvafiq maddələrində nəzərdə tutulmuş hədlərdə ədalətli cəza təyin edilir. Törədilmiş cinayətə görə nəzərdə tutulmuş cəzalardan daha ciddi cəza növü və ya həddi yalnız o halda təyin edilir ki, az ciddi cəza növü və ya həddi cəzanın məqsədlərini təmin edə bilmir. [62]
58.2. Törədilmiş cinayətə
görə bu Məcəllənin Xüsusi hissəsinin
müvafiq maddələrində nəzərdə tutulmuş
cəzadan daha ciddi cəza yalnız həmin
Məcəllənin 66 və 67-ci maddələrinə
uyğun olaraq, cinayətlərin məcmusu və
hökmlərin məcmusu üzrə təyin edilə
bilər. Törədilmiş cinayətə görə bu
Məcəllənin Xüsusi hissəsinin müvafiq
maddələrində nəzərdə tutulmuş cəzadan
daha yüngül cəzanın təyin olunması
əsasları həmin Məcəllənin 62-ci maddəsi
ilə müəyyən edilir.
58.3. Cəza təyin edilərkən
törədilmiş cinayətin xarakteri və ictimai
təhlükəlilik dərəcəsi, təqsirkarın
şəxsiyyəti, o cümlədən cəzanı
yüngülləşdirən və
ağırlaşdıran hallar, habelə təyin olunmuş
cəzanın şəxsin islah olunmasına və onun
ailəsinin həyat şəraitinə təsiri
nəzərə alınır.
Maddə 59. Cəzanı
yüngülləşdirən hallar
59.1. Cəzanı yüngülləşdirən hallar aşağıdakılardır:
59.1.1. hadisələrin təsadüfi
axarı zəminində ilk dəfə olaraq böyük
ictimai təhlükə törətməyən və ya az
ağır cinayətin törədilməsi;
59.1.2. cinayətin yetkinlik yaşına
çatmayan şəxs tərəfindən törədilməsi;
59.1.3. cinayətin hamilə qadın
tərəfindən törədilməsi;
59.1.4. cinayət törətmiş
şəxsin himayəsində azyaşlı uşağın
olması;
59.1.5. cinayətin ağır həyat
şəraiti nəticəsində və ya
mərhəmətlilik niyyəti ilə törədilməsi;
59.1.6. cinayətin fiziki və ya psixi
məcburiyyət təsiri altında, yaxud maddi, xidməti
və ya sair cəhətdən asılılıq
nəticəsində törədilməsi;
59.1.7. cinayətin zəruri
müdafiənin, ictimai təhlükəli əməl
törətmiş şəxsin tutulmasının, son
zərurətin, əsaslı riskin, əmrin və ya sərəncamın
icra edilməsinin qanunla müəyyən edilmiş
şərtlərini pozmaqla törədilməsi;
59.1.8. cinayətin
zərərçəkmiş şəxsin qanunsuz və ya
əxlaqsız hərəkətlərinin təsiri altında
və ya bu hərəkətlər nəticəsində qəflətən
baş vermiş güclü ruhi həyəcan (affekt)
vəziyyətində törədilməsi;
59.1.9. cinayətin
anlaqlılığı istisna etməyən psixi pozuntusu olan
şəxs tərəfindən törədilməsi; [63]
59.1.10. şəxsin
könüllü gəlib təqsirini boynuna alması,
cinayətin açılmasına, onun digər
iştirakçılarının ifşa edilməsinə,
cinayət nəticəsində əldə edilmiş əmlakın
axtarışına və tapılmasına fəal
kömək etməsi;
59.1.11. cinayətin
törədilməsindən bilavasitə sonra
zərərçəkmiş şəxsə tibbi və ya
digər yardım göstərilməklə onun həyat
və sağlamlığına dəyə biləcək
zərərin azaldılması; [64]
59.1.12. zərərçəkmiş
şəxslə və ya onun yaxın qohumu olan hüquqi varisi
ilə barışıq əldə edilməsi;
59.1.13. cinayət nəticəsində
dəymiş ziyanın könüllü olaraq tamamilə
ödənilməsi və ya aradan qaldırılması;
59.1.14. cinayət
nəticəsində dəymiş ziyanın qismən ödənilməsi
və ya ziyanın azaldılması ilə
nəticələnmiş digər hərəkətlərin
edilməsi.
59.2. Cəza təyin edilərkən bu
Məcəllənin 59.1.1—59.1.14-cü
maddələrində göstərilməmiş başqa hallar
da cəzanı yüngülləşdirən hal qismində
nəzərə alına bilər. [65]
59.3. Bu Məcəllənin Xüsusi
hissəsinin müvafiq maddəsində cinayət tərkibinin
əlaməti kimi nəzərdə tutulmuş cəzanı
yüngülləşdirən hal, cəza təyin
edilərkən təkrar nəzərə alına bilməz.
Maddə 60. Cəzanı yüngülləşdirən hallar olduqda
cəzanın təyin edilməsi
60.1. Bu Məcəllənin 59.1.8, 59.1.10—59.1.13-cü maddələrinin hər
hansı birində nəzərdə tutulmuş bütün
hallar mövcud olduqda və əgər cəzanı
ağırlaşdıran hallar yoxdursa, təyin olunan
cəzanın müddəti və ya həcmi bu
Məcəllənin Xüsusi hissəsinin müvafiq
maddəsində nəzərdə tutulmuş daha ciddi cəza
növünün son həddinin
dörddə üçündən artıq ola
bilməz. [66]
60.2. Bu Məcəllənin
Xüsusi hissəsinin müvafiq maddəsinin sanksiyasında
ömürlük azadlıqdan məhrum etmə cəzası
nəzərdə tutulduqda, bu Məcəllənin 60.1-ci
maddəsində müəyyən edilmiş qayda tətbiq
edilmir. [67]
Maddə 61. Cəzanı
ağırlaşdıran hallar
61.1. Cəzanı ağırlaşdıran hallar aşağıdakılardır:
61.1.1. cinayətlərin təkrar
törədilməsi, cinayətlərin residivi;
61.1.2. cinayətin ağır
nəticələrə səbəb olması;
61.1.3. cinayətin qabaqcadan əlbir
olmuş bir qrup şəxs, mütəşəkkil
dəstə və ya cinayətkar birlik (təşkilat)
tərəfindən törədilməsi;
61.1.4. cinayətin
törədilməsində xüsusilə fəal iştirak
etmə;
61.1.5. psixi pozuntulardan əziyyət
çəkən və ya sərxoş vəziyyətdə
olan şəxslərin, habelə cinayət
məsuliyyətinə cəlb etməyə imkan verən
yaş həddinə çatmayan şəxslərin
cinayət törətməyə cəlb olunması;
61.1.6. cinayətin milli, irqi və ya dini
düşmənçilik, dini fanatizm, digər
şəxslərin qanuni hərəkətlərinə
görə qisas almaq zəminində, tamah məqsədi
ilə və ya sair alçaq niyyətlərlə, habelə
başqa cinayəti ört-basdır etmək və ya onun
törədilməsini asanlaşdırmaq məqsədi ilə
törədilməsi;
61.1.7. cinayətin təqsirkar üçün aşkar surətdə
hamilə vəziyyətində olan qadın, habelə azyaşlı,
qoca və ya köməksiz vəziyyətdə olan və ya təqsirkardan asılı
vəziyyətdə olan şəxsə qarşı
törədilməsi; [68]
61.1.8. cinayətin öz qulluq və ya
ictimai borcunu yerinə yetirən şəxsə və ya onun
yaxın qohumlarına qarşı törədilməsi;
61.1.9. cinayətin
zərərçəkmiş şəxsə qarşı
xüsusi amansızlıqla, o cümlədən əzab və
ya işgəncə verməklə törədilməsi;
61.1.10. cinayətin odlu silahdan,
partlayıcı vasitələrdən və ya digər
ümumi təhlükəli üsullardan və texniki
vasitələrdən istifadə etməklə törədilməsi;
61.1.11. cinayətin fövqəladə və ya
hərbi vəziyyət, təbii və ya digər
ictimai fəlakət şəraitində, habelə
kütləvi iğtişaşlar zamanı
törədilməsi;[69]
61.1.12. cinayətin hakimiyyət
nümayəndəsinin xüsusi geyimlərindən və ya
sənədlərindən istifadə etməklə
törədilməsi;
61.1.13. cinayətin qulluq mövqeyinə
və ya müqaviləyə əsasən təqsirkara
göstərilən etimaddan istifadə etməklə törədilməsi.
61.2. Cəza təyin edilərkən bu
Məcəllənin 61.1.1—61.1.13-cü maddələrində
göstərilməmiş hallar cəzanı
ağırlaşdıran hal qismində nəzərə
alına bilməz.
61.3. Bu Məcəllənin Xüsusi
hissəsinin müvafiq maddəsində cinayət tərkibinin
əlaməti kimi nəzərdə tutulmuş cəzanı
ağırlaşdıran hal, cəza təyin edilərkən
təkrar nəzərə alına bilməz.
Maddə
62. Cinayətə görə müəyyən edilmiş
cəzadan daha yüngül cəza təyin edilməsi
62.1. Cinayətin məqsədi və motivi, təqsirkarın cinayətin törədilməsində rolu, cinayətin törədilməsi zamanı və bundan sonra onun davranışı ilə bağlı müstəsna hallar, habelə cinayətin ictimai təhlükəliliyini əhəmiyyətli dərəcədə azaldan başqa hallar olduqda, eləcə də iştirakçılıqla törədilmiş cinayətin iştirakçısı həmin cinayətin açılmasına fəal kömək etdikdə, bu Məcəllənin Xüsusi hissəsinin müvafiq maddəsində müəyyən edilmiş aşağı həddən də az cəza təyin edilə bilər və ya məhkəmə həmin maddədə müəyyən ediləndən daha yüngül cəza növü təyin edə bilər, yaxud təyin edilməsi məcburi olan əlavə cəzanı təyin etməyə bilər.
62.2. Cəzanı
yüngülləşdirən həm ayrı-ayrı hallar,
həm də bu cür halların məcmusu müstəsna hal
hesab edilə bilər.
Maddə 63. Başa
çatmayan cinayətə görə cəza təyin
edilməsi
63.1. Başa çatmayan cinayətə görə cəza təyin edilərkən, cinayətin başa çatdırılmamasına səbəb olan hallar nəzərə alınır.
63.2. Cinayətə hazırlığa
görə cəzanın müddəti və ya həcmi bu
Məcəllənin Xüsusi hissəsinin müvafiq
maddəsində başa çatmış cinayətə
görə müəyyən edilmiş daha ciddi cəza
növünün yuxarı həddinin yarısından
çox ola bilməz.
63.3. Cinayət etməyə cəhdə
görə cəzanın müddəti və ya həcmi bu
Məcəllənin Xüsusi hissəsinin müvafiq
maddəsində başa çatmış cinayətə
görə müəyyən edilmiş daha ciddi cəza
növünün yuxarı həddinin dörddə
üçündən çox ola bilməz.
63.4. Cinayətə hazırlığa
və ya cinayət etməyə cəhdə görə
ömürlük azadlıqdan məhrum etmə
növündə cəza təyin edilmir.
Maddə 64.
İştirakçılıqla törədilmiş cinayətə
görə cəza təyin edilməsi
64.1. İştirakçılıqla törədilmiş cinayətə görə cəza təyin edilərkən iştirakçılardan hər birinin cinayətin törədilməsində faktiki iştirakının xarakteri və dərəcəsi, cinayətkar məqsədə nail olunmasında belə iştirakın əhəmiyyəti, vurulmuş zərərin həcminə və xarakterinə onun təsiri nəzərə alınır.
64.2. Cəzanı
yüngülləşdirən və ya
ağırlaşdıran hallar iştirakçılardan
birinə aid olduqda, cəza təyin edilərkən yalnız
həmin şəxsə münasibətdə
nəzərə alınır.
Maddə 65. Residivə
görə cəzanın təyin edilməsi
65.1. Residivə, təhlükəli residivə və xüsusilə təhlükəli residivə görə cəza təyin edilərkən əvvəllər törədilmiş cinayətlərin sayı, xarakteri, ağırlığı və nəticələri, əvvəlki cəzanın islah təsirinin yetərli olmamasına səbəb olan hallar, habelə yeni cinayətin xarakteri, ağırlığı və nəticələri nəzərə alınır.
65.2. Residivə görə cəzanın
müddəti törədilmiş cinayətə görə
bu Məcəllənin Xüsusi hissəsinin müvafiq
maddəsində müəyyən edilmiş daha ciddi cəza
növünün son həddinin
yarısından, təhlükəli residivə
görə üçdə ikisindən, xüsusi
təhlükəli residivə görə isə dörddə
üçündən az ola bilməz.[70]
65.3. Cinayət törətmiş
şəxsin məhkumluğu bu Məcəllənin Xüsusi
hissəsinin maddəsində tövsifedici əlamət kimi
göstərildikdə, habelə bu Məcəllənin 62-ci
maddəsində nəzərdə tutulmuş müstəsna
hallar olduqda, residivə, təhlükəli residivə və
ya xüsusi təhlükəli residivə görə cəza,
bu Məcəllənin 65.2-ci maddəsində
müəyyən edilmiş qaydalar nəzərə
alınmadan təyin olunur.
Maddə 66. Cinayətlərin
məcmusu üzrə cəzanın təyin edilməsi
66.1. Cinayətlərin məcmusu üzrə məhkəmə hər bir cinayətə görə ayrılıqda cəza təyin edərək, az ciddi cəzanı daha ciddi cəza ilə əhatə etmək yolu ilə və ya təyin olunmuş cəzaları tamamilə və ya qismən toplamaq yolu ilə qəti cəza təyin edir.
66.2. Cinayətlərin məcmusuna böyük ictimai
təhlükə törətməyən və ya az
ağır cinayətlər daxildirsə, az ciddi
cəzanı daha ciddi cəza ilə əhatə etmək yolu
ilə və ya təyin olunmuş cəzaları tamamilə
və ya qismən toplamaq yolu ilə qəti cəza təyin
edilir. Bu halda az ciddi
cəzanı daha ciddi cəza ilə əhatə etmək yolu
ilə təyin olunmuş qəti cəzanın müddəti
və ya həcmi məcmuya daxil olan cinayətlərə
görə ayrı-ayrılıqda təyin edilmiş cəzaların
daha ağırından çox ola bilməz. Cəzaların
tamamilə və ya qismən toplanılması yolu ilə
təyin edilmiş qəti cəzanın müddəti və
ya həcmi azadlıqdan məhrum etmə növündə
cəzaya münasibətdə böyük ictimai
təhlükə törətməyən
cinayətlərə görə üç ildən, az
ağır cinayətlərə görə on iki ildən,
digər cəzalara münasibətdə isə bu
Məcəllənin Ümumi hissəsində müvafiq
cəza növü üçün müəyyən
edilmiş yuxarı həddən artıq ola bilməz. [71]
66.3. Cinayətlərin məcmusuna az
ağır, ağır və ya xüsusilə ağır
cinayətlərdən hər hansı biri daxildirsə,
təyin olunmuş cəzaları tamamilə və ya qismən
toplamaq yolu ilə qəti cəza təyin edilir. Bu halda
azadlıqdan məhrum etmə növündə qəti
cəzanın müddəti iyirmi ildən çox ola bilməz. Cinayətlərin
məcmusuna daxil olan cinayətlərdən birinə
görə ömürlük azadlıqdan məhrum etmə
növündə cəza və ya iyirmi il müddətinə
azadlıqdan məhrum etmə cəzası təyin
edildikdə isə az ciddi cəzanı daha ciddi cəza ilə
əhatə etmək yolu ilə qəti cəza təyin edilir.[72]
66.4. Cinayətlərin məcmusu
üzrə təyin edilən əsas cəzaya, bu
Məcəllənin Xüsusi hissəsinin müvafiq maddələrində
həmin cinayətlərə görə müəyyən
edilmiş əlavə cəza növləri
birləşdirilə bilər. Tamamilə və ya qismən
toplamaq yolu ilə təyin edilən qəti əlavə
cəzanın müddəti və ya həcmi həmin cəza
növü üçün bu Məcəllənin Ümumi
hissəsində müəyyən edilmiş yuxarı həddən
çox ola bilməz.
66.5. Cinayət işi üzrə hökm
çıxarıldıqdan sonra, məhkumun birinci iş
üzrə hökm çıxarılmazdan əvvəl
törədilmiş başqa cinayətdə də təqsirli
olduğu müəyyən olunarsa, ona eyni qaydalar üzrə
cəza təyin edilir. Bu halda birinci hökmə əsasən
çəkilən cəza qəti cəza müddətinə
hesablanır.
Maddə 67. Hökmlərin
məcmusu üzrə cəzanın təyin edilməsi
67.1. Hökmlərin məcmusu üzrə cəza təyin edilərkən, məhkəmə yeni hökm üzrə təyin edilmiş cəzaya əvvəlki hökm üzrə təyin edilmiş cəzanın çəkilməmiş hissəsini tamamilə və ya qismən birləşdirir.
67.2. Hökmlərin məcmusu üzrə
təyin edilmiş və azadlıqdan məhrum etmə ilə
əlaqədar olmayan qəti cəzanın müddəti
və ya həcmi, bu Məcəllənin Ümumi
hissəsində həmin cəza növü üçün
müəyyən edilmiş yuxarı həddən artıq ola
bilməz.
67.3. Hökmlərin məcmusu üzrə
təyin edilmiş azadlıqdan məhrum etmə
növündə qəti cəzanın müddəti iyirmi
beş ildən
çox ola bilməz. [73]
67.4. Hökmlərin məcmusu üzrə
qəti cəza həm yeni törədilmiş cinayətə
görə təyin edilmiş cəzadan, həm də
məhkəmənin əvvəlki hökmü ilə təyin
edilmiş cəzanın çəkilməmiş hissəsindən
çox olmalıdır.
67.5. Hökmlərin məcmusu üzrə
cəza təyin edilərkən əlavə cəzaların
birləşdirilməsi bu Məcəllənin 66.4.-cü
maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydada həyata
keçirilir.
67.6. Ömürlük azadlıqdan
məhrum etmə növündə cəza çəkən
şəxs yeni cinayət törətdikdə, yeni təyin
edilən cəza ömürlük azadlıqdan məhrum
etmə cəzası ilə əhatə olunur.
Maddə 68. Cəzaların
toplanması zamanı müddətlərin müəyyən
edilməsi qaydası
68.1. Cinayətlərin məcmusu və hökmlərin məcmusu üzrə cəzalar qismən və ya tamamilə toplanılarkən azadlıqdan məhrum etmənin bir gününə:
68.1.1. intizam xarakterli hərbi
hissədə saxlamanın bir günü;
68.1.1-1. azadlığın
məhdudlaşdırılmasının iki günü;[74]
68.1.2. azadlığının
məhdudlaşdırılmasının iki günü; [75]
68.1.3. islah işlərinin və ya
hərbi xidmət üzrə məhdudlaşdırmanın dörd günü;[76]
68.1.4. ictimai işlərin səkkiz
saatı bərabər tutulur.
68.2. Müəyyən vəzifə tutma
və ya müəyyən fəaliyyətlə
məşğul olma hüququndan məhrum etmə,
nəqliyyat vasitəsini idarə etmək hüququndan
məhrum etmə, xüsusi və ya hərbi
rütbədən, fəxri addan və dövlət
təltifindən məhrum etmə və ya cərimə
növlərində cəza ictimai
işlər, islah işləri, intizam xarakterli hərbi hissədə
saxlama, hərbi xidmət üzrə məhdudlaşdırma, azadlığın
məhdudlaşdırılması və ya azadlıqdan
məhrum etmə ilə toplandıqda, onlar müstəqil icra
olunur.[77]
68.3. Cinayətlərin məcmusu və
hökmlərin məcmusu üzrə cəzalar qismən
və ya tamamilə toplanılarkən azadlığın
məhdudlaşdırılmasının bir gününə:
68.3.1. islah işlərinin iki
günü;
68.3.2. ictimai işlərin dörd
saatı bərabər tutulur.
68.4. Cinayətlərin
məcmusu və hökmlərin məcmusu üzrə
cəzalar qismən və ya tamamilə toplanılarkən islah
işlərinin bir gününə ictimai işlərin iki
saatı bərabər tutulur.[78]
Maddə 69. Cəza
müddətlərinin hesablanması və cəzanın hesaba
alınması
69.1. Müəyyən vəzifə tutma və ya müəyyən fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan məhrum etmənin, nəqliyyat vasitəsini idarəetmə hüququndan məhrum etmənin, hərbi xidmət üzrə məhdudlaşdırmanın, islah işlərinin, azadlığın məhdudlaşdırılmasının, intizam xarakterli hərbi hissədə saxlamanın, azadlıqdan məhrum etmənin müddətləri aylarla və illərlə, ictimai işlərin müddəti isə saatlarla hesablanır.[79]
69.2. Bu Məcəllənin 69.1-ci
maddəsində nəzərdə tutulmuş cəza
növlərinin dəyişdirilməsi və ya toplanması,
habelə cəzanın hesaba alınması zamanı
müddətlər günlərlə hesablana bilər.
69.3. Hökm qanuni qüvvəyə
minənədək həbsdə saxlamanın müddəti
azadlıqdan məhrum etmə müddətinə, intizam
xarakterli hərbi hissədə saxlama növündə
cəzanın müddətinə bir günə bir gün, azadlığın
məhdudlaşdırılması növündə
cəzanın müddətinə bir günə iki gün,
islah işləri və hərbi xidmət üzrə
məhdudlaşdırma növündə cəzanın
müddətinə bir günə dörd
gün, ictimai işlər növündə cəzanın müddətinə
isə bir günə səkkiz saat hesabı ilə
hesablanır.[80]
69.4. Həbsdə
saxlanılan şəxsə cərimə və ya
müəyyən vəzifə tutma və ya müəyyən
fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan
məhrum etmə növündə əsas cəza təyin
edilərkən məhkəmə həbsdə saxlama
müddətini nəzərə alaraq, təyin edilmiş
cəzanı yüngülləşdirir və ya şəxsi
bu cəzadan tamamilə azad edir.[81]
Maddə 70. Şərti
məhkum etmə
70.1. İslah işləri, hərbi
xidmət üzrə məhdudlaşdırma, intizam xarakterli
hərbi hissədə saxlama, azadlığın
məhdudlaşdırılması və ya
müəyyən müddətə azadlıqdan məhrum
etmə növündə cəza təyin edən
məhkəmə, məhkumun cəza çəkmədən
islah olunmasını mümkün sayırsa, həmin
cəzanın şərti olaraq tətbiq edilməsi
haqqında qərar çıxara bilər.[82]
70.2. Məhkəmə şərti
məhkum etmə təyin edərkən törədilmiş
cinayətin xarakterini, ictimai təhlükəlilik
dərəcəsini, məhkumun şəxsiyyətini,
habelə cəzanı yüngülləşdirən və
ağırlaşdıran halları nəzərə alır.
70.3. Şərti məhkum etmə təyin
edilərkən məhkəmə tərəfindən sınaq
müddəti müəyyən olunur. Bu müddət
ərzində məhkum öz davranışı ilə islah
olunmasını sübut etməlidir. Sınaq müddəti
altı aydan beş ilədək müddətə
müəyyən edilir.
70.4. Şərti məhkum etmə
zamanı əlavə cəzalar təyin edilə bilər.
70.5. Məhkəmə şərti
məhkum etmə təyin edərkən məhkumun
üzərinə aşağıdakı vəzifələri
qoya bilər: onun davranışı üzərində
nəzarəti həyata keçirən orqanlara məlumat
vermədən daimi yaşayış yerini, təhsil yerini,
iş yerini dəyişməmək, müəyyən
yerlərə getməmək, alkoqolizmdən, narkomaniyadan,
toksikomaniyadan və ya zöhrəvi
xəstəliklərdən müalicə kursu keçmək,
ailəsinə maddi yardım göstərmək, elektron nəzarət vasitəsini
gəzdirmək və həmin vasitənin işlək
vəziyyətdə saxlanılması üçün ona
xidmət etmək. Məhkəmə, məhkumun
üzərinə onun islah olunmasına kömək edən
digər vəzifələr də qoya bilər. [83]
70.6. Şərti məhkum edilmiş
şəxs üzərində nəzarəti müvafiq
dövlət orqanları, hərbi qulluqçular üzərində
nəzarəti isə hərbi hissələrin və
müəssisələrin komandanlığı həyata
keçirir.
70.7. Sınaq müddəti ərzində
şərti məhkum edilmiş şəxsin
üzərində nəzarəti həyata keçirən
dövlət orqanının təqdimatı əsasında
məhkəmə, məhkumun üzərinə
əvvəllər qoyulmuş vəzifələri tamamilə
və ya qismən ləğv edə bilər, yaxud onun
üzərinə yeni vəzifələr qoya bilər.
Maddə
71. Şərti məhkum etmənin ləğv edilməsi
və ya sınaq müddətinin uzadılması
71.1. Sınaq müddətinin azı
yarısı keçdikdən sonra şərti məhkum
edilmiş şəxs öz davranışı ilə islah
olunduğunu sübut edərsə, məhkəmə
məhkumun üzərində nəzarəti həyata
keçirən dövlət orqanının təqdimatı əsasında
şərti məhkum etmənin ləğv edilməsi və
məhkumluğun götürülməsi barədə
qərar qəbul edə bilər. Məhkəmə
şərti məhkum etmənin ləğv edilməsi
qənaətinə gəldikdə, məhkumu tamamilə və
ya qismən əlavə cəzadan da azad edə bilər.
Şərti məhkum etmə ləğv edildikdə
məhkumun əlavə cəzası olmadığı və
ya o, əlavə cəzadan tamamilə azad edildiyi hallarda
məhkəmə, həmçinin şəxsin
məhkumluğunun götürülməsi barədə
qərar qəbul edir.[84]
71.2. Şərti məhkum edilmiş
şəxs məhkəmə tərəfindən onun
üzərinə qoyulmuş vəzifələri yerinə
yetirməkdən boyun qaçırdığına və ya
ictimai qaydanı pozduğuna görə barəsində inzibati
tənbeh tətbiq edildikdə, məhkəmə bu
Məcəllənin 71.1-ci maddəsində göstərilən
dövlət orqanının təqdimatı əsasında
sınaq müddətini bir ildən çox olmayaraq uzada
bilər.
71.3. Şərti məhkum edilmiş
şəxs sınaq müddətində məhkəmə
tərəfindən onun üzərinə qoyulmuş
vəzifələri mütəmadi və ya qərəzli
olaraq yerinə yetirməkdən boyun qaçırdıqda, o cümlədən elektron
nəzarət vasitəsini gəzdirməkdən imtina
etdikdə, onu zədələdikdə və ya digər
üsulla yararsız vəziyyətə saldıqda, yaxud həmin
vasitənin işlək vəziyyətdə saxlanılması
üçün üzrsüz səbəbdən ona xidmət
etmədikdə, bu Məcəllənin 71.1-ci
maddəsində göstərilən dövlət
orqanının təqdimatı əsasında
məhkəmə şərti məhkum etmənin ləğv
edilməsi və hökmlə təyin olunmuş
cəzanın icra olunması haqqında qərar çıxarır. [85]
71.4. Şərti məhkum edilmiş
şəxs sınaq müddətində ehtiyatsızlıqdan
cinayət törətdikdə və ya qəsdən
böyük ictimai təhlükə törətməyən
cinayət törətdikdə, şərti məhkum
etmənin ləğv edilməsi və ya saxlanması
barədə məsələ məhkəmə
tərəfindən həll edilir. Məhkəmə
şərti məhkum etmənin ləğv edilməsi
qənaətinə gəldikdə, şəxsə bu
Məcəllənin 67-ci maddəsində nəzərdə
tutulmuş qaydalar üzrə cəza təyin edir. [86]
71.5. Şərti məhkum edilmiş
şəxs sınaq müddətində qəsdən az
ağır, ağır və ya xüsusilə ağır cinayət
törətdikdə, məhkəmə şərti məhkum
etməni ləğv edir və ona bu Məcəllənin 67-ci
maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydalar
üzrə cəza təyin edir. Bu Məcəllənin
71.4-cü maddəsində göstərilən hallarda da
cəza bu qaydada təyin edilir. [87]
DÖRDÜNCÜ BÖLMƏ
CİNAYƏT MƏSULİYYƏTİNDƏN VƏ CƏZADAN AZAD ETMƏ
11-ci fəsil
CİNAYƏT
MƏSULİYYƏTİNDƏN AZAD ETMƏ
Maddə
72. Səmimi peşmanlıqla bağlı cinayət
məsuliyyətindən azad etməKMQ
72.1. Böyük ictimai təhlükə törətməyən cinayət törətmiş şəxs könüllü gəlib təqsirini boynuna aldıqda, cinayətin üstünün açılmasına fəal kömək etdikdə, cinayət nəticəsində dəymiş ziyanı ödədikdə və ya vurulmuş zərəri başqa yolla aradan qaldırdıqda cinayət məsuliyyətindən azad edilə bilər. [88]
72.2. Başqa növ cinayət
törətmiş şəxs, bu Məcəllənin 72.1-ci
maddəsində nəzərdə tutulmuş
şərtlər mövcud olduqda, yalnız bu Məcəllənin
Xüsusi hissəsinin müvafiq maddələrində
bilavasitə müəyyən edilmiş hallarda cinayət
məsuliyyətindən azad edilir.[89]
Qeyd:
1. Şəxs bu
Məcəllənin 72 – 73-2 və 74-1-ci maddələrində
nəzərdə tutulmuş qaydada cinayət
məsuliyyətindən yalnız bir dəfə azad edilir.[90]
2. Bu
Məcəllənin 72–73-2-ci maddələrində
nəzərdə tutulan cinayət əməli
iştirakçılıqla törədildiyi hallarda,
zərərçəkmiş şəxsə dəymiş
ziyan və bu Məcəllənin 73-1.2, 73-1.3 və 73-2.2-ci
maddələrində nəzərdə tutulan dövlət
büdcəsinə ödəniş cinayətin
iştirakçılarının hər birinin cinayətin
törədilməsində faktiki iştirakının
xarakterindən və dərəcəsindən, cinayətkar
məqsədə nail olunmasında belə iştirakın
əhəmiyyətindən, vurulmuş zərərin
həcminə və xarakterinə onun təsirindən
asılı olaraq məhkəmə tərəfindən
müəyyən olunmuş pay üzrə ödənilir.
3. Bu Məcəllənin 73-1.2,
73-1.3 və 73-2.2-ci maddələrində nəzərdə
tutulmuş cinayət şəxsin iradəsindən
asılı olmayan səbəblərə görə başa
çatmadığı hallarda, şəxsin həmin
maddələrdə nəzərdə tutulmuş qaydada
cinayət məsuliyyətindən azad edilməsi
məsələsinə baxılarkən, dövlət
büdcəsinə ödəniş başa çatmayan
cinayətə görə qəsdin yönəldiyi
əmlakın on faizi miqdarında müəyyən olunur.[91]
Maddə 73.
Zərərçəkmiş şəxslə
barışmaqla bağlı cinayət
məsuliyyətindən azad etmə
73.1. Böyük
ictimai təhlükə törətməyən cinayət
törətmiş şəxs zərərçəkmiş
şəxslə barışdıqda və ona dəymiş
ziyanı ödədikdə və ya vurulmuş zərəri
aradan qaldırdıqda cinayət məsuliyyətindən azad
edilə bilər. [92]
73.2. Bu Məcəllənin
127.1, 128, 129, 130, 131.2, 133.1, 134, 142.1, 143, 156.1, 157.1 və
158.1-ci maddələrində nəzərdə tutulmuş
əməli (əməlləri) törətmiş
şəxs zərərçəkmiş şəxslə
barışdıqda və ona dəymiş ziyanı
tamamilə ödədikdə cinayət
məsuliyyətindən azad edilir.[93]
73.3. Başqa növ
cinayət törətmiş şəxs, bu
Məcəllənin 73.1-ci maddəsində nəzərdə
tutulmuş şərtlər mövcud olduqda, yalnız bu
Məcəllənin Xüsusi hissəsinin müvafiq
maddələrində bilavasitə müəyyən edilmiş
hallarda cinayət məsuliyyətindən azad edilir.[94]
Maddə 73-1. Mülkiyyət əleyhinə olan cinayətlərə
görə cinayət məsuliyyətindən azad etmə[95]
73-1.1. Bu Məcəllənin 178.1, 179.1,
185.1, 186.1, 187.1, 187.2, 189-1.1 və 189-1.2-ci maddələrində
nəzərdə tutulmuş əməli (əməlləri)
törətmiş şəxs zərərçəkmiş
şəxslə barışdıqda və ona dəymiş
ziyanı tamamilə ödədikdə cinayət
məsuliyyətindən azad edilir.[96]
73-1.2. Bu Məcəllənin 178.2, 179.2
186.2.1, 189-1.2-1-ci maddələrində nəzərdə
tutulmuş əməli (əməlləri)
törətmiş, zərərçəkmiş şəxslə
barışmış və dəymiş ziyanı tamamilə
ödəmiş şəxs, cinayət nəticəsində
vurulmuş ziyanın iyirmi beş faizi miqdarında
dövlət büdcəsinə ödəniş etdikdə
cinayət məsuliyyətindən azad edilir.[97]
73-1.3. Bu Məcəllənin 178.3, 178.4,
179.3 və 179.4-cü maddələrində nəzərdə
tutulmuş əməli (əməlləri)
törətmiş, zərərçəkmiş şəxslə
barışmış və dəymiş ziyanı tamamilə
ödəmiş şəxs, cinayət nəticəsində
vurulmuş ziyanın əlli faizi miqdarında dövlət
büdcəsinə ödəniş etdikdə cinayət
məsuliyyətindən azad edilə bilər.[98]
Maddə 73-2. İqtisadi fəaliyyət sahəsində olan
cinayətlərə görə cinayət
məsuliyyətindən azad etmə
73-2.1. Bu Məcəllənin 209 və
213-cü maddələrində nəzərdə tutulmuş
əməli (əməlləri) törətmiş
şəxs cinayət nəticəsində vurulmuş
ziyanı tamamilə ödədikdə cinayət
məsuliyyətindən azad edilir.[99]
73-2.2.
Bu Məcəllənin 192, 192-1, 193, 195, 195-1, 196, 197, 198, 202-2,
203, 203-1.1, 205-2, 209.2.1, 209.3, 210, 211, 212 və 213-2-ci
maddələrində nəzərdə tutulmuş
əməli (əməlləri) törətmiş və
cinayət nəticəsində vurulmuş ziyanı tamamilə
ödəmiş və ya cinayət nəticəsində
əldə edilmiş gəliri tamamilə dövlət
büdcəsinə köçürmüş şəxs,
bundan əlavə vurulmuş ziyanın (əldə edilmiş
gəlirin) bir misli miqdarında dövlət
büdcəsinə ödəniş etdikdə cinayət
məsuliyyətindən azad edilir.[100]
Maddə 74. Şəraitin
dəyişməsi ilə bağlı cinayət
məsuliyyətindən azad etmə
Şəraitin dəyişməsi
nəticəsində törədilmiş əməlin və
ya bu əməli törətmiş şəxsin ictimai
təhlükəli olmadığı müəyyən
edildikdə, ilk dəfə böyük ictimai
təhlükə törətməyən cinayət və ya
az ağır cinayət törətmiş şəxs
cinayət məsuliyyətindən azad edilə bilər. [101]
Maddə 74-1. Narkomaniya
xəstəliyi ilə əlaqədar cinayət
məsuliyyətindən azad etmə[102]
74-1.1. Bu Məcəllənin 234.1-ci maddəsində
nəzərdə tutulmuş cinayəti törətmiş,
əməlində başqa cinayət tərkibi olmayan və
narkomaniya xəstəliyinə düçar olmuş
şəxs barəsində məhkəmə
tərəfindən bu xəstəliklə əlaqədar
stasionar qaydada tibbi xarakterli məcburi tədbirlər tətbiq
edilir. Həmin şəxsin tam sağalması
nəticəsində tibbi xarakterli məcburi tədbirlər
ləğv edildikdə, məhkəmə şəxsi
cinayət məsuliyyətindən azad edir.
74-1.2.
Narkomaniya xəstəliyi ilə əlaqədar tibbi xarakterli
məcburi tədbirlərin tətbiqindən
yayınmış şəxs həmin tədbirlərin
həyata keçirildiyi tibb müəssisəsinin müdiriyyətinin
məlumatı əsasında bu Məcəllənin 75.1-ci
maddəsində göstərilən müddət
keçməmişdirsə, cinayət məsuliyyətinə
cəlb edilir.
Maddə 75. Müddətin keçməsi ilə bağlı
cinayət məsuliyyətindən azad etməKM1
75.1. Cinayət törətdiyi gündən aşağıda müəyyən edilən müddətlər keçdikdə, şəxs cinayət məsuliyyətinə cəlb edilə bilməz:
75.1.1. böyük ictimai təhlükə
törətməyən cinayətin törədildiyi
gündən iki il keçdikdə;
75.1.2. az ağır cinayətin
törədildiyi gündən yeddi
il keçdikdə; [103]
75.1.3. ağır cinayətin
törədildiyi gündən on
iki il keçdikdə; [104]
75.1.4. xüsusilə ağır
cinayətin törədildiyi gündən iyirmi il keçdikdə.
75.2. Müddətlər, cinayətin
törədildiyi gündən ittiham hökmünün qanuni
qüvvəyə mindiyi anadək hesablanır. Şəxs yeni
cinayət törətdikdə, hər bir cinayətə
görə müddət müstəqil hesablanır.
75.3. Cinayət törətmiş
şəxs istintaqdan və ya məhkəmədən
gizlənərsə, müddətin axımı dayanır. Bu
halda müddətin axımı, həmin şəxs
tutulduğu və ya könüllü gəlib təqsirini
boynuna aldığı vaxtdan bərpa olunur.
75.4. Ömürlük azadlıqdan
məhrum etmə növündə cəza nəzərdə
tutulan cinayəti törətmiş şəxs
barəsində müddətin tətbiq olunması
məsələsi məhkəmə tərəfindən
həll edilir. Məhkəmə, müddətin
keçməsi ilə bağlı bu şəxsin cinayət
məsuliyyətindən azad olunmasını mümkün hesab
etmədikdə, həmin şəxsə ömürlük
azadlıqdan məhrum etmə növündə cəza
təyin edə bilməz.
75.5. Bu Məcəllənin Xüsusi hissəsinin
müvafiq maddələrində nəzərdə tutulmuş
sülh və insanlıq əleyhinə, terrorçuluq,
terrorçuluğu maliyyələşdirmə və
müharibə cinayətləri törətmiş
şəxslərə bu maddənin müddəaları
tətbiq olunmur. [105]
12-ci fəsil
Maddə 76. Cəzadan
şərti olaraq vaxtından əvvəl azad etmə
76.1. Məhkəmə islah işləri, azadlığın
məhdudlaşdırılması, hərbi xidmət üzrə məhdudlaşdırma,
azadlığın məhdudlaşdırılması, intizam
xarakterli hərbi hissədə saxlama, müəyyən
müddətə azadlıqdan məhrum etmə və ya
ömürlük azadlıqdan məhrum etmə
növündə cəza çəkən şəxsin islah
olunmaq üçün cəzanı tam
çəkməsinə lüzum olmadığı
qənaətinə gələrsə, onu cəzadan
şərti olaraq vaxtından əvvəl azad edə bilər.
Bu halda, şəxs tamamilə və ya qismən əlavə
cəzadan da azad edilə bilər.[106]
76.2. Cəzadan şərti olaraq
vaxtından əvvəl azad etmə tətbiq edərkən,
məhkəmə məhkumun üzərinə, bu
Məcəllənin 70.5-ci maddəsində nəzərdə
tutulmuş və cəzanın çəkilməmiş
müddəti ərzində onun tərəfindən icra
edilməli olan vəzifələr qoya bilər.
76.3. Cəzadan şərti olaraq
vaxtından əvvəl azad etmə, məhkum:
76.3.1. böyük ictimai təhlükə
törətməyən və ya az ağır cinayət
törətməyə görə təyin edilmiş cəza
müddətinin ən azı yarısını;
76.3.1-1. ağır cinayət
törətməyə görə təyin edilmiş cəza
müddətinin ən azı üçdə iki hissəsini;[107]
76.3.2. ağır cinayət
törətməyə görə təyin edilmiş cəza
müddətinin ən azı üçdə iki hissəsini;[108]
76.3.3. ağır və ya
xüsusilə ağır cinayət törətməyə
görə təyin edilmiş cəza müddətinin ən
azı dörddə üç hissəsini, habelə
əvvəllər cəzadan şərti olaraq vaxtından
əvvəl azad edilmiş şəxs, əgər
şərti olaraq vaxtından əvvəl azad etmə bu
Məcəllənin 76.6-cı maddəsində nəzərdə
tutulmuş əsaslara görə ləğv
edilmişdirsə, yaxud əvvəllər azadlıqdan
məhrum etmə növündə cəza çəkmiş
şəxs cinayətlərin residivinə görə
yenidən azadlıqdan məhrum etmə növündə
cəzaya məhkum edilmişdirsə, təyin edilmiş
cəza müddətinin ən azı dörddə üç
hissəsini həqiqətən çəkdikdən sonra
tətbiq edilə bilər.[109]
76.4. Azadlıqdan məhrum etmə
cəzasının məhkum tərəfindən
həqiqətən çəkilmiş müddəti altı
aydan az ola bilməz.
76.4-1. Ömürlük
azadlıqdan məhrum etmə növündə cəza
çəkən şəxsin bu Məcəllənin
57.3-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydada
cəzadan şərti olaraq vaxtından əvvəl azad
edilməsi zamanı onun cəza çəkdiyi dövrün
son beş ili ərzində cəzanın çəkilməsi
qaydalarına əməl etməsi halları nəzərə
alınır.[110]
76.5. Cəzadan şərti olaraq
vaxtından əvvəl azad edilmiş şəxslər
üzərində nəzarəti müvafiq dövlət orqanları,
hərbi qulluqçular üzərində nəzarəti
isə hərbi hissələrin və
müəssisələrin komandanlığı həyata
keçirir.
76.6. Cəzanın
çəkilməmiş hissəsi ərzində məhkum:
76.6.1. cəzadan şərti olaraq
vaxtından əvvəl azad etmə tətbiq olunarkən
məhkəmə tərəfindən onun üzərinə
qoyulmuş vəzifələri yerinə yetirməkdən
mütəmadi, yaxud qərəzli olaraq boyun
qaçırdıqda, o
cümlədən elektron nəzarət vasitəsini
gəzdirməkdən imtina etdikdə, onu
zədələdikdə və ya digər üsulla yararsız
vəziyyətə saldıqda, yaxud həmin vasitənin
işlək vəziyyətdə saxlanılması
üçün üzrsüz səbəbdən ona xidmət
etmədikdə və ya ictimai qaydanı pozduğuna
görə barəsində inzibati tənbeh tətbiq
edildikdə, bu Məcəllənin 76.5-ci maddəsində
göstərilən orqanların təqdimatı əsasında
məhkəmə şərti olaraq vaxtından əvvəl azad
etmənin ləğv edilməsi və cəzanın
çəkilməmiş hissəsinin icra olunması
haqqında qərar çıxara bilər;[111]
76.6.2. ehtiyatsızlıqdan cinayət
törətdikdə və ya qəsdən böyük ictimai
təhlükə törətməyən cinayət
törətdikdə cəzadan şərti olaraq vaxtından əvvəl
azad etmənin ləğv edilməsi və ya
saxlanılması barədə məsələ
məhkəmə tərəfindən həll edilir (cəzadan
şərti olaraq vaxtından əvvəl azad etmə
ləğv edildiyi halda, cəza bu Məcəllənin 67-ci
maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydalar
üzrə təyin olunur); [112]
76.6.3. qəsdən az
ağır, ağır və ya xüsusilə ağır
cinayət törətdikdə, məhkəmə cəzadan
şərti olaraq vaxtından əvvəl azad etməni
ləğv edir və ona bu Məcəllənin 67-ci
maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydalar
üzrə cəza təyin edir.
Maddə 77. Cəzanın
çəkilməmiş hissəsini daha yüngül cəza
növü ilə əvəz etmə
77.1. Böyük ictimai təhlükə törətməyən və ya az ağır cinayət törətməyə görə müəyyən müddətə azadlıqdan məhrum etmə növündə cəza çəkən şəxsin cəzasını çəkdiyi dövrdə davranışını nəzərə alaraq, məhkəmə cəzanın çəkilməmiş hissəsini daha yüngül cəza növü ilə əvəz edə bilər. Bu halda şəxs tamamilə və ya qismən əlavə cəzadan da azad edilə bilər.
77.2. Cəzanın
çəkilməmiş hissəsinin daha yüngül
cəza növü ilə əvəz edilməsi, cəza
müddətinin ən azı üçdə bir hissəsi
çəkildikdən sonra tətbiq edilə bilər.
77.3. Cəzanın
çəkilməmiş hissəsinin əvəz edilməsi
zamanı məhkəmə bu Məcəllənin 42-ci
maddəsində nəzərdə tutulmuş istənilən
daha yüngül cəza növünü, hər cəza
növü üçün bu Məcəllə ilə
müəyyən edilmiş həddə seçə
bilər.
Maddə 78.
Xəstəliyə görə cəzanı
çəkməkdən azad etmə
78.1. Cinayət törətdikdən sonra psixi xəstəliyə tutulmuş və bunun nəticəsində öz əməlinin (hərəkət və ya hərəkətsizliyinin) faktiki xarakterini və ictimai təhlükəliliyini dərk etmək və ya həmin əməli idarə etmək imkanından məhrum olmuş şəxs qanuni qüvvəyə minmiş hökmlə təyin edilmiş cəzadan və ya cəzanın qalan hissəsini çəkməkdən azad olunur. Belə şəxs barəsində məhkəmə tərəfindən bu Məcəllə ilə nəzərdə tutulmuş tibbi xarakterli məcburi tədbirlər tətbiq edilə bilər.[113]
78.2. Cinayət törətdikdən sonra
cəzanın çəkilməsinə mane olan sair
ağır xəstəliyə düçar olmuş
şəxs məhkəmənin qərarı ilə cəza
çəkməkdən azad edilə bilər.
78.3. İntizam xarakterli hərbi
hissədə saxlama növündə cəza
çəkən hərbi qulluqçular, onların hərbi
xidmətə yararsız hesab edilməsinə səbəb olan
xəstəliklərə düçar olduqda, cəzanın
qalan hissəsini çəkməkdən azad edilirlər.
Belə hallarda məhkəmə həmin
şəxslərə (onkoloji xəstəliyin terminal
mərhələsində olan şəxslər istisna olmaqla) cəzanın
çəkilməmiş hissəsini daha yüngül cəza
növü ilə əvəz edə bilər.[114]
78.4. Bu Məcəllənin 78.1 və
78.2-ci maddələrində göstərilən
şəxslər sağaldıqları halda, bu
Məcəllənin 75 və 80-ci maddələrində
müəyyən edilmiş müddətlər
keçməmişdirsə, cinayət məsuliyyətinə
və cəzaya məruz qala bilərlər.
Maddə
79. Hamilə qadınlar və azyaşlı uşaqları
olan şəxslər tərəfindən cəzanın
çəkilməsinin təxirə salınması[115]
79.1. Şəxsiyyət əleyhinə ağır və ya xüsusilə ağır cinayət törətməyə görə beş ildən çox müddətə azadlıqdan məhrum etməyə məhkum edilmiş şəxslər istisna olmaqla, məhkəmə məhkum edilmiş hamilə qadınlar və ya on dörd yaşına qədər uşağı olan qadınlar, habelə on dörd yaşına çatmamış uşağını təkbaşına böyüdən kişilər tərəfindən uşaq on dörd yaşına çatanadək cəzanın çəkilməsini təxirə sala bilər.[116]
79.2. Bu Məcəllənin 79.1-ci
maddəsində nəzərdə tutulmuş
şəxslər, məhkum edilmiş şəxslər
üzərində nəzarəti həyata keçirən müvafiq
dövlət orqanının xəbərdarlığından
sonra uşaqdan imtina etdiyi və ya uşağı tərbiyə
etməkdən boyun qaçırmaqda davam etdiyi halda,
məhkəmə həmin orqanın təqdimatı
əsasında cəzaçəkmənin təxirə
salınmasını ləğv edə və məhkumu
cəzanı çəkmək üçün hökmlə
müəyyən olunmuş yerə göndərə
bilər.[117]
79.3. Uşaq on
dörd yaşına çatdıqda, məhkəmə
məhkum edilmiş şəxsi cəzanın
çəkilməmiş hissəsindən azad edir və ya
cəzanın çəkilməmiş hissəsini daha
yüngül cəza növü ilə əvəz edir,
yaxud məhkum edilmiş şəxsi cəzanın qalan
hissəsini çəkmək üçün müvafiq
müəssisəyə göndərir.[118]
79.4. Şəxs
cəzaçəkmənin təxirə
salındığı müddətdə
ehtiyatsızlıqdan cinayət törətdikdə və ya
qəsdən böyük ictimai təhlükə
törətməyən cinayət törətdikdə
cəzaçəkmənin təxirə salınmasının
ləğv edilməsi və ya saxlanması barədə
məsələ məhkəmə tərəfindən
həll edilir. Məhkəmə cəzaçəkmənin
təxirə salınmasının ləğv edilməsi
qənaətinə gəldikdə, şəxsə bu
Məcəllənin 67-ci maddəsində nəzərdə
tutulmuş qaydalar üzrə cəza təyin edir.[119]
79.5. Şəxs
cəzaçəkmənin təxirə
salındığı müddətdə qəsdən az
ağır, ağır və ya xüsusilə ağır
cinayət törətdikdə, məhkəmə
cəzaçəkmənin təxirə salınmasını
ləğv edir və ona bu Məcəllənin 67-ci
maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydalar
üzrə cəza təyin edir.[120]
Maddə
80. İttiham hökmünün icrası müddəti
ilə əlaqədar cəza çəkməkdən azad
etmə
80.1. Məhkəmənin ittiham hökmü qanuni qüvvəyə mindiyi gündən aşağıdakı müddətlərdə icra edilməmişdirsə, məhkum edilmiş şəxs cəza çəkməkdən azad olunur:
80.1.1. böyük ictimai təhlükə
törətməyən cinayətə görə məhkum
edilərkən iki il keçdikdə;
80.1.2. az ağır cinayət
törətməyə görə məhkum edilərkən yeddi il keçdikdə; [121]
80.1.3. ağır cinayət
törətməyə görə məhkum edilərkən on iki il keçdikdə; [122]
80.1.4. xüsusilə ağır cinayət
törətməyə görə məhkum edilərkən iyirmi il keçdikdə.
80.2. Məhkum edilmiş şəxs
cəzanı çəkməkdən boyun
qaçırdıqda, icra müddətinin axımı
dayanır. Bu halda icra müddətinin axımı həmin
şəxs tutulduğu və ya könüllü gəlib
təqsirini boynuna aldığı vaxtdan bərpa olunur.
80.3. Ömürlük azadlıqdan
məhrum etmə cəzasına məhkum edilmiş
şəxs barəsində icra müddətinin tətbiq
olunması məsələsini məhkəmə həll edir.
Məhkəmə icra müddətini tətbiq etməyi
mümkün saymadıqda, həmin cəza növü
müəyyən müddətə azadlıqdan məhrum
etmə cəzası ilə əvəz edilir.
80.4. Bu Məcəllənin Xüsusi
hissəsinin müvafiq maddələrində nəzərdə
tutulmuş sülh və insanlıq əleyhinə,
terrorçuluq, terrorçuluğu
maliyyələşdirmə və müharibə
cinayətləri törətmiş şəxslərə bu
maddənin müddəaları tətbiq olunmur.[123]
Maddə 80-1. Zərərçəkmiş şəxslə
barışmaqla, cinayət nəticəsində vurulmuş
ziyanı və ya əldə edilmiş gəliri tamamilə
ödəməklə bağlı cəza
çəkməkdən azad etmə[124]
Məhkum edilmiş şəxs
cəza çəkdiyi dövrdə cinayət
məsuliyyətdən azad etmə ilə bağlı bu
Məcəllənin 73.2, 73-1.1, 73-1.2 və 73-2-ci
maddələrində, habelə 72, 263 və 306-cı
maddələrinin “Qeyd” hissələrində
nəzərdə tutulmuş şərtləri yerinə
yetirdikdə cəza çəkməkdən azad edilir.
13-cü fəsil
AMNİSTİYA.
ƏFV ETMƏ. MƏHKUMLUQ
Maddə 81. Amnistiya
81.1. Amnistiya aktı fərdi qaydada müəyyən edilməyən şəxslər barəsində Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi tərəfindən qəbul edilir.
81.2. Cinayət törətmiş
şəxslər amnistiya aktı ilə cinayət
məsuliyyətindən azad edilə bilərlər. Cinayət
törətməyə görə məhkum olunmuş
şəxslər isə cəzadan azad edilə bilərlər,
yaxud onlara təyin olunmuş cəzanın müddəti
azaldıla bilər və ya belə şəxslərin
cəzasının çəkilməmiş hissəsi daha
yüngül cəza növü ilə əvəz edilə
bilər və yaxud belə şəxslər əlavə
cəzadan azad edilə bilərlər. Amnistiya aktı ilə
cəzasını çəkmiş şəxslərin
məhkumluğu götürülə bilər.
Maddə 82. Əfvetmə
82.1. Əfvetmə fərdi qaydada müəyyən edilmiş şəxs barəsində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti tərəfindən həyata keçirilir.
82.2. Cinayət törətməyə
görə məhkum olunmuş şəxs əfvetmə
aktı ilə cəzanın qalan hissəsini
çəkməkdən azad edilə bilər, yaxud ona təyin
olunmuş cəzanın müddəti azaldıla bilər
və ya belə şəxsin cəzasının
çəkilməmiş hissəsi daha yüngül cəza
növü ilə əvəz edilə bilər.
82.3. Ömürlük azadlıqdan
məhrum etmə cəzası əfv qaydasında iyirmi beş
ildən çox olmayan müddətə azadlıqdan
məhrum etmə cəzası ilə əvəz edilə
bilər.
82.4. Əfvetmə aktı ilə
cəzasını çəkmiş şəxsin
məhkumluğu götürülə bilər.
Maddə 83. Məhkumluq
83.1. Cinayət törətməyə görə məhkum edilmiş şəxs məhkəmənin ittiham hökmü qanuni qüvvəyə mindiyi gündən məhkumluğun götürüldüyü və ya ödənildiyi günə qədər məhkum olunmuş hesab edilir. Cinayətlərin residivi zamanı və cəza təyin edilərkən bu Məcəlləyə uyğun olaraq məhkumluq nəzərə alınır.
83.2. Barəsində
cəza təyin edilməməklə və ya təyin
edilmiş cəzadan azad edilməklə əlaqədar ittiham
hökmü çıxarılmış şəxs
məhkumluğu olmayan hesab edilir. [125] KM
83.3. Aşağıdakı hallarda məhkumluq ödənilmiş
hesab olunur: [126]
83.3.1. şərti məhkum edilmiş
şəxslər barəsində — sınaq müddəti
başa çatdıqda,
çəkilməmiş əlavə cəzası olduğu
hallarda isə həmçinin əlavə cəza icra olunub
qurtardıqda;[127]
83.3.1-1. cəzanın
çəkilməsi təxirə salınmış
şəxslər barəsində — bu Məcəllənin
79.3-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydada
cəzadan və ya cəzanın çəkilməmiş
hissəsindən azad edildikdə; [128]
83.3.1-2. ittiham hökmü qanunla
müəyyən edilmiş müddətdə icra edilməmiş
şəxslər barəsində — bu Məcəllənin
80.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş
müddətlər keçdikdə;
83.3.2. azadlıqdan məhrum etməyə
nisbətən daha yüngül cəzaya məhkum edilmiş
şəxslər barəsində — onlar cəzanı
çəkib qurtardıqları gündən bir il
keçdikdə;
83.3.2-1. böyük ictimai
təhlükə törətməyən cinayət
törətməyə görə azadlıqdan məhrum
etməyə məhkum edilmiş şəxslər
barəsində — onlar cəzanı çəkib
qurtardıqları gündən bir il keçdikdə;
83.3.3. böyük ictimai
təhlükə törətməyən və ya az
ağır cinayət törətməyə görə
azadlıqdan məhrum etməyə məhkum edilmiş
şəxslər barəsində — onlar cəzanı
çəkib qurtardıqları gündən iki il keçdikdə; [129]
83.3.4. ağır cinayət törətməyə
görə azadlıqdan məhrum etməyə məhkum
edilmiş şəxslər barəsində — onlar
cəzanı çəkib qurtardıqları gündən
altı il keçdikdə;
83.3.5. xüsusilə ağır cinayət
törətməyə görə məhkum edilmiş
şəxslər barəsində — onlar cəzanı
çəkib qurtardıqları gündən səkkiz il
keçdikdə məhkumluq ödənilmiş hesab olunur. [130]
83.4. Məhkum edilmiş şəxs qanunla
müəyyən edilmiş qaydada vaxtından əvvəl
cəza çəkməkdən azad edildikdə və yaxud
cəzanın çəkilməmiş hissəsi daha
yüngül cəza növü ilə əvəz
edildikdə, məhkumluğun ödənilməsi
müddəti əsas və əlavə cəzanı
çəkməkdən azad edildiyi vaxtdan hesablanır. KM3
83.4-1. Əsas cəzanı
çəkib qurtarmış, yaxud əsas cəzasını
çəkməkdən vaxtından əvvəl azad
edilmiş və ya cəzasının
çəkilməmiş hissəsi daha yüngül cəza
növü ilə əvəz edilmiş şəxsin
çəkilməmiş əlavə cəzası olduğu
hallarda, məhkumluğun ödənilməsi müddəti
əlavə cəzanın çəkilib qurtardığı
gündən hesablanır.[131]
83.5. Şəxs cəzanı
çəkib qurtardıqdan sonra nümunəvi
davranışı ilə islah olunduğunu sübut
edərsə, məhkəmə həmin şəxsin
vəsatəti əsasında məhkumluğu vaxtından
əvvəl onun üzərindən götürə bilər.
83.6. Məhkumluğun ödənilməsi
və ya götürülməsi məhkumluqla bağlı
olan bütün hüquqi nəticələri ləğv edir.
BEŞİNCİ BÖLMƏ
YETKİNLİK YAŞINA ÇATMAYANLARIN CİNAYƏT MƏSULİYYƏTİ
14-cü fəsil
YETKİNLİK
YAŞINA ÇATMAYANLARIN BARƏSİNDƏ CİNAYƏT
MƏSULİYYƏTİNİN VƏ CƏZASININ
XÜSUSİYYƏTLƏRİ
Maddə 84. Yetkinlik
yaşına çatmayanların cinayət məsuliyyəti
84.1. Cinayət törədərkən on dörd yaşı tamam olmuş, lakin on səkkiz yaşına çatmayan şəxslər yetkinlik yaşına çatmayanlar hesab olunur.
84.2. Yetkinlik yaşına çatmayanlar
cinayət törətdikdə, onlara cəza təyin edilə
bilər və ya tərbiyəvi xarakterli məcburi tədbirlər
tətbiq edilə bilər.
Maddə 85. Yetkinlik
yaşına çatmayanlara təyin edilən cəzanın
növləri
85.1. Yetkinlik yaşına çatmayanlara aşağıdakı cəza növləri təyin edilir:
85.1.1. cərimə;
85.1.2. ictimai işlər;
85.1.3. islah işləri;
85.1.3-1. azadlığın
məhdudlaşdırılması;[132]
85.1.4. müəyyən müddətə
azadlıqdan məhrum etmə.
85.2. Cərimə, yalnız müstəqil
əmək haqqı və ya bu cəzanın icrasına
yönəldilə bilən əmlakı olan yetkinlik
yaşına çatmayana
təyin edilir. Cərimə altı yüz manatadək miqdarda
təyin edilir.[133]
85.3. İctimai işlər səksən
saatdan üç yüz iyirmi saatadək müddətə
təyin olunur və yetkinlik yaşına çatmayan
məhkumun bacardığı, onun təhsildən və
əsas işindən asudə vaxtlarda yerinə yetirdiyi
işlərdən ibarətdir. Bu cəza növünün
icra müddəti on beş yaşınadək
şəxslər üçün gündə iki saatdan, on
beş yaşından on altı yaşınadək
şəxslər üçün isə gündə
üç saatdan çox ola bilməz.[134]
85.4. Yetkinlik yaşına çatmayanlara islah işləri iki aydan bir
ilədək müddətə təyin edilir. Bu zaman
məhkumun qazancından məhkəmənin hökmü
ilə müəyyən edilmiş miqdarda, beş faizdən
iyirmi faizə qədər pul dövlət nəfinə
tutulur. [135]
85.4-1. Azadlığın
məhdudlaşdırılması yetkinlik yaşına
çatmayanlara iki aydan iki ilədək müddətə
təyin edilir.[136]
85.5. Azadlıqdan məhrum etmə yetkinlik
yaşına çatmayanlara
on ildən çox olmayan müddətə təyin edilir. Yetkinlik yaşına
çatmayanlara cinayətlərin və ya hökmlərin
məcmusu üzrə cəza təyin edilərkən
məcmuya daxil olan cinayətlərdən birinə görə
on il müddətinə azadlıqdan məhrum etmə
cəzası təyin edildikdə, bu halda qəti cəza az
ciddi cəzanı daha ciddi cəza ilə əhatə etmək
yolu ilə təyin edilir. Yetkinlik yaşına çatmayan
məhkumlar cəzalarını aşağıdakı
tərbiyə müəssisələrində
çəkirlər:[137]
85.5.1. yetkinlik yaşına çatmayan
qızlar, habelə ilk dəfə azadlıqdan məhrum
etməyə məhkum olunmuş yetkinlik yaşına
çatmayan oğlanlar — ümumi rejimli tərbiyə
müəssisələrində;
85.5.2. əvvəllər azadlıqdan
məhrum etmə növündə cəza çəkmiş
yetkinlik yaşına çatmayan oğlanlar — möhkəm
rejimli tərbiyə müəssisələrində.
Maddə 86. Yetkinlik
yaşına çatmayanlara cəza təyin edilməsi
86.1. Yetkinlik yaşına çatmayana cəza təyin edərkən məhkəmə bu Məcəllənin 58-ci maddəsində müəyyən edilmiş hallardan başqa, həmçinin həmin şəxsin həyat və tərbiyə şəraitini, psixi inkişaf səviyyəsini, onun şəxsiyyətinin digər xüsusiyyətlərini və kənar şəxslərin ona təsirini nəzərə alır.
86.2. Cəza təyin edilərkən
yetkinlik yaşına çatmama yüngülləşdirici
hal kimi, cəzanı yüngülləşdirən və
ağırlaşdıran digər hallarla birlikdə
nəzərə alınır.
Maddə 87. Tərbiyəvi
xarakterli məcburi tədbirlərin məzmunu
87.1. Xəbərdarlıq yetkinlik yaşına çatmayana onun əməli nəticəsində vurulmuş ziyanın və bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş cinayətləri təkrar törətməyin nəticələrinin izah edilməsindən ibarətdir.
87.2. Nəzarətə götürmə
valideynlərin və ya onları əvəz edən
şəxslərin yaxud müvafiq icra
hakimiyyəti orqanının üzərinə yetkinlik yaşına
çatmayana tərbiyəvi təsir göstərmək
və onun davranışına nəzarət etmək
vəzifəsi qoyulmasından ibarətdir.
87.3. Vurulmuş ziyanı aradan qaldırmaq
vəzifəsi yetkinlik yaşına çatmayanın əmlak
vəziyyəti və müvafiq əmək
vərdişlərinə malik olması nəzərə
alınmaqla onun üzərinə qoyulur.
87.4. Asudə vaxtın
məhdudlaşdırılması və yetkinlik yaşına
çatmayanın davranışına xüsusi
tələblərin qoyulması onun müəyyən
yerlərə getməməsini, asudə vaxtdan istifadənin
müəyyən formalarını, o cümlədən
mexaniki nəqliyyat vasitələrinin idarə
olunmamasını, günün müəyyən
vaxtlarından sonra evdən kənarda olmamasını,
müvafiq dövlət orqanının icazəsi olmadan
başqa ərazilərə getməməsini
nəzərdə tuta bilər. Yetkinlik yaşına
çatmayana həmçinin təhsilini davam etdirmək
və ya müvafiq icra
hakimiyyəti orqanının köməyi ilə işə
düzəlmək vəzifəsi də müəyyən
edilə bilər. Bu tədbirlərdən başqa asudə
vaxtın məhdudlaşdırılması və yetkinlik
yaşına çatmayanın davranışına xüsusi
tələblərin qoyulması digər tədbirləri
də nəzərdə tuta bilər.
Maddə 88. Tərbiyəvi
xarakterli məcburi tədbirlər tətbiq etmə
88.1. Yetkinlik yaşına çatmayan ilk dəfə böyük ictimai təhlükə törətməyən və ya az ağır cinayət etdikdə, tərbiyəvi xarakterli məcburi tədbirlər tətbiq etməklə onun islah olunması mümkün hesab edilərsə, həmin şəxs cinayət məsuliyyətindən azad edilə bilər.
88.2. Yetkinlik yaşına çatmayanlara
aşağıdakı tərbiyəvi xarakterli məcburi
tədbirlər tətbiq edilə bilər:
88.2.1. xəbərdarlıq;
88.2.2. valideynlərin və ya onları
əvəz edən şəxslərin və yaxud müvafiq
dövlət orqanının nəzarətinə vermək;
88.2.3. vurulmuş ziyanın aradan
qaldırılması vəzifəsini həvalə etmək;
88.2.4. yetkinlik yaşına
çatmayanın asudə vaxtını
məhdudlaşdırmaq və onun davranışı ilə
bağlı xüsusi tələblər müəyyən
etmək.
88.3. Yetkinlik yaşına çatmayana eyni
vaxtda bir neçə tərbiyəvi xarakterli məcburi
tədbirlər tətbiq edilə bilər. Bu
Məcəllənin 88.2.2 və 88.2.4-cü
maddələrində nəzərdə tutulmuş
tərbiyəvi xarakterli məcburi tədbirlərin tətbiqi
müddəti bu tədbirləri təyin etmiş müvafiq
dövlət orqanı tərəfindən müəyyən
olunur.
88.4. Yetkinlik yaşına çatmayan
tərbiyəvi xarakterli məcburi tədbirləri
mütəmadi olaraq yerinə yetirmədikdə, müvafiq
dövlət orqanının təqdimatı əsasında
həmin tədbirlər ləğv edilir və materiallar
yetkinlik yaşına çatmayanın cinayət
məsuliyyətinə cəlb olunması üçün
məhkəməyə göndərilir.
Maddə 89. Yetkinlik
yaşına çatmayanın cəzadan azad edilməsi
89.1. Böyük ictimai təhlükə törətməyən və ya az ağır cinayət etməyə görə məhkum edilmiş yetkinlik yaşına çatmayan bu Məcəllənin 87.2-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş tərbiyəvi xarakterli məcburi tədbirlər tətbiq edilməklə cəzadan azad oluna bilər.
89.2. Məhkəmə az ağır
cinayət törətməyə görə məhkum
olunmuş yetkinlik yaşına çatmayanı yalnız
belə şəxslər üçün nəzərdə
tutulmuş qapalı tipli xüsusi təlim-tərbiyə
müəssisəsində və ya tibbi-tərbiyə
müəssisəsində yerləşdirməklə
cəzanın məqsədinə nail olmağı
mümkün hesab edərsə, həmin şəxsi
cəzadan azad edə bilər. Bu halda yetkinlik yaşına
çatmayan göstərilən müəssisədə on
səkkiz yaşına çatana qədər, lakin
üç ildən artıq olmamaq şərti ilə
saxlanılır. [138]
89.3. Yetkinlik yaşına çatmayan islah
olunduqda və bununla bağlı qeyd edilən tədbirin
tətbiqinə zərurət aradan qalxdıqda, qapalı tipli
xüsusi təlim-tərbiyə müəssisəsinin və
ya tibbi-tərbiyə müəssisəsinin
müdiriyyətinin və yetkinlik yaşına
çatmayanların işləri və hüquqlarının
müdafiəsi üzrə komissiyanın birgə
təqdimatına əsasən məhkəmə yetkinlik
yaşına çatmayanın vaxtından əvvəl
həmin müəssisədən buraxılması haqqında
qərar qəbul edə bilər. [139]
Maddə
90. Yetkinlik yaşına çatmayanların şərti
olaraq vaxtından əvvəl cəzadan azad edilməsi
90.0. İslah işlərinə, azadlığın məhdudlaşdırılmasına və ya azadlıqdan məhrum etməyə məhkum edilmiş yetkinlik yaşına çatmayanlar barəsində cəzadan şərti olaraq vaxtından əvvəl azad etmə, onlar: [140]
90.0.1. böyük ictimai təhlükə
törətməyən və ya az ağır cinayət
törətməyə görə təyin edilmiş cəza
müddətinin ən azı üçdə bir hissəsini
çəkdikdən sonra;
90.0.2. ağır cinayət
törətməyə görə təyin edilmiş cəza
müddətinin ən azı yarısını
çəkdikdən sonra;
90.0.3. xüsusilə ağır cinayət
törətməyə görə təyin edilmiş cəza
müddətinin ən azı üçdə iki hissəsini
çəkdikdən sonra tətbiq edilə bilər.
Maddə 90-1. Yetkinlik yaşına çatmayanların
cəzasının çəkilməmiş hissəsinin daha
yüngül cəza növü ilə əvəz edilməsi[141]
90-1.1. Böyük ictimai
təhlükə törətməyən və ya az
ağır cinayət törətməyə görə
müəyyən müddətə azadlıqdan məhrum etmə
növündə cəza çəkən yetkinlik
yaşına çatmayan şəxsin cəzasını
çəkdiyi dövrdə davranışını
nəzərə alaraq, məhkəmə cəzanın
çəkilməmiş hissəsini bu Məcəllənin
85.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş
istənilən daha yüngül cəza növü ilə
əvəz edə bilər. Bu halda şəxs tamamilə
və ya qismən əlavə cəzadan da azad edilə
bilər.
90-1.2.
Yetkinlik yaşına çatmayanın cəzanın
çəkilməmiş hissəsinin daha yüngül
cəza növü ilə əvəz edilməsi, cəza
müddətinin ən azı dörddə bir hissəsi
çəkildikdən sonra tətbiq edilə bilər.
Maddə 91. Müddətin
keçməsi
Yetkinlik yaşına çatmayanlar cinayət məsuliyyətindən və ya cəza çəkməkdən azad edilərkən, bu Məcəllənin 75 və 80-ci maddələrində müəyyən edilmiş müddətlər yarıbayarı azaldılır.
Maddə 92. Məhkumluğun
ödənilməsi müddətləri[142]
92.0. Şərti məhkum etməyə
görə məhkumluq istisna olmaqla, məhkumluğun bu
Məcəllənin 83.3-cü maddəsində
nəzərdə tutulmuş müddətləri cinayət
törətmiş yetkinlik yaşına çatmayanlar
üçün qısaldılır və
aşağıdakı müddətlər keçdikdə
məhkumluq ödənilmiş hesab edilir:
92.0.1. azadlıqdan məhrum
etməyə nisbətən daha yüngül cəzanın
çəkilib qurtardığı gündən altı ay;
92.0.2. böyük ictimai
təhlükə törətməyən və ya az
ağır cinayət törətməyə görə
azadlıqdan məhrum etmə növündə cəzanın çəkilib
qurtardığı gündən bir il;
92.0.3. ağır və ya
xüsusilə ağır cinayət törətməyə
görə azadlıqdan məhrum etmə növündə
cəzanın çəkilib qurtardığı gündən
üç il keçdikdə.
Bölmə VI[143]
CİNAYƏT-HÜQUQİ
XARAKTERLİ DİGƏR TƏDBİRLƏR
15-ci fəsil
TİBBİ
XARAKTERLİ MƏCBURİ TƏDBİRLƏR
Maddə 93. Tibbi xarakterli
məcburi tədbirlərin tətbiq edilməsinin
əsasları
93.1. Məhkəmə
aşağıdakı şəxslərə tibbi xarakterli
məcburi tədbirlər təyin edir:[144]
93.1.1. Bu Məcəllənin 93.2-ci
maddəsində nəzərdə tutulmuş halda psixi pozuntusu
olan şəxslərə;
93.1.2. cinayət
törətmiş, alkoqolizmdən və ya narkomaniyadan
müalicəyə ehtiyacı olan şəxslərə.
93.1-1. Şəxsin psixi pozuntusu ilə
əlaqədar tibbi xarakterli məcburi tədbirlər
məhkəmə tərəfindən:[145]
93.1-1.1. bu Məcəllənin Xüsusi
hissəsində nəzərdə tutulmuş əməli
(hərəkət və ya hərəkətsizliyi) anlaqsız
vəziyyətdə törətmiş şəxslərə;
93.1-1.2. cinayət törətdikdən
sonra cəzanın təyin edilməsini və ya onun
icrasını istisna edən psixi xəstəliyə düçar
olmuş şəxslərə;
93.1-1.3. cinayət
törətmiş və anlaqlılığı istisna
etməyən psixi pozuntu vəziyyətində olan
şəxslərə təyin edilir.
93.2. Bu Məcəllənin 93.1-1-ci maddəsində
nəzərdə tutulmuş şəxslərə tibbi
xarakterli məcburi tədbirlər o halda təyin edilir ki, psixi
pozuntu şəxsin özünə və ya başqa
şəxslərə zərər yetirilməsi
təhlükəsi yaradır.[146]
93.3. Tibbi xarakterli məcburi
tədbirlərin tətbiqi qaydası Azərbaycan
Respublikasının qanunvericiliyi ilə müəyyən
olunur.
93.4. Bu Məcəllənin 93.1-1-ci maddəsində
göstərilən və öz psixi vəziyyətinə
görə təhlükə törətməyən
şəxslər barəsində zəruri materiallar həmin
şəxslərin müalicə olunması üçün
və ya onların psixonevroloji müəssisələrə
göndərilməsi üçün səhiyyə
orqanlarına verilir.
Maddə 93-1. Alkoqolizmdən və ya narkomaniyadan müalicəyə
ehtiyacı olan şəxslər barəsində tibbi xarakterli
məcburi tədbirlərin tətbiq edilməsi[147]
93-1.1. Alkoqolizmdən və ya
narkomaniyadan müalicəyə ehtiyacı olan
şəxslər barəsində tibbi xarakterli məcburi
tədbirlərin tətbiq edilməsinin məqsədi həmin
şəxslərin müalicə olunması, səhhətinin
və psixoloji vəziyyətinin
yaxşılaşdırılması,
ixtisaslaşdırılmış tibbi yardım və sosial
qayğı göstərməklə onların normal həyat
tərzinə qaytarılması, gələcəkdə
həmin şəxslər tərəfindən insan
psixikasına təsir göstərən maddələrdən
sui-istifadənin və yeni cinayətlər
törədilməsinin qarşısının alınmasından
ibarətdir.
93-1.2. Alkoqolizm və ya
narkomaniyadan müalicə məqsədi ilə barəsində
tibbi xarakterli məcburi tədbirlər tətbiq edilmiş
şəxslərin müalicəsi Azərbaycan Respublikasının
Cəzaların İcrası Məcəlləsi ilə
müəyyən edilmiş qaydada həyata keçirilir.
93-1.3. Bu Məcəllənin
74-1.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş
şəxslər barəsində narkomaniya xəstəliyi
ilə əlaqədar tibbi xarakterli məcburi tədbirlər
müvafiq icra hakimiyyəti orqanının tibb
müəssisələrində həyata keçirilir. [148]
93-1.4. Narkomaniya xəstəliyi ilə
əlaqədar barəsində tibbi xarakterli məcburi
tədbirlər tətbiq edilmiş şəxsin tam
sağalması nəticəsində həmin tədbirlərin
ləğv edilməsi zərurəti yarandıqda, yaxud davam
etdirilməsinə ehtiyac olduqda həmin tədbirlərin
tətbiqinin uzadılması və ya ləğv edilməsi
məsələsi həkim-məsləhət
komissiyasının rəyi əsasında müvafiq tibb
müəssisəsinin müdiriyyətinin təqdimatı
ilə həmin müəssisənin yerləşdiyi yer
üzrə birinci instansiya məhkəməsi
tərəfindən həll edilir.
93-1.5. Narkomaniya xəstəliyi ilə
əlaqədar barəsində tibbi xarakterli məcburi
tədbirlər tətbiq edilmiş şəxs bu tədbirin
tətbiqinin uzadılması və ya ləğv edilməsi məsələsinin
həll edilməsi məqsədi ilə altı ayda bir
dəfədən az olmayaraq həkim-məsləhət
komissiyasında baxışdan keçirilməlidir. Həmin
tədbirlərin uzadılması və ya ləğv
edilməsi məsələsinə ilk dəfə
müalicənin başlandığı gündən altı
ay keçdikdən sonra baxılır.
93-1.6. Məhkəmə bu
Məcəllənin 93-1.4-cü maddəsində
nəzərdə tutulmuş məsələlər
üzrə qəbul edilmiş qərarları həmin
tədbirləri tətbiq etmiş məhkəməyə
göndərir.
93-1.7. Şəxs tibbi xarakterli
məcburi tədbirlərdən yayındıqda həmin
tədbirlərin həyata keçirildiyi tibb
müəssisəsinin müdiriyyəti bu barədə
həmin tədbirləri tətbiq etmiş
məhkəməyə yazılı məlumat verir.
Maddə
94. Psixi pozuntusu olan şəxslərə
tibbi xarakterli məcburi tədbirlərin tətbiq
edilməsinin məqsədi[149]
Psixi pozuntusu olan şəxslərə tibbi xarakterli məcburi tədbirlərin tətbiq edilməsi məqsədi bu Məcəllənin 93.1-1-ci maddəsində göstərilən şəxslərin müalicə olunması və ya psixi vəziyyətinin yaxşılaşdırılmasından, habelə həmin şəxslər tərəfindən yeni cinayət törədilməsinin qarşısının alınmasından ibarətdir.
Maddə
95. Psixi pozuntusu olan şəxslərə
təyin edilən tibbi xarakterli məcburi
tədbirlərin növləri[150]
95.0. Məhkəmə psixi pozuntusu olan şəxslərə aşağıdakı tibbi xarakterli məcburi tədbirləri təyin edə bilər:[151]
95.0.1. məcburi ambulatoriya
müşahidəsi və psixiatr müalicəsi;
95.0.2. ümumi tipli psixiatriya
stasionarlarında məcburi müalicə;
95.0.3. ixtisaslaşdırılmış
psixiatriya stasionarlarında məcburi müalicə;
95.0.4. ixtisaslaşdırılmış
psixiatriya stasionarlarında intensiv müşahidə altında
məcburi müalicə.
Maddə
96. Məcburi ambulatoriya müşahidəsi altında olma
və psixiatr tərəfindən müalicə edilmə
Şəxsin stasionar psixiatriya müəssisələrində yerləşdirilməsinə zərurət olmadıqda həmin şəxsin məcburi ambulatoriya müşahidəsi altında olması və psixiatr tərəfindən müalicə edilməsi bu Məcəllənin 93.2-ci maddəsində nəzərdə tutulan əsaslar olduqda təyin edilir.
Maddə 97. Psixiatriya
stasionarlarında məcburi müalicə olunma
97.1. Əgər psixi pozuntunun xarakteri müalicə şəraitinin, şəxsin saxlanmasının və onun üzərində müşahidənin yalnız psixiatriya stasionarlarında həyata keçirilməsini tələb edərsə, psixiatriya stasionarlarında məcburi müalicə olunma bu Məcəllənin 93.2-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş əsaslar olduqda təyin edilə bilər.
97.2. İntensiv müşahidə
tələb etməyən və öz psixi
vəziyyətinə görə stasionar müalicəyə
və müşahidəyə ehtiyacı olan şəxslər
barəsində ümumi tipli psixiatriya stasionarlarında
məcburi müalicə təyin edilə bilər.
97.3. Öz psixi vəziyyətinə
görə daimi müşahidə tələb edən
şəxslərə xüsusi
ixtisaslaşdırılmış psixiatriya stasionarlarında
məcburi müalicə təyin edilə bilər.
97.4. Öz psixi vəziyyətinə
görə ətrafdakılar və özü
üçün təhlükəli olan, intensiv və daimi
müşahidə tələb edən şəxslərə
ixtisaslaşdırılmış psixiatriya stasionarlarında
intensiv müşahidə altında məcburi müalicə
təyin edilə bilər.
Maddə
98. Psixi pozuntusu olan şəxslərə
təyin edilmiş tibbi xarakterli məcburi
tədbirlərin tətbiqinin uzadılması,
dəyişdirilməsi və ləğv edilməsi[152]
98.1. Psixi pozuntusu olan şəxslərə təyin edilmiş tibbi xarakterli məcburi tədbirlərin tətbiqinin uzadılması, dəyişdirilməsi və ya ləğv edilməsi həkim-psixiatr komissiyasının rəyi əsasında məcburi müalicəni həyata keçirən tibb müəssisəsinin müdiriyyətinin təqdimatı ilə məhkəmə tərəfindən həyata keçirilir.[153]
98.2. Psixi
pozuntusu ilə əlaqədar barəsində tibbi xarakterli
məcburi tədbirlər təyin edilmiş şəxs bu
tədbirin tətbiqinin ləğv edilməsi və ya
dəyişdirilməsi məsələsinin həll
edilməsi məqsədi ilə altı ay müddətində
bir dəfədən az olmayaraq həkim-psixiatr komissiyasında
baxışdan keçirilməlidir. Tibbi xarakterli məcburi
tədbirlərin ləğv edilməsi və ya
dəyişdirilməsi üçün əsaslar olmadıqda
məcburi müalicəni həyata keçirən
müəssisənin müdiriyyəti məcburi
müalicənin müddətinin uzadılması haqqında
məhkəməyə öz rəyini təqdim edir.
Məcburi müalicənin ilk dəfə uzadılması
müalicənin başlandığı gündən altı
ay keçdikdən sonra həyata keçirilir, bundan sonra
məcburi müalicə müddətinin uzadılması
hər il həyata keçirilir.[154]
98.3. Şəxsin psixi vəziyyətinin
yaxşılaşması səbəbindən onun
barəsində əvvəllər təyin edilmiş tibbi
xarakterli məcburi tədbirlərin ləğv edilməsi
zərurəti olduqda və ya tibbi xarakterli digər məcburi
tədbirlərin tətbiqinə ehtiyacı olduqda, tibbi
xarakterli məcburi tədbirlərin dəyişdirilməsi
və ya onların tətbiqinin ləğv edilməsi
məhkəmə tərəfindən həyata keçirilir.
98.4. Tibbi xarakterli məcburi
tədbirlərin tətbiqi ləğv edildikdə məcburi
müalicə edilən şəxs barəsindəki
materialları məhkəmə səhiyyə orqanlarına
göndərir.
Maddə
99. Psixi pozuntusu olan şəxslərə
təyin edilmiş tibbi xarakterli məcburi
tədbirlərin tətbiqi müddətinin hesaba
alınması[155]
Cinayət törətdikdən sonra psixi pozuntuya məruz qalmış şəxs müalicə olunduqdan sonra cəza təyin edilərkən və ya onun cəzasının icrası bərpa olunarkən psixiatriya stasionarlarında məcburi müalicədə bir gün olma müddəti bir gün azadlıqdan məhrum edilmə hesabı ilə hesablanır.
Fəsil 15-1[156]
Xüsusi müsadirə
Maddə 99-1. Xüsusi
müsadirə
99-1.1. Xüsusi müsadirə cinayət-hüquqi
tədbiri aşağıda göstərilən əmlakın
məhkəmənin
yekun qərarı ilə məcburi qaydada və
əvəzsiz olaraq dövlət nəfinə
alınmasıdır: [157]
99-1.1.1. şəxsin cinayət
törədilərkən istifadə etdiyi alət və
vasitələr (qanuni sahibinə qaytarılmalı olan alət
və vasitələr istisna olmaqla); [158]
99-1.1.2. şəxsin cinayət yolu ilə
əldə etdiyi pul vəsaitləri və ya digər
əmlak, habelə həmin pul vəsaitləri və ya
digər əmlak hesabına əldə edilmiş
gəlirlər (qanuni sahibinə qaytarılmalı olan pul
vəsaitləri və ya digər əmlak və ondan
əldə edilmiş gəlirlər istisna olmaqla);
99-1.1.3. cinayət yolu ilə əldə edilmiş pul
vəsaitləri və ya digər əmlakın
mülki-hüquqi əqdlərin bağlanması və ya
digər üsullarla tam və ya qismən çevrildiyi
digər əmlak və ya onun müvafiq hissəsi;
99-1.1.4. terrorçuluğun, qanunvericiliklə
nəzərdə tutulmayan silahlı
birləşmələrin və ya qrupların,
mütəşəkkil dəstələrin və ya
cinayətkar birliklərin (cinayətkar təşkilatların)
maliyyələşdirilməsi üçün
nəzərdə tutulan və ya istifadə olunan əmlak.
99-1.2. Məhkəmə hər bir cinayət işi
üzrə bu Məcəllənin 99-1.1-ci
maddələrində nəzərdə tutulmuş
müsadirə edilməli əmlakın olub-olmaması
məsələsini həll edir. Xüsusi müsadirə
həm fiziki, həm də hüquqi şəxslərə
tətbiq oluna bilər.
99-1.3. Cinayət törətmiş şəxs
tərəfindən özgəninkiləşdirilmiş və
ya hər hansı şəkildə digər
şəxslərə verilmiş, bu Məcəllənin
99-1.1-ci maddəsində nəzərdə tutulan əmlak o
halda müsadirə edilir ki, həmin əmlakı alan
şəxs əmlakın cinayət yolu ilə əldə
edildiyini bildiyi və ya bilməli olduğu halda onu qəbul
etmişdir. Həmçinin bu
Məcəllənin 99-1.1-ci maddəsində nəzərdə
tutulan əmlak cinayət
törətmiş şəxs tərəfindən
hədiyyə kimi verildikdə və ya öz bazar
dəyərindən əhəmiyyətli
dərəcədə aşağı qiymətə
satıldıqda vicdanlı sahiblərin hüquqlarına
xələl gətirmədən müsadirə edilir.[159]
Maddə 99-2. Əmlakın
dəyərinə görə xüsusi müsadirə[160]
Bu Məcəllənin 99-1.1-ci
maddəsində nəzərdə tutulmuş
müsadirə edilməli olan əmlak istifadə edildiyi,
özgəninkiləşdirildiyi və ya başqa
səbəblərdən dövlət nəfinə alına bilinmədiyi
halda həmin əmlakın dəyəri
məbləğində cinayət törətmiş şəxsə
məxsus olan digər əmlak məhkəmənin yekun
qərarı ilə xüsusi müsadirə edilir.[161]
Maddə 99-3. Cinayət
nəticəsində vurulmuş ziyanın müsadirə
edilmiş əmlak vasitəsilə ödənilməsi
99-3.1. Müsadirə məsələsi həll
olunarkən ilk növbədə cinayət
nəticəsində əmlakın qanuni sahibinə vurulmuş
ziyan ödənilməlidir.
99-3.2. Cinayət
nəticəsində əmlakın qanuni sahibinə vurulmuş
ziyan müsadirə edilmiş əmlak hesabına
ödənilməli, bundan sonra əmlakın qalan hissəsi
dövlət nəfinə alınmalıdır.
Müsadirə edilmiş əmlak cinayət
nəticəsində əmlakın qanuni sahibinə vurulmuş
ziyanın ödənilməsinə kifayət etmədiyi
və cinayət törətmiş şəxsin
müsadirə edilmiş əmlakdan başqa əmlakı
olduğu hallarda ziyanın qalan hissəsi cinayət
törətmiş şəxsin həmin əmlakının
hesabına ödənilir.[162]
Fəsil 15-2
Hüquqi şəxslər
barəsində tətbiq olunan cinayət-hüquqi
tədbirlər
Maddə 99-4. Hüquqi
şəxslərə cinayət-hüquqi tədbirlərin
tətbiq olunmasının əsasları və
şərtləri
99-4.1. Hüquqi şəxsə cinayət-hüquqi
tədbirlər həmin hüquqi şəxsin xeyrinə
və ya onun maraqlarının qorunması üçün
aşağıdakı fiziki şəxslər
tərəfindən törədilən cinayətlərə
görə tətbiq edilir:
99-4.1.1. hüquqi şəxsi təmsil etmək
səlahiyyətinə malik olan vəzifəli şəxs;
99-4.1.2. hüquqi şəxsin adından qərarlar
qəbul etmək səlahiyyətinə malik olan
vəzifəli şəxs;
99-4.1.3. hüquqi şəxsin fəaliyyətinə
nəzarət etmək səlahiyyətinə malik olan
vəzifəli şəxs;
99-4.1.4. bu Məcəllənin 99-4.1.1—99-4.1.3-cü
maddələrində nəzərdə tutulmuş
vəzifəli şəxslər tərəfindən
nəzarətin həyata keçirilməməsi
nəticəsində hüquqi şəxsin işçisi.
99-4.2. Hüquqi şəxsə cinayət-hüquqi
tədbirlərin tətbiqi həmin əməli
törətmiş və ya onun törədilməsində
hər hansı şəkildə iştirak etmiş fiziki
şəxsin cinayət məsuliyyətini istisna etmir.
99-4.3. Bu Məcəllənin 99-4.1-ci maddəsində
nəzərdə tutulmuş fiziki şəxs barəsində
qanunla müəyyən edilmiş hallarda cinayət
təqibinə xitam verilməsi hüquqi şəxsə
cinayət-hüquqi tədbirlərin tətbiqinə mane olmur.[163]
99-4.4. Dövlət, bələdiyyələr,
həmçinin beynəlxalq təşkilatlar barəsində
cinayət-hüquqi tədbirlər tətbiq edilə
bilməz.
99-4.5. Hüquqi şəxslərə
cinayət-hüquqi tədbirlər bu Məcəllənin 144,
144-1, 144-2, 144-3, 167–169, 169-1, 170–171-1, 192-2,
193-1, 194, 200-1, 200-2, 214–220,
233, 242-244-1, 259-261, 271–284, 303.2,
308, 311, 312, 312-1, 313, 315, 316-1, 316-2, 320 və 323–326-cı
maddələri ilə nəzərdə tutulmuş
əməllərin törədilməsinə görə
tətbiq edilir.[164]
99-4.6. Məhkəmə tərəfindən
cinayət-hüquqi tədbirin təyin edilməsi ilə
bağlı qərar qəbul olunanadək hüquqi
şəxs yenidən təşkil olunduqda cinayət-hüquqi
tədbirlər hüquqi şəxsin hüquqi varisinə
təyin olunur. Məhkəmə tərəfindən
cinayət-hüquqi tədbirin təyin edilməsi ilə
bağlı qərar qəbul olunduğu vaxtdan tam icra olunana
və ya ləğv olunanadək hüquqi şəxsin
yenidən təşkil olunması, yaxud
təsisçilərinin (iştirakçılarının)
və ya hüquqi şəxsin nizamnamə ilə vəkil
edilmiş orqanının qərarı ilə ləğv
edilməsi qadağandır.
Maddə 99-5. Hüquqi
şəxslərə tətbiq edilən cinayət-hüquqi
tədbirlərin növləri
99-5.1. Hüquqi şəxslərə tətbiq
edilən cinayət-hüquqi tədbirlər
aşağıdakılardır:
99-5.1.1. cərimə;
99-5.1.2. xüsusi müsadirə;
99-5.1.3. hüquqi şəxsi müəyyən
fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan
məhrum etmə;
99-5.1.4. hüquqi şəxsi ləğv etmə.
99-5.2. Xüsusi müsadirə bu Məcəllənin 15-1-ci fəsli ilə
müəyyən edilmiş qaydada tətbiq edilir.[165]
99-5.3. Hüquqi şəxsi ləğv etmə
cinayət-hüquqi tədbiri yalnız əsas, cərimə
həm əsas, həm də əlavə, hüquqi
şəxsi müəyyən fəaliyyətlə
məşğul olma hüququndan məhrum etmə və
xüsusi müsadirə yalnız əlavə
cinayət-hüquqi tədbir növü kimi tətbiq olunur.
99-5.4. Hüquqi
şəxsə tətbiq olunacaq cinayət-hüquqi
tədbirin növü və həddi müəyyən
olunarkən aşağıdakı hallar nəzərə
alınır: [166]
99-5.4.1. cinayətin
ictimai təhlükəliliyinin xarakteri və
dərəcəsi;
99-5.4.2.
cinayət nəticəsində hüquqi şəxsin
əldə etdiyi xeyrin həcmi və ya onun maraqlarının
təmin edilməsinin xarakteri və dərəcəsi;
99-5.4.3.
cinayətlərin sayı və onun (onların)
nəticələrinin ağırlığı;
99-5.4.4.
cinayətin açılması, onun
iştirakçılarının ifşa edilməsi,
cinayət nəticəsində əldə edilmiş əmlakın
axtarışı və tapılmasına kömək
etmə;
99-5.4.5. cinayət
nəticəsində dəymiş maddi və mənəvi
zərərin könüllü olaraq ödənilməsi
və ya aradan qaldırılması,
zərərçəkmiş şəxsə dəymiş
zərərin azaldılmasına yönəldilmiş
hüquqi şəxs tərəfindən görülən
digər tədbirlər.
99-5.4.6.
hüquqi şəxsi xarakterizə edən hallar, o
cümlədən əvvəllər onun barəsində
cinayət-hüquqi tədbirlərin tətbiq edilməsi, yaxud
xeyriyyəçilik və ya digər ictimai faydalı
fəaliyyətlə məşğul olması.
Maddə 99-6. Cərimə
99-6.1. Hüquqi şəxslərə tətbiq
edilən cinayət-hüquqi tədbir qismində cərimə
bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş hallarda
və məbləğdə məhkəmə
tərəfindən təyin edilən və dövlət
nəfinə keçirilən məcburi pul tutulmasından
ibarətdir.
99-6.2. Cərimə bu Məcəllənin 99-6.3, 99-6.4
və 99-8.3-cü maddələrində göstərilən
hallar və hüquqi şəxsin maliyyə-iqtisadi
vəziyyəti nəzərə alınmaqla əlli min manatdan
iki yüz min manatadək miqdarda və ya cinayət
nəticəsində vurulmuş ziyanın (əldə
edilmiş gəlirin) bir mislindən beş mislinədək
miqdarda müəyyən olunur.
99-6.3. Hüquqi şəxslərə cərimə
növündə cinayət-hüquqi tədbir
aşağıdakı hədlərdə təyin edilir:
99-6.3.1. böyük ictimai təhlükə
törətməyən cinayətlərə görə -
əlli min manatdan yetmiş beş min manatadək, yaxud
cinayət nəticəsində vurulmuş ziyanın
(əldə edilmiş gəlirin) bir mislindən iki
mislinədək miqdarda;
99-6.3.2. az ağır cinayətlərə görə
- yetmiş beş min manatdan yüz min manatadək, yaxud
cinayət nəticəsində vurulmuş ziyanın
(əldə edilmiş gəlirin) iki mislindən üç
mislinədək miqdarda;
99-6.3.3. ağır cinayətlərə görə -
yüz min manatdan yüz iyirmi beş min manatadək, yaxud
cinayət nəticəsində vurulmuş ziyanın
(əldə edilmiş gəlirin) üç mislindən
dörd mislinədək miqdarda;
99-6.3.4. xüsusilə ağır
cinayətlərə görə - yüz iyirmi beş min
manatdan yüz əlli min manatadək miqdarda, yaxud cinayət
nəticəsində vurulmuş ziyanın (əldə
edilmiş gəlirin) dörd mislindən beş
mislinədək miqdarda.
99-6.4. Hüquqi şəxsə tətbiq edilən
cərimə onun əmlakının dəyərinin yarıdan
çox hissəsini təşkil edə bilməz.
Maddə 99-7. Hüquqi
şəxsi müəyyən fəaliyyətlə
məşğul olma hüququndan məhrum etmə
99-7.1. Hüquqi şəxsi müəyyən
fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan
məhrum etmə sahibkarlıq fəaliyyətinin
müəyyən növünü həyata keçirməyə
icazə verən xüsusi razılığın
(lisenziyanın) və ya xüsusi icazənin ləğv
edilməsindən, müəyyən əqdlərin
bağlanılmasının, səhm və ya digər
qiymətli kağızların buraxılmasının,
dövlətdən subsidiyaların və ya başqa
güzəştlərin əldə edilməsinin və ya
digər fəaliyyətlə məşğul olmanın
qadağan edilməsindən ibarətdir.
99-7.2. Hüquqi şəxsi müəyyən
fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan
məhrum etmə bu Məcəllənin 99-5.4-cü maddəsində göstərilən
hallar nəzərə alınmaqla hüquqi şəxsin
müəyyən fəaliyyətlə məşğul olma
hüququnun saxlanılması qeyri-mümkün hesab
edildikdə aşağıdakı müddətlərə
təyin edilir:[167]
99-7.2.1. böyük ictimai təhlükə
törətməyən cinayətlərə görə - bir
ildən iki ilədək müddətə;
99-7.2.2. az ağır cinayətlərə görə
- iki ildən üç ilədək müddətə;
99-7.2.3. ağır cinayətlərə görə -
üç ildən dörd ilədək müddətə;
99-7.2.4. xüsusilə ağır
cinayətlərə görə - dörd ildən beş
ilədək müddətə.
Maddə 99-8. Hüquqi
şəxsi ləğv etmə
99-8.1. Hüquqi şəxsi ləğv etmə
hüquqi şəxsin xeyrinə və ya onun
maraqlarının qorunması üçün
törədilən cinayətlə əlaqədar onun mövcudluğuna
və fəaliyyətinə, hüquq və
vəzifələri hüquq varisliyi qaydasında başqa
şəxslərə keçmədən xitam
verilməsindən ibarət müstəsna cinayət-hüquqi
tədbirdir.
99-8.2. Hüquqi şəxsi ləğv etmə
həmin hüquqi şəxs mütəmadi olaraq
cinayətlərin törədilməsində və ya
cinayətin izlərinin, cinayət yolu ilə əldə
edilmiş pul vəsaitləri və ya digər əmlakın
gizlədilməsində istifadə edildikdə və ya onun
əmlakının yarıdan çox hissəsi bu
Məcəllənin 99-1.1-ci maddəsinə əsasən
müsadirə edilməli əmlakdan ibarət olduqda tətbiq
olunur.
99-8.3. Hüquqi şəxsi ləğv etmə
növündə cinayət-hüquqi tədbir təyin
edildikdə əlavə cinayət-hüquqi tədbir
qismində bu Məcəllənin 99-6.4-cü maddəsi
nəzərə alınmaqla iki yüz min manat miqdarında
cərimə təyin edilir.
99-8.4. Hüquqi şəxsi ləğv etmə siyasi
partiyalara və həmkarlar ittifaqına, dövlət
(bələdiyyə) müəssisələrinə və ya
səhmlərinin (paylarının) nəzarət zərfi
dövlətə (bələdiyyəyə) məxsus olan
hüquqi şəxslərə tətbiq edilmir.
Maddə 99-9. Hüquqi
şəxsin cinayət-hüquqi tədbirlərin
tətbiqindən azad edilməsi
Hüquqi şəxsin xeyrinə və ya
onun maraqlarının qorunması üçün cinayət
törətmiş şəxs bu Məcəllənin 75-ci
maddəsi ilə nəzərdə tutulmuş qaydada
müddətin keçməsi ilə bağlı cinayət
məsuliyyətindən azad edildikdə, hüquqi şəxs
barəsində cinayət-hüquqi tədbirlər tətbiq
edilə bilməz.
SÜLH VƏ İNSANLIQ ƏLEYHİNƏ CİNAYƏTLƏR [168]
16-cı fəsil
SÜLH
VƏ İNSANLIQ ƏLEYHİNƏ CİNAYƏTLƏR [169]
Maddə
100. Təcavüzkar müharibəni planlaşdırma,
hazırlama, başlama və ya aparma
100.1. Təcavüzkar müharibəni planlaşdırma, hazırlama və ya başlama—
səkkiz ildən on iki ilədək müddətə
azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır. [170]
100.2. Təcavüzkar müharibəni
aparma—
on iki ildən
iyirmi ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə və ya
ömürlük azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır. [171]
Maddə 101. Təcavüzkar
müharibəni başlamağa açıq
çağırışlar
101.1. Təcavüzkar müharibəni başlamağa açıq çağırışlar—
üç ilədək müddətə
azadlığın məhdudlaşdırılması və
ya eyni müddətə azadlıqdan məhrum etmə
ilə cəzalandırılır.[172]
101.2. Eyni əməllər kütləvi
informasiya vasitələri ilə və ya vəzifəli
şəxs tərəfindən törədildikdə—
üç ilədək müəyyən
fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan
məhrum edilməklə və ya edilməməklə iki
ildən beş ilədək müddətə azadlıqdan
məhrum etmə ilə cəzalandırılır.
Maddə
102. Beynəlxalq müdafiədən istifadə edən
şəxslərə və ya təşkilatlara hücum
etmə
Beynəlxalq müdafiədən istifadə edən xarici dövlət nümayəndəsinə və ya beynəlxalq təşkilatın əməkdaşına, habelə həmin şəxslərin xidməti və ya yaşayış sahələrinə, yaxud nəqliyyat vasitələrinə hücum etmə müharibəyə təhrikçilik və ya beynəlxalq münasibətlərin gərginləşməsi məqsədi ilə törədildikdə—
beş ildən on ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
Maddə 103. Soyqırım
Hər hansı milli, etnik, irqi və ya dini qrupu, bir qrup kimi bütövlükdə və ya qismən məhv etmək məqsədilə qrup üzvlərini öldürmə, qrup üzvlərinin sağlamlığına ağır zərər vurma və ya onların əqli qabiliyyətinə ciddi zərər vurma, qrupun bütövlükdə və ya qismən fiziki məhvinə yönəlmiş yaşayış şəraiti yaratma, qrup daxilində doğumların qarşısını almağa yönəlmiş tədbirləri həyata keçirmə, bir qrupa mənsub olan uşaqları zorla başqa qrupa keçirmə—
on dörd
ildən iyirmi
ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə
və ya ömürlük azadlıqdan məhrum etmə
ilə cəzalandırılır. [173]
Maddə 104.
Soyqırımın törədilməsinə təhrik
etmə
Bu Məcəllənin 103-cü maddəsi ilə nəzərdə tutulmuş hər hansı bir əməlin törədilməsinə bilavasitə və açıq təhrik etmə—
beş ildən on ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
Maddə 105. Əhalini məhv
etmə
Soyqırım əlamətləri olmadan əhalini bütövlükdə və ya qismən məhv etmə—
on dörd
ildən iyirmi
ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə
və ya ömürlük azadlıqdan məhrum etmə
ilə cəzalandırılır.
Qeyd: Bu fəslin 105—113-cü maddələrində
nəzərdə tutulan istər sülh, istərsə də
müharibə zamanı hər hansı mülki əhaliyə
qarşı genişmiqyaslı və ya sistematik
hücumların tərkib hissəsi olaraq qəsdən
törədilmiş əməllər insanlıq
əleyhinə cinayətlər hesab edilir.[174]
Maddə 106. Köləlik
106.1. Köləlik, yəni şəxs üzərində mülkiyyət hüququna xas olan səlahiyyətləri tam və ya qismən həyata keçirmə—
beş ildən on ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
106.2. Eyni əməllər yetkinlik
yaşına çatmayana qarşı və ya şəxsi
xarici ölkəyə daşımaq məqsədi ilə
törədildikdə—
yeddi ildən on iki ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
106.3. Kölə ticarəti, yəni
şəxsi köləliyə yönəltmək və ya
kölə kimi istifadə etmək, satmaq və ya
dəyişdirmək məqsədi ilə saxlama, onun barəsində
sərəncam vermə, habelə kölə ticarəti və
kölələrin daşınması ilə bağlı
hər hansı bir əməl, eləcə də cinsi köləlik
və ya köləlik əsasında cinsi azadlığa
qəsd edən əməl—
beş ildən on ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
Maddə 107. Əhalini
deportasiya etmə və ya məcburi köçürmə
Beynəlxalq hüquq normaları və Azərbaycan Respublikasının qanunları ilə müəyyən edilmiş əsaslar olmadıqda, əhalini qanuni yerləşdiyi yerlərdən başqa ölkəyə qovma və ya digər məcburi hərəkətlərlə didərgin salma—
on ildən on beş ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
Maddə 108. Cinsi
zorakılıq
Şəxslərə qarşı zorlama,
fahişəliyə məcbur etmə, məcburi sterilizasiya
və ya cinsi zorakılıqla əlaqədar digər
hərəkətləri etmə—
on iki ildən
iyirmi ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə və ya
ömürlük azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
Hər hansı əhalinin etnik tərkibini
dəyişdirmək məqsədi və ya beynəlxalq
hüququn başqa ciddi pozuntuları ilə müşahidə
olunan zorla hamilə edilmiş qadını qanunsuz azadlıqdan
məhrum etmə -
on iki ildən
iyirmi ilədək
azadlıqdan məhrum etmə və ya ömürlük
azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
Maddə 109. Təqib
Siyasi, irqi, milli, etnik, mədəni, dini, cinsi və ya beynəlxalq hüquq normaları ilə qadağan edilmiş digər əsaslara görə müəyyən edilmiş hər hansı bir qrupu və ya təşkilatı təqib etmə, yəni qrupa və ya təşkilata mənsub olduqlarına görə insanları əsas hüquqlardan kobudcasına məhrum etmə insanlıq əleyhinə digər cinayәtlәrlә əlaqədar olduqda— [176]
beş ildən on ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
Maddə 110. İnsanları
zorakılıqla yoxa çıxarma
Dövlətin və ya siyasi təşkilatın göstərişi, dəstəyi və ya razılığı ilə uzun müddət ərzində qanuni müdafiədən kənarlaşdırmaq məqsədilə şəxsi tutma, həbs etmə və ya oğurlama və sonradan şəxsin azadlıqdan məhrum edilməsini danma və ya onun aqibəti və ya yeri barədə məlumat verməkdən imtina etmə—
on ildən iyirmi müddətə azadlıqdan
məhrum etmə və ya ömürlük azadlıqdan
məhrum etmə ilə cəzalandırılır. [177]
Maddə 111. İrqi
ayrıseçkilik (aparteid)
111.0. Hər hansı bir irqi qrupu əsarət altında saxlamaq üçün digər irqi qrup tərəfindən üstünlüyü təşkil və təmin etmək məqsədilə:
111.0.1. irqi qrupa və ya qruplara mənsub
olan şəxslərin yaşamaq və azadlıq
hüquqlarını inkar etmə, yəni irqi qrupa və ya qruplara
mənsub olan şəxsləri öldürmə, onların
sağlamlığına ağır zərər vurma və
ya əqli qabiliyyətlərinə ciddi zərər vurma,
işgəncə və ya qəddar, qeyri-insani və ya
ləyaqəti alçaldan rəftar və ya cəza tətbiq
etmə, yaxud özbaşınalıqla həbs və qanunsuz
olaraq azadlıqdan məhrum etmə;
111.0.2. irqi qrupun və ya qrupların,
bütövlükdə və ya qismən, fiziki məhvi
ilə nəticələnə biləcək
yaşayış şəraiti yaratma;
111.0.3. irqi qrupun və ya qrupların
ölkənin siyasi, sosial, iqtisadi və mədəni
həyatında iştirakının qarşısını
almaq, habelə qrupa və ya qruplara mənsub olan
şəxslərin işləmək, həmkarlar
təşkilatlarını yaratmaq, təhsil almaq,
ölkədən getmək və ölkəyə qayıtmaq,
vətəndaşlıq, hərəkət etmək və
yaşayış yerini seçmək, fikir və söz
azadlığı, toplaşmaq və birləşmək hüquqları
daxil olmaqla əsas insan hüquq və azadlıqlarını
inkar etməklə tam inkişafın qarşısını
almaq məqsədilə hər hansı qanunverici və
digər tədbiri həyata keçirmə;
111.0.4. düşərgə və
qettoların yaradılması ilə əhalini irqi qruplara
bölmək, irqi qruplar arasında qarışıq
nikahları qadağan etmək, irqi qrupa və ya qruplara və
ya onların üzvlərinə mənsub olan torpaq
sahələrini onların razılığı olmadan almaq
məqsədilə, qanunverici tədbirlər daxil olmaqla,
hər hansı bir tədbiri həyata keçirmə;
111.0.5. irqi qrupa və ya qruplara mənsub
olan şəxslərin əməyini istismar etmə;
111.0.6. aparteidə qarşı
çıxan şəxsləri və təşkilatları,
əsas hüquq və azadlıqlardan məhrum etmə
vasitəsilə təqib etmə—
on iki ildən
iyirmi ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə və ya
ömürlük azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
Maddə 112. Beynəlxalq
hüquq normalarına zidd azadlıqdan məhrum etmə
Şəxsləri beynəlxalq hüquq normalarına zidd olaraq həbs etmə və ya başqa cür azadlıqdan məhrum etmə—
beş ildən səkkiz ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
Maddə 113.
İşgəncə
Tutulmuş və ya azadlığı başqa cür məhdudlaşdırılmış şəxslərə fiziki ağrılar və ya psixi iztirablar vermə—
yeddi ildən on ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
17-ci fəsil
Maddə 114. Muzdluluq
114.1. Muzdlular yığma, onlara təlim keçmə, maliyyələşdirmə və başqa cür maddi təminat vermə, habelə onlardan hərbi münaqişədə və ya hərbi əməliyyatlarda istifadə etmə—
səkkiz ildən on iki ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.[178]
114.2. Eyni əməllər vəzifəli
şəxs tərəfindən öz qulluq mövqeyindən
istifadə etməklə və ya yetkinlik yaşına
çatmayan barəsində törədildikdə—
doqquz ildən on beş ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.[179]
114.3. Muzdlunun hərbi
münaqişədə və ya hərbi əməliyyatlarda
iştirakı—
beş ildən on bir ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.[180]
Qeyd:
1. Bu fəsildə nəzərdə
tutulmuş istər beynəlxalq, istərsə də daxili
silahlı münaqişə zamanı hərbi
əməliyyatların planlaşdırılması, hazırlanması,
başlanması və ya aparılması ilə
əlaqədar olaraq törədilmiş əməllər
müharibə cinayətləri hesab olunur.
2. Muzdlu dedikdə, hərbi
münaqişədə və hərbi əməliyyatlarda
iştirak edən dövlətin vətəndaşı
olmayan, onun ərazisində daimi yaşamayan, habelə rəsmi
vəzifələrin yerinə yetirilməsi üçün
göndərilməyən, maddi mükafat əldə etmək
məqsədilə fəaliyyət göstərən
şəxslər nəzərdə tutulur.
Maddə 115. Müharibə
qanunlarını və adətlərini pozma
115.1. Əsirləri, beynəlxalq humanitar hüquqla müdafiə olunan digər şəxsləri əsir götürmüş tərəfin silahlı qüvvələrində xidmət etməyə, habelə düşmən dövlətin vətəndaşlarını öz ölkələrinə qarşı yönəlmiş hərbi əməliyyatlarda iştirak etməyə məcbur etmə—
iki ildən beş ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
115.2. Bu Məcəllənin 115.1-ci
maddəsində nəzərdə tutulmuş
şəxslərə işgəncə vermə, onlarla
qəddar və ya qeyri-insani rəftar etmə və ya onların
üzərində tibbi, bioloji və başqa tədqiqatlar aparma,
o cümlədən daxili orqanları köçürmə
üçün çıxarma və ya öz
qoşunlarını və ya obyektləri hərbi
əməliyyatlardan qorumaq məqsədilə onlardan sipər
kimi istifadə etmə, yaxud belə şəxsləri girov
kimi saxlama və ya mülki əhalini məcburi
işlərə cəlb etmə və ya digər
məqsədlər üçün qanuni yerləşdiyi
yerlərdən məcburi köçürmə—
beş ildən on ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
115.3. Bu Məcəllənin 115.1 və
115.2-ci maddələrində nəzərdə tutulmuş
əməllər şəxslərin ölümünə
və ya sağlamlığına ağır zərər
vurulmasına səbəb olduqda—
on ildən on beş ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır .
115.4. Bu Məcəllənin 115.1-ci
maddəsində göstərilən şəxsləri
qəsdən öldürmə—
on dörd
ildən iyirmi
ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə
və ya ömürlük azadlıqdan məhrum etmə
ilə cəzalandırılır . [181]
Maddə 116. Silahlı
münaqişə zamanı beynəlxalq humanitar hüquq
normalarını pozma
116.0. Silahlı münaqişə zamanı beynəlxalq humanitar hüquq normalarını pozma, yəni:
116.0.1. mühüm dağıntılara
səbəb ola bilən müharibə üsullarından
istifadə etmə;
116.0.2. ətraf mühitə qəsdən
geniş, uzun sürən və ciddi ziyan vurma;
116.0.3. sülh məramlı
tədbirlərin həyata keçirilməsinə və ya
humanitar yardımın göstərilməsinə cəlb
olunmuş şəxsi heyətə, o cümlədən
Qızıl Xaç və Qızıl Aypara fərqləndirici
emblemləri olan heyətə, tikililərə, qurğulara,
nəqliyyat vasitələrinə, tibbi əmlaka hücum
etmə;[182]
116.0.4. hərbi əməliyyatların
aparılması üsulu kimi mülki əhali arasında
yaranmış aclıqdan istifadə etmə;
116.0.5. yetkinlik yaşına
çatmayanları silahlı qüvvələrə cəlb
etmə;
116.0.6. hərbi zərurətdən
irəli gəlməyən geniş miqyaslı
dağıntılar törətmə;
116.0.7. müdafiə olunmayan
ərazilərə, yaşayış
məntəqələrinə və
silahsızlaşdırılmış zonalara hücum
etmə;
116.0.8. hərbi hədəf
olmayan, aydın görünən və
fərqləndirilən dini, təhsil, elm, xeyriyyə, tibb
obyektlərinə, xəstə və yaralıların
yerləşdirildiyi yerlərə hərbi zərurət
olmadan hücum etmə;[183]
116.0.8-1. hərbi zərurət olmadan
qəsdən mədəni sərvəti, o cümlədən
gücləndirilmiş mühafizə altında olan
mədəni sərvəti hücum obyektinə çevirmə,
yaxud gücləndirilmiş mühafizə altında olan
mədəni sərvətdən və ya ona bilavasitə
bitişik ərazilərdən hərbi əməliyyatların
dəstəklənməsi üçün istifadə
etmə;
116.0.8-2. mədəni sərvəti
qəsdən böyük həcmdə dağıtma və ya
mənimsəmə, yaxud mədəni sərvətə
münasibətdə oğurluq, soyğunçuluq, qanunsuz
mənimsəmə və ya vandalizm aktları
törətmə;
116.0.8-3. mədəni
sərvəti işğal edilmiş ərazidən qanunsuz
çıxarma, yaxud həmin ərazidə olan mədəni
sərvətə mülkiyyət hüququnu başqasına
vermə və ya ona xitam vermə; mədəni sərvətin
bilavasitə qorunması, uçotu və ya saxlanılması
tələb edildiyi hallar istisna olmaqla, işğal edilmiş
ərazidə hər hansı arxeoloji qazıntı aparma;
mədəni sərvətin mədəni, tarixi və ya elmi
xarakterini gizlətmək və ya məhv etmək
məqsədi ilə onu modifikasiya etmə və ya ondan
istifadə növünü dəyişdirmə.[184]
116.0.9. müvəqqəti
barışıq haqqında və ya həlak olanların
və yaralıların döyüş meydanından
aparılması, dəyişdirilməsi və ya
daşınması məqsədilə döyüş
əməliyyatlarının dayandırılması
barədə sazişi pozma;
116.0.10. mülki əhaliyə və ya
döyüşlərdə iştirak etməyən ayrı-ayrı
mülki şəxslərə hücum etmə;
116.0.11. hərbi əməliyyat
bölgələrində əhaliyə qarşı
zorakılıq göstərmə, quldurluq etmə,
əmlaklarını məhv etmə, habelə hərbi
zərurət bəhanəsi ilə əmlakı qanunsuz olaraq
alma;
116.0.12. dağıdılması mülki
əhali arasında böyük itkilərə səbəb ola
bilən və ya mülki obyektlərə
əhəmiyyətli zərər vura bilən qurğulara
hücum etmə;
116.0.13. hərbi əməliyyatlarda
birbaşa iştirakını təqsirkar üçün
aşkar surətdə dayandırmış, həmçinin
silahı olmayan və ya silahını yerə qoymaqla
təslim olan, yaxud yaralanma və ya başqa səbəbdən
müqavimət göstərə bilməyən
şəxsə hücum etmə;
116.0.14. işqal olunmuş
ərazilərdə öz mülki əhalisinin bir hissəsini
yerləşdirmə;
116.0.15. hərbi əsirlərin və
mülki şəxslərin vətənə
qaytarılmasını əsassız olaraq gecikdirmə;
116.0.16. Azərbaycan Respublikasının
tərəfdar çıxdığı
dövlətlərarası müqavilələrlə
qadağan edilmiş silahları, müharibə vasitələrini
və üsullarını silahlı
münaqişələrdə tətbiq etmə;
116.0.17. zorlama, cinsi köləlik,
məcburi fahişəlik, məcburi sterilizasiya, məcburi
hamiləlik, habelə cinsi zorakılıqla əlaqədar
başqa hərəkətlər etmə; [185]
116.0.18. bu Məcəllənin 115.1-ci
maddəsində göstərilən şəxsləri
beynəlxalq hüquq normalarına zidd olaraq həbs etmə
və ya başqa cür azadlıqdan məhrum etmə,
habelə prosessual hüquqlardan məhrum etmə—
on ildən iyirmi ilədək müddətə
azadlıqdan məhrum etmə və ya ömürlük
azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır. [186]
Qeyd: Bu Məcəllənin
116.0.8-1-116.0.8-3-cü maddələrində “mədəni
sərvət” dedikdə, aşağıdakılar başa
düşülür:[187]
1. hər
bir xalqın mədəni irsi üçün böyük
əhəmiyyəti olan daşınar və ya daşınmaz
sərvətlər (memarlıq, incəsənət və ya
tarixi, dini və ya dünyəvi abidələr; arxeoloji
qazıntı yerləri; tarixi və ya bədii
əhəmiyyət kəsb edən memarlıq ansamblları;
incəsənət əsərləri; bədii, tarixi və ya
arxeoloji əhəmiyyəti olan əlyazmalar, kitablar və
digər əşyalar; həmçinin elmi kolleksiyalar və
ya kitab və arxiv materiallarının, yaxud yuxarıda
göstərilən sərvətlərin
reproduksiyalarının mühüm kolleksiyaları);
2. bu
“Qeyd”in 1-ci bəndində göstərilmiş, əsas və
həqiqi məqsədi daşınar mədəni
sərvətlərin saxlanması və ya sərgilənməsi
olan binalar (muzeylər, iri kitabxanalar, arxivlər, habelə
həmin bənddə göstərilmiş daşınar
mədəni sərvətləri silahlı münaqişə
zamanı saxlamaq üçün istifadə olunan
sığınacaqlar);
3. bu “Qeyd”in 1-ci və 2-ci
bəndlərində göstərilmiş mədəni
sərvətlərin çox olduğu “mədəni
sərvətlərin cəmləşdiyi mərkəz”
adlandırılan mərkəzlər.
Maddə
117. Silahlı münaqişə zamanı
hərəkətsizlik etmə və ya cinayətkar əmr
vermə
117.1. Rəis və ya vəzifəli şəxs tərəfindən silahlı münaqişə zamanı tabeliyində olanlara bu Məcəllənin 115—116-cı maddələrində nəzərdə tutulan cinayətlərin qarşısının alınması məqsədilə öz səlahiyyətləri dairəsində bütün imkanlardan qəsdən istifadə etməmə—
beş ildən on ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
117.2. Döyüş
bölgələrində heç kəsin sağ
buraxılmayacağını bəyan etmə və ya bu
barədə tabeliyində olan şəxsə və ya bu
Məcəllənin 115—116-cı maddələrində
nəzərdə tutulan cinayətlərin edilməsinə
yönəldilən bilə-bilə cinayətkar əmr və
ya sərəncam vermə—
on iki ildən
iyirmi ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə və ya
ömürlük azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır
Maddə 118. Hərbi
soyğunçuluq
Döyüş meydanında ölmüş və ya yaralanmış şəxslərin əmlakını talama (hərbi soyğunçuluq) —
üç ildən on ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
Maddə 119. Müdafiə
olunan nişanlardan sui-istifadə
119.1. Hərbi münaqişə
dövründə müdafiə nişanı və ya
fərqləndirici nişan qismində Qırmızı
Xaç və Qırmızı Aypara emblemlərindən,
fərqləndirici siqnallardan, Beynəlxalq Qızıl
Xaç və Qızıl Aypara hərəkatının
prinsipləri ilə bir araya sığmayan məqsədlər
üçün Qızıl Xaç və Qızıl Aypara
emblemlərindən və onların adlarından,
müdafiə nişanı qismində istifadə edilən
Qızıl Xaç və Qızıl Aypara emblemləri kimi
qəbul edilə biləcək hər hansı oxşar siqnallardan
istifadə etmək hüququ olmayan şəxslər
tərəfindən istifadə etmə—[188]
iki ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır.
119.2. Ağ bayraqdan, Birləşmiş
Millətlər Təşkilatının bayraq, nişan və
ya geyimlərindən, o cümlədən 1949-cü il tarixli
Cenevrə Konvensiyaları ilə müdafiə olunan
fərqləndirici nişanlardan sui-istifadə etmə, bu
əməllər zərərçəkmiş şəxsin
ölümünə və ya onun sağlamlığına
ağır zərər vurulmasına səbəb olduqda—
beş ildən on ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
SƏKKİZİNCİ BÖLMƏ
ŞƏXSİYYƏT ƏLEYHİNƏ OLAN CİNAYƏTLƏR
18-ci fəsil
HƏYAT
VƏ SAĞLAMLIQ ƏLEYHİNƏ OLAN CİNAYƏTLƏR
Maddə 120. Qəsdən adam
öldürmə
120.1. Qəsdən adam öldürmə, yəni digər şəxsi qəsdən həyatdan məhrum etmə—
doqquz ildən on
dörd ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.[189]
120.2. Qəsdən:
120.2.1. bir qrup şəxs, qabaqcadan
əlbir olan bir qrup şəxs, mütəşəkkil
dəstə və ya cinayətkar birlik (təşkilat)
tərəfindən adam öldürmə;
120.2.2. xuliqanlıq niyyəti ilə adam
öldürmə;
120.2.3. zərərçəkmiş
şəxsin xidməti vəzifəsini və ya ictimai borcunu
yerinə yetirməsi ilə əlaqədar onun
özünü və ya yaxın qohumlarını
öldürmə;
120.2.4. xüsusi amansızlıqla və ya
ümumi təhlükəli üsulla adam öldürmə;
120.2.5. tamah məqsədi ilə və ya
sifarişlə, habelə zərərçəkmiş
şəxsin orqanlarından və ya toxumalarından
istifadə etmək məqsədi ilə adam
öldürmə;
120.2.6. başqa cinayəti gizlətmə
və ya onun törədilməsini
yüngülləşdirmə məqsədi ilə, habelə
zorlama və ya seksual xarakterli başqa zorakı hərəkətlərlə
əlaqədar adam öldürmə;—
120.2.7. iki və ya daha çox
şəxsi öldürmə;
120.2.8. təqsirkar şəxs
üçün aşkar surətdə hamilə
vəziyyətində olan qadını öldürmə;
120.2.9. təqsirkar şəxs
üçün aşkar surətdə köməksiz
vəziyyətdə olan adamı öldürmə, habelə
adam oğurluğu və ya girov götürülməsi
ilə bağlı adam öldürmə;
120.2.10. təkrar adam öldürmə;
120.2.11. quldurluq, hədə-qorxu ilə
tələb etmə, terrorçuluq və ya banditizmlə
əlaqədar adam öldürmə; [190]
120.2.12. milli, irqi, dini ədavət və
ya düşmənçilik niyyəti ilə adam
öldürmə—
on dörd
ildən iyirmi
ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə
və ya ömürlük azadlıqdan məhrum etmə
ilə cəzalandırılır. [191]
Qeyd: Bu Məcəllənin maddələri ilə
qəsdən adam öldürməyə görə
məsuliyyət müəyyən olunmuş
cinayətlərdən hər hansı birini və ya bir
neçəsini törətmiş şəxs
tərəfindən bu Məcəllənin 120-ci maddəsi
ilə nəzərdə tutulmuş cinayətin yenidən
törədilməsi onun təkrar törədilməsi hesab
olunur.
Maddə 121. Ananın yeni
doğduğu uşağı qəsdən
öldürməsi
Ananın yeni doğduğu uşağı doğuş vaxtı və ya doğuşdan dərhal sonra qəsdən öldürməsi—
üç ilədək
müddətə azadlığın
məhdudlaşdırılması və ya üç ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır. [192]
Maddə
122. Qəflətən baş vermiş güclü ruhi
həyəcan vəziyyətində qəsdən adam
öldürmə
122.1. Zərərçəkmiş şəxs tərəfindən edilən zorakılıq, ağır təhqir və ya sair qanunsuz və ya əxlaqsız hərəkətlər (hərəkətsizlik) nəticəsində, habelə zərərçəkmiş şəxsin mütəmadi qanunsuz və ya əxlaqsız davranışı ilə əlaqədar yaranmış uzun sürən dözülməz psixi şərait nəticəsində qəflətən baş vermiş güclü ruhi həyəcan (affekt) vəziyyətində qəsdən adam öldürmə—
iki ilədək müddətə islah
işləri və ya üç
ilədək müddətə azadlığın
məhdudlaşdırılması və ya üç
ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə
ilə cəzalandırılır.[193]
122.2. Güclü ruhi həyəcan
vəziyyətində iki və ya daha çox şəxsi
qəsdən öldürmə—
üç ildən altı ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
Maddə
123. Zəruri müdafiə həddini və ya cinayət
törətmiş şəxsin tutulması üçün
zəruri həddi aşmaqla adam öldürmə
123.1. Zəruri müdafiə həddini aşmaqla qəsdən adam öldürmə—
iki ilədək müddətə islah
işləri və ya iki
ilədək müddətə azadlığın
məhdudlaşdırılması və ya iki ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.[194]
123.2. Cinayət törətmiş
şəxsin tutulması üçün zəruri həddi
aşmaqla qəsdən adam öldürmə—
iki ilədək müddətə islah
işləri və ya üç
ilədək müddətə azadlığın
məhdudlaşdırılması və ya üç
ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə
ilə cəzalandırılır. [195]
Maddə 124.
Ehtiyatsızlıqdan adam öldürmə
124.1. Ehtiyatsızlıqdan adam öldürmə—
iki ilədək müddətə islah
işləri və ya üç
ilədək müddətə azadlığın
məhdudlaşdırılması və ya üç
ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə
ilə cəzalandırılır.[196]
124.2. Ehtiyatsızlıqdan iki və ya daha
çox adamı öldürmə—
iki ildən altı ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
Maddə 125. Özünü
öldürmə həddinə çatdırma
Təqsirkardan maddi, xidməti və ya sair cəhətdən asılı olmuş zərərçəkmiş şəxsi onunla amansız rəftar etmə, onun ləyaqətini mütəmadi olaraq alçaltma, ona hədə-qorxu gəlmə yolu ilə özünü öldürmə və ya özünü öldürməyə cəhd həddinə çatdırma—
üç ilədək müddətə
azadlığın məhdudlaşdırılması və ya üç ildən yeddi
ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə
ilə cəzalandırılır.[197]
Maddə 126. Qəsdən
sağlamlığa ağır zərər vurma
126.1. Qəsdən sağlamlığa ağır zərər vurma, yəni insan həyatı üçün təhlükəli olan və ya görmə, eşitmə, nitq qabiliyyətinin və ya hər hansı bir orqanın, yaxud bu orqanın funksiyasının itirilməsinə, psixi pozuntuya və ya sağlamlığın başqa cür pozulmasına, əmək qabiliyyətinin üçdə bir hissəsindən az olmamaqla uzun müddətə itirilməsi ilə və ya təqsirkar üçün aşkar surətdə zərərçəkmiş şəxsin peşəkar əmək qabiliyyətinin tam itirilməsi ilə əlaqədar olan və ya hamiləliyin pozulmasına, şəxsin narkomanlıqla və ya toksikomanlıqla xəstələnməsinə səbəb olan, yaxud sifətin silinməz dərəcədə eybəcərləşdirilməsində ifadə olunan zərər vurma—
üç ildən səkkiz ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
126.2. Eyni əməllər:
126.2.1. iki və ya daha çox
şəxsə qarşı, habelə təkrar və ya bir
qrup şəxs, qabaqcadan əlbir olan bir qrup şəxs,
mütəşəkkil dəstə və ya cinayətkar
birlik (təşkilat) tərəfindən törədildikdə;
126.2.2. zərərçəkmiş
şəxsin xidməti vəzifəsini və ya ictimai borcunu
yerinə yetirməsi ilə əlaqədar onun özü
və ya yaxın qohumları barəsində
törədildikdə;
126.2.3. xüsusi amansızlıqla, o
cümlədən zərərçəkmiş
şəxsə ağır iztirablar verməklə və ya sifarişlə,
habelə təqsirkar üçün aşkar surətdə
köməksiz vəziyyətdə olan şəxsə
qarşı törədildikdə;
126.2.4. ümumi təhlükəli
üsulla, xuliqanlıq niyyətilə;
126.2.5. zərərçəkmiş
şəxsin orqanlarından və ya toxumalarından
istifadə etmək məqsədilə törədildikdə—
altı ildən on bir ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
126.3. Bu Məcəllənin 126.1 və
126.2-ci maddələrində nəzərdə tutulmuş
əməllər ehtiyatsızlıqdan
zərərçəkmiş şəxsin ölümünə
səbəb olduqda—
doqquz ildən on iki ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır. [198]
Maddə 127. Qəsdən
sağlamlığa az ağır zərər vurma
127.1. Zərərçəkmiş şəxsin həyatı üçün təhlükəli olmayan və bu Məcəllənin 126-cı maddəsində nəzərdə tutulan nəticələrə səbəb olmayan, lakin sağlamlığın uzun müddət pozulmasına səbəb olmuş və ya ümumi əmək qabiliyyətinin üçdə bir hissəsindən az olmaqla əhəmiyyətli dərəcədə itirilməsi ilə nəticələnən qəsdən sağlamlığa az ağır zərər vurma—[199]
iki ilədək müddətə islah
işləri və ya eyni müddətə
azadlığın məhdudlaşdırılması
və ya iki ilədək
müddətə azadlığın
məhdudlaşdırılması və ya iki ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.[200]
127.2. Eyni əməllər:
127.2.1. zərərçəkmiş
şəxsin xidməti vəzifəsini və ya ictimai borcunu
yerinə yetirməsi ilə əlaqədar onun özü
və ya yaxın qohumları barəsində
törədildikdə;
127.2.2. xüsusi amansızlıqla, o
cümlədən zərərçəkənə
ağır iztirablar verməklə və ya sifarişlə,
habelə təqsirkar üçün aşkar surətdə
köməksiz vəziyyətdə olan şəxs
barəsində törədildikdə;[201]
127.2.3. ümumi təhlükəli üsulla və ya xuliqanlıq
niyyəti ilə törədildikdə;[202]
127.2.4. zərərçəkmiş
şəxsin orqanlarından və ya toxumalarından istifadə
etmək məqsədi ilə törədildikdə;
bir ildən üç
ilədək müddətə azadlığın
məhdudlaşdırılması və ya bir ildən beş ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır. [203]
Maddə 128. Qəsdən
sağlamlığa yüngül zərər vurma
Sağlamlığın qısa müddətə pozulmasına və ya ümumi əmək qabiliyyətinin cüzi itirilməsinə səbəb olmuş qəsdən sağlamlığa yüngül zərər vurma—[204]
min manatdan min beş yüz manatadək miqdarda
cərimə və ya iki yüz
qırx saatdan üç yüz altmış saatadək
ictimai işlər və ya bir ilədək müddətə
islah işləri və ya bir ilədək müddətə
azadlığın məhdudlaşdırılması
və ya bir ilədək müddətə azadlıqdan
məhrumetmə ilə cəzalandırılır.[205]
Qeyd: Bu maddədə nəzərdə
tutulmuş əməli ilk dəfə törətmiş
şəxs zərərçəkmiş şəxslə
barışdıqda və ona dəymiş ziyanı
tamamilə ödədikdə cinayət
məsuliyyətindən azad olunur. [206]
Maddə
129. Qəflətən baş vermiş güclü ruhi
həyəcan vəziyyətində qəsdən
sağlamlığa ağır və ya az ağır
zərər vurma
129.1. Zərərçəkmiş şəxs tərəfindən edilən zorakılıq, ağır təhqir və ya sair qanunsuz və ya əxlaqsız hərəkətlər (hərəkətsizlik) nəticəsində, habelə zərərçəkmiş şəxsin mütəmadi qanunsuz və ya əxlaqsız davranışı ilə əlaqədar yaranmış uzunsürən dözülməz psixi şərait nəticəsində qəflətən baş vermiş güclü ruhi həyəcan (affekt) vəziyyətində qəsdən sağlamlığa ağır zərər vurma—
min beş yüz manatdan iki min
beş yüz manatadək miqdarda cərimə və ya iki ilədək
müddətə islah işləri və ya iki ilədək müddətə azadlığın
məhdudlaşdırılması və ya iki ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.[207]
129.2. Zərərçəkmiş
şəxs tərəfindən edilən zorakılıq,
ağır təhqir və ya sair qanunsuz və ya
əxlaqsız hərəkətlər (hərəkətsizlik)
nəticəsində, habelə zərərçəkmiş
şəxsin mütəmadi qanunsuz və ya əxlaqsız
davranışı ilə əlaqədar yaranmış uzunsürən
dözülməz psixi şərait nəticəsində
qəflətən baş vermiş güclü ruhi
həyəcan (affekt) vəziyyətində qəsdən
sağlamlığa az ağır zərər vurma—
min manatdan min beş yüz
manatadək miqdarda cərimə və ya iki ilədək
müddətə islah işləri və ya iki ilədək müddətə azadlığın
məhdudlaşdırılması və ya bir ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.[208]
Maddə
130. Zəruri müdafiə həddini aşmaqla sağlamlığa
ağır və ya cinayət törətmiş
şəxsin tutulması üçün zəruri həddi
aşmaqla sağlamlığa ağır və ya az
ağır zərər vurma[209]
130.1. Zəruri müdafiə həddini aşmaqla qəsdən sağlamlığa ağır zərər vurma—
min manatdan iki min manatadək
miqdarda cərimə və ya bir ilədək müddətə islah
işləri və ya bir
ilədək müddətə azadlığın
məhdudlaşdırılması və ya iki
ilədək müddətə azadlığın
məhdudlaşdırılması və ya bir ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.[210]
130.2. Cinayət törətmiş
şəxsin tutulması üçün zəruri həddi
aşmaqla qəsdən sağlamlığa ağır və
ya az ağır zərər vurma—[211]
min beş yüz manatdan iki min
beş yüz manatadək miqdarda cərimə və ya iki ilədək
müddətə islah işləri və ya iki ilədək müddətə azadlığın
məhdudlaşdırılması və ya iki ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.[212]
Maddə 131.
Ehtiyatsızlıqdan sağlamlığa az ağır
və ya ağır zərər vurma[213]
131.1. Ehtiyatsızlıqdan
sağlamlığa az ağır zərər vurma—[214]
yeddi yüz manatdan min iki yüz manatadək miqdarda
cərimə və ya bir ilədək müddətə islah
işləri və ya altı ayadək müddətə
azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır.[215]
131.2. Ehtiyatsızlıqdan
sağlamlığa ağır zərər vurma—
min iki yüz manatdan iki min
dörd yüz
manatadək miqdarda cərimə və ya iki ilədək
müddətə islah işləri və ya bir ilədək müddətə
azadlığın məhdudlaşdırılması
və ya iki ilədək müddətə
azadlığın məhdudlaşdırılması və ya
bir ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.[216]
Maddə 132. Döymə[217]
Bu Məcəllənin 128-ci
maddəsində göstərilən nəticələrə
səbəb olmayan qəsdən döymə və ya sair
zorakı hərəkətlərlə fiziki ağrı
yetirmə—
iki yüz manatadək miqdarda cərimə
və ya iki yüz qırx saatadək müddətə ictimai
işlər və ya bir ilədək müddətə islah
işləri və ya altı ayadək müddətə
azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.[218]
Maddə 133. Əzab vermə[219]
133.1. Bu Məcəllənin 126 və 127-ci maddələrində göstərilən nəticələrə səbəb olmayan mütəmadi olaraq döyməklə və ya sair zorakı hərəkətlərlə güclü fiziki ağrı və ya psixi iztirablar vermə—
iki ilədək müddətə islah
işləri və ya iki
ilədək müddətə azadlığın məhdudlaşdırılması
və ya iki ilədək müddətə azadlıqdan
məhrum etmə ilə cəzalandırılır.[220]
133.2. Eyni əməllər:
133.2.1. iki və ya daha çox
şəxsə qarşı və ya girov
götürülən yaxud oğurlanmış
şəxsə qarşı və ya sifarişlə
törədildikdə;
133.2.2. aşkar surətdə hamilə
vəziyyətində olan qadın barəsində
törədildikdə;
133.2.3. bir qrup şəxs, qabaqcadan
əlbir olan bir qrup şəxs, mütəşəkkil
dəstə və ya cinayətkar birlik (təşkilat)
tərəfindən törədildikdə;
133.2.4. təqsirkar şəxs
üçün aşkar surətdə yetkinlik yaşına
çatmayan, habelə köməksiz vəziyyətdə olan
şəxsə qarşı törədildikdə;
133.2.5. zərərçəkmiş
şəxsin xidməti vəzifəsini və ya ictimai borcunu
yerinə yetirməsi ilə əlaqədar onun özü
və ya yaxın qohumlarına qarşı
törədildikdə;
133.2.6. işgəncə verməklə
törədildikdə —[221]
iki ildən beş ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.[222]
133.3. Bu Məcəllənin 133.1 və
133.2-ci maddələri ilə nəzərdə tutulan
əməllər şəxsdən məlumat almaq və ya onu
etirafa məcbur etmək, yaxud törətdiyi və ya
törədilməsində şübhə doğurduğu
əmələ görə həmin şəxsi
cəzalandırmaq məqsədi ilə öz qulluq
mövqeyindən istifadə etməklə vəzifəli
şəxs tərəfindən və ya onun təhriki ilə
törədildikdə —
beş ildən on ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.[223]
Maddə 134.
Öldürməklə və ya sağlamlığa
ağır zərər vurmaqla hədələmə
Öldürməklə və ya sağlamlığa ağır zərər vurmaqla hədələmə, hədənin icra ediləcəyi üçün real əsaslar olduqda—
min manatdan iki min manatadək miqdarda
cərimə və ya iki ilədək müddətə islah
işləri və ya iki
ilədək müddətə azadlığın
məhdudlaşdırılması və ya iki ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.[224]
Maddə 135. Evtanaziya
Evtanaziya, yəni xəstənin xahişi ilə onun ölümünü hər hansı vasitə, yaxud hərəkətlə tezləşdirmə və ya onun həyatının davam etməsinə kömək edən süni tədbirləri dayandırma—
iki ilədək müddətə islah
işləri və ya üç ilədək
müddətə müəyyən vəzifə tutma və ya
müəyyən fəaliyyətlə məşğul olma
hüququndan məhrum edilməklə və ya
edilməməklə üç ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
Maddə
136. Qanunsuz süni mayalanma və embrionu implantasiya etmə,
tibbi sterilizasiya
136.1. Qadına, onun razılığı olmadan və ya yetkinlik yaşına çatmayan qadına süni mayalanma və ya embrionu implantasiya etmə—
dörd min manatdan yeddi min manatadək miqdarda
cərimə və ya iki ilədək müddətə islah
işləri və ya üç ilədək
müddətə müəyyən vəzifə tutma və ya
müəyyən fəaliyyətlə məşğul olma
hüququndan məhrum edilməklə və ya
edilməməklə üç ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.[225]
136.2. Şəxsin razılığı
olmadan onun üzərində tibbi sterilizasiya, yəni
şəxsin nəsilartırma qabiliyyətindən məhrum
edilməsi, yaxud qadının hamiləlikdən qorunması
məqsədi ilə əməliyyat aparma—
beş yüz manatdan min manatadək miqdarda
cərimə və ya iki ilədək müddətə islah işləri
və ya üç ilədək müddətə
müəyyən vəzifə tutma və ya müəyyən
fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan
məhrum edilməklə və ya edilməməklə
üç ilədək müddətə azadlıqdan
məhrum etmə ilə cəzalandırılır.[226]
136.2-1. Bu Məcəllənin 136.1-ci
və 136.2-ci maddələri ilə nəzərdə tutulan
əməllər ehtiyatsızlıqdan şəxsin
sağlamlığına ağır və ya az ağır
zərər vurulmasına səbəb olduqda -
iki ilədək
müddətə islah işləri və ya üç
ilədək müddətə müəyyən vəzifə
tutma və ya müəyyən fəaliyyətlə
məşğul olma hüququndan məhrum edilməklə
və ya edilməməklə iki ildən dörd ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.[227]
136.3. Bu Məcəllənin 136.1 və
136.2-ci maddələri ilə nəzərdə tutulan
əməllər ehtiyatsızlıqdan şəxsin
ölümünə və ya sağlamlığına
ağır və ya az ağır zərər vurulmasına
səbəb olduqda[228]—
üç ilədək
müddətə müəyyən vəzifə tutma və ya
müəyyən fəaliyyətlə məşğul olma
hüququndan məhrum edilməklə və ya edilməməklə
üç ildən beş ilədək müddətə
azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.[229]
Maddə
137. İnsan orqanlarının və ya toxumalarının
alqı-satqısı və onların transplantasiya
məqsədi ilə götürülməsinə məcbur
etmə
137.1. İnsan orqanlarının və ya toxumalarının qanunsuz alqı-satqısı—
dörd min manatdan səkkiz min manatadək miqdarda
cərimə və ya iki ilədək müddətə islah
işləri və ya üç ilədək
müddətə müəyyən vəzifə tutma və ya
müəyyən fəaliyyətlə məşğul olma
hüququndan məhrum edilməklə və ya
edilməməklə üç ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.[230]
137.2. Zor tətbiq etməklə və ya
zor tətbiq etmə hədəsi ilə insan
orqanlarının və ya toxumalarının transplantasiya
məqsədilə götürülməsinə məcbur
etmə—
üç ilədək müddətə
müəyyən vəzifə tutma və ya müəyyən
fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan
məhrum edilməklə dörd ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
137.3. Eyni əməllər,
zərərçəkmiş şəxsin köməksiz
vəziyyətindən istifadə etməklə və ya onun
təqsirkar şəxsdən maddi, xidməti və ya sair
cəhətdən asılı olmasından istifadə
etməklə törədildikdə—
üç ilədək müddətə
müəyyən vəzifə tutma və ya müəyyən
fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan
məhrum edilməklə üç ildən beş
ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə
ilə cəzalandırılır.
Maddə
138. Qanunsuz olaraq biotibbi tədqiqatlar aparma və ya
qadağan edilmiş diaqnostika və müalicə
üsullarını, dərman vasitələrini tətbiq
etmə
138.1. Şəxsin razılığı olmadan onun üzərində biotibbi tədqiqatlar aparma—
min beş yüz manatdan iki min manatadək miqdarda
cərimə və ya iki ilədək müddətə islah
işləri və ya iki ilədək müddətə
müəyyən vəzifə tutma və ya müəyyən
fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan
məhrum edilməklə və ya edilməməklə iki
ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə
ilə cəzalandırılır.[231]
138.2. Tətbiqi müəyyən
olunmuş qaydada qadağan edilmiş diaqnostika və
müalicə üsullarını, dərman vasitələrini
tətbiq etmə ehtiyatsızlıqdan şəxsin ölümünə
və ya sağlamlığına ağır və ya az
ağır zərər vurulmasına səbəb olduqda—[232]
iki min manatdan üç min manatadək miqdarda cərimə
və ya iki ilədək müddətə islah işləri
və ya üç ilədək müddətə
müəyyən vəzifə tutma və ya müəyyən
fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan
məhrum edilməklə və ya edilməməklə iki
ildən dörd ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.[233]
138.2-1. Bu Məcəllənin 138.2-ci
maddəsi ilə nəzərdə tutulan əməllər
ehtiyatsızlıqdan şəxsin ölümünə
səbəb olduqda -
üç ilədək
müddətə müəyyən vəzifə tutma və ya
müəyyən fəaliyyətlə məşğul olma
hüququndan məhrum edilməklə və ya edilməməklə
üç ildən beş ilədək müddətə
azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.[234]
138.3. Qanunvericiliklə müəyyən
edilmiş qaydada fəaliyyət qabiliyyəti olmayan hesab
edilən, habelə qeyri-könüllü psixiatriya
yardımı göstərilən və ya tibbi xarakterli
məcburi tədbirlərə cəlb edilən
şəxslər üzərində biotibbi eksperimentlər
aparma -
min beş yüz manatdan iki min manatadək miqdarda
cərimə və ya 2 ilədək müddətə islah
işləri və ya iki ilədək müddətə
müəyyən vəzifə tutma və ya müəyyən
fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan
məhrum edilməklə və ya edilməməklə iki
ildən beş ilədək müddətə azadlıqdan
məhrum etmə ilə cəzalandırılır. [235]
138.4. Psixi pozuntunun müalicəsində
qarşısıalınmaz nəticə doğuran
cərrahiyyə üsullarından istifadə etmə -
min beş yüz manatdan iki min manatadək miqdarda
cərimə və ya iki ilədək müddətə islah
işləri və ya üç ilədək
müddətə müəyyən vəzifə tutma və ya
müəyyən fəaliyyətlə məşğul olma
hüququndan məhrum edilməklə və ya
edilməməklə üç ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır. [236]
Maddə 139. Zöhrəvi
xəstəlikləri yayma
139.1. Özündə zöhrəvi xəstəlik olduğunu bilən şəxsin bu xəstəliyi başqa şəxsə yoluxdurması—
iki min beş yüz manatdan
beş min
manatadək miqdarda cərimə və ya iki ilədək
müddətə islah işləri və ya iki ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.[237]
139.2. Eyni əməllərin iki və ya
daha çox şəxsə qarşı və ya yetkinlik
yaşına çatmayan şəxsə qarşı
törədildikdə—
dörd ilədək müddətə
azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
Maddə 139-1.
Epidemiya əleyhinə rejimin, sanitariya-gigiyena və ya karantin
rejimlərinin pozulması[238]
139-1.1. Epidemiya əleyhinə rejimin,
sanitariya-gigiyena və ya karantin rejimlərinin pozulması
xəstəliklərin yayılmasına səbəb olduqda
və ya xəstəliklərin yayılması
üçün real təhlükə yaratdıqda -
iki min beş yüz manatdan beş min
manatadək miqdarda cərimə və ya üç
ilədək müddətə azadlığın
məhdudlaşdırılması və ya üç
ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə
ilə cəzalandırılır.
139-1.2. Eyni əməllər
ehtiyatsızlıqdan insan ölümünə və ya
digər ağır nəticələrə səbəb
olduqda -
üç ildən beş
ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə
ilə cəzalandırılır.
Maddə 140. İnsan
immunçatışmazlığı virusu ilə yoluxdurma
140.1. Bilə-bilə başqa şəxsi insan immunçatışmazlığı virusu ilə yoluxma təhlükəsi qarşısında qoyma—
iki ilədək müddətə islah
işləri və ya bir
ilədək müddətə azadlığın
məhdudlaşdırılması və ya iki
ilədək müddətə azadlığın
məhdudlaşdırılması və ya bir ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır. [239]
140.2. İnsan
immunçatışmazlığı virusu ilə
yoluxmasını bilən şəxsin bu xəstəliyi
başqa şəxsə yoluxdurması—
iki ildən beş ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
140.3. Bu Məcəllənin 140.2-ci
maddəsində nəzərdə tutulmuş
əməllər nəticəsində iki və ya daha
çox şəxsi və ya yetkinlik yaşına
çatmayanı insan immunçatışmazlığı
virusu ilə yoluxdurma—
beş ildən səkkiz ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
140.4. Öz xidməti
vəzifələrini lazımınca yerinə
yetirməməsi nəticəsində başqa şəxsi
insan immunçatışmazlığı virusu ilə
yoluxdurma—
üç ilədək müddətə
müəyyən vəzifə tutma və ya müəyyən
fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan
məhrum edilməklə üç
ilədək müddətə azadlığın
məhdudlaşdırılması və ya üç
ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə
ilə cəzalandırılır. [240]
Maddə 141. Qanunsuz abort
etmə
141.1. Həkim tərəfindən tibb müəssisələrindən kənarda abort etmə—
beş yüz manatdan min manatadək miqdarda
cərimə və ya altı ayadək müddətə islah
işləri ilə cəzalandırılır.[241]
141.2. Xüsusi ali tibbi təhsili olmayan
şəxs tərəfindən abort etmə—
min manatdan min beş yüz manatadək miqdarda
cərimə və ya üç yüz altmış
saatdan dörd yüz
saatadək müddətə ictimai işlər və ya bir
ilədək müddətə islah işləri ilə
cəzalandırılır.[242]
141.3. Bu Məcəllənin 141.1 və
141.2-ci maddələrində nəzərdə tutulmuş
əməllər nəticəsində
zərərçəkmiş şəxsin
sağlamlığına ehtiyatsızlıqdan ağır
zərər vurulduqda—
iki min manatdan üç min manatadək miqdarda
cərimə və ya iki ilədək müddətə islah
işləri və ya bir ilədək müddətə
müəyyən vəzifə tutma və ya müəyyən
fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan
məhrum edilməklə və ya edilməməklə bir ilədək müddətə
azadlığın məhdudlaşdırılması və ya
bir ilədək müddətə azadlıqdan məhrum
etmə ilə cəzalandırılır.[243]
141.4. Bu Məcəllənin 141.1 və
141.2-ci maddələrində nəzərdə tutulmuş
əməllər ehtiyatsızlıqdan
zərərçəkmiş şəxsin ölümünə
səbəb olduqda—
üç ilədək müddətə
müəyyən vəzifə tutma və ya müəyyən
fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan
məhrum edilməklə beş ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
Maddə 142. Xəstəyə
kömək göstərməmə
142.1. Qanunvericiliyə və ya xüsusi qaydalara müvafiq olaraq xəstəyə kömək etməyə borclu olan tibb işçisi tərəfindən üzürlü səbəblər olmadan xəstəyə tibbi yardım göstərilməməsi nəticəsində onun sağlamlığına az ağır zərər vurma—
min manatdan min beş yüz manatadək miqdarda
cərimə və ya iki ilədək müddətə
müəyyən vəzifə tutma və ya müəyyən
fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan
məhrum edilməklə və ya edilməməklə bir
ilədək müddətə islah işləri və ya bir
ilədək müddətə azadlığın
məhdudlaşdırılması və ya bir ilədək
müddətə azadlığın
məhdudlaşdırılması və ya altı ayadək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.[244]
142.2. Eyni əməllər
nəticəsində zərərçəkmiş
şəxsin sağlamlığına ağır
zərər vurma—
üç ilədək müddətə
müəyyən vəzifə tutma və ya müəyyən
fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan
məhrum edilməklə iki ilədək müddətə
islah işləri və ya iki
ilədək müddətə azadlığın
məhdudlaşdırılması və ya iki ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır. [245]
142.3. Eyni əməllər
zərərçəkmiş şəxsin
ölümünə səbəb olduqda—
üç ilədək müddətə
müəyyən vəzifə tutma və ya müəyyən
fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan
məhrum edilməklə üç ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
Maddə 143.
Təhlükədə qoyma
Həyat və sağlamlığı üçün təhlükəli vəziyyətdə olan və özünü qorumaq üçün tədbir görmək imkanından məhrum olan şəxsi bilə-bilə köməksiz qoyma, əgər həmin şəxsi köməksiz qoyan onun qayğısına qalmalı idisə və ya onun özü zərərçəkmiş şəxsi həyat və sağlamlığı üçün təhlükəli vəziyyətdə qoyduqda, zərərçəkmiş şəxsə kömək göstərmək imkanı olduğu halda bunu etmədikdə—
min manatdan min beş yüz manatadək miqdarda
cərimə və ya bir ilədək müddətə islah
işləri və ya altı ayadək müddətə
azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır.[246]
Maddə
143-1. Dopinq vasitələrindən və (və ya) üsullarından istifadəyə
məcbur etmə[247]
Dopinq
vasitələrindən və (və ya) üsullarından istifadəyə
məcbur etmə [248]—
min beş yüz manatdan iki min
manatadək miqdarda cərimə və ya iki ilədək
müddətə islah işləri və ya iki
ilədək müddətə azadlığın
məhdudlaşdırılması və ya eyni
müddətə azadlığın
məhdudlaşdırılması ilə
cəzalandırılır.[249]
19-cu fəsil
ŞƏXSİYYƏTİN
AZADLIĞI VƏ LƏYAQƏTİ ƏLEYHİNƏ OLAN
CİNAYƏTLƏR
Maddə 144. Adam oğurluğu
144.1. Adam oğurluğu—
beş ildən on ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
144.2. Eyni əməllər:
144.2.1. iki və ya daha çox şəxs
barəsində törədildikdə;
144.2.2. təqsirkar şəxs
üçün aşkar surətdə hamilə
vəziyyətində olan qadına qarşı
törədildikdə;
144.2.3. bir qrup şəxs, qabaqcadan
əlbir olan bir qrup şəxs və ya
mütəşəkkil dəstə və ya cinayətkar
birlik (cinayətkar təşkilat) tərəfindən
törədildikdə;
144.2.4. zərərçəkmiş
şəxsin həyatı və ya sağlamlığı
üçün təhlükəli olan zor tətbiq
etməklə törədildikdə;
144.2.5. silahdan yaxud silah qismində
istifadə edilən əşyalardan istifadə etməklə
törədildikdə;
144.2.6. tamah məqsədi ilə və ya
sifarişlə törədildikdə—
səkkiz ildən on iki ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
144.3. Bu Məcəllənin 144.1 və
144.2-ci maddələrində göstərilən
əməllər yetkinlik yaşına çatmayan
şəxs barəsində törədildikdə və ya ehtiyatsızlıqdan
zərərçəkmiş şəxsin
ölümünə və ya digər ağır
nəticələrə səbəb olduqda—
on ildən on beş ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
Qeyd: Əməllərində başqa cinayətin tərkibi
olmayan və oğurlanmış adamı könüllü
azad edən şəxs cinayət məsuliyyətindən azad
olunur.
Maddə
144-1. İnsan alveri [250]
144-1.1. İnsan alveri, yəni zor tətbiq etmək hədəsi
ilə və ya zor tətbiq etməklə, hədə-qorxu
və ya digər məcburetmə vasitələri ilə,
oğurlama, dələduzluq, aldatma yolu ilə, təsir
imkanlarından və ya zəiflik vəziyyətindən
sui-istifadə etməklə, yaxud digər şəxsə
nəzarət edən şəxsin
razılığının alınması üçün
maddi və sair nemətlər, imtiyazlar və ya
güzəştlər verməklə və ya almaqla,
şəxsin istismar edilməsi məqsədi iləcəlb edilməsi, əldə edilməsi,
saxlanılması, gizlədilməsi, daşınması,
verilməsi və ya qəbul edilməsi –
əmlakı müsadirə olunmaqla beş ildən on ilədək müddətə
azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
144-1.2. Eyni əməllər:
144-1.2.1. İki və ya daha çox şəxs
barəsində törədildikdə;
144-1.2.2. təkrar
törədildikdə;
144-1.2.3. yetkinlik yaşına çatmayan şəxs
barəsində törədildikdə;
144-1.2.4. təqsirkar şəxs üçün
aşkar surətdə hamilə vəziyyətində olan
qadın barəsində törədildikdə;
144-1.2.4-1. insan alveri
qurbanını Azərbaycan Respublikasının dövlət
sərhədindən keçirməklə
törədildikdə; [251]
144-1.2.5. qabaqcadan əlbir olan bir qrup şəxs,
mütəşəkkil dəstə və ya cinayətkar
birlik (cinayətkar təşkilat) tərəfindən
törədildikdə;
144-1.2.6. təqsirkar şəxs tərəfindən
öz qulluq mövqeyindən istifadə etməklə
törədildikdə;
144-1.2.7. həyat və sağlamlıq
üçün təhlükəli olan zor tətbiq
etməklə və ya belə zor tətbiq etmək
hədəsi ilə törədildikdə;
144-1.2.8. zərərçəkmiş
şəxsə işgəncə verməklə və ya
onunla qəddar, qeyri-insani, yaxud onun ləyaqətini
alçaldan rəftar etməklə törədildikdə;
144-1.2.9. zərərçəkmiş şəxsin
orqanlarından və ya toxumalarından istifadə etmək
məqsədilə törədildikdə -
əmlakı müsadirə olunmaqla səkkiz ildən on iki ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
144-1.3. Bu məcəllənin 144-1.1 və 144-1.2-ci
maddələrində göstərilən əməllər
ehtiyatsızlıqdan zərərçəkmiş
şəxsin ölümünə və ya digər
ağır nəticələrə səbəb olduqda –
əmlakı müsadirə olunmaqla on ildən on beş ilədək müddətə
azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır.
Qeyd:
1. Bu maddədə "insanın
istismarı" dedikdə məcburi əmək (xidmət),
cinsi istismar, köləlik, köləliyə bənzər
adətlər və onlardan irəli gələn
asılılıq vəziyyəti, insan orqanlarının
və toxumalarının qanunsuz çıxarılması,
şəxs üzərində qanunsuz biotibbi tədqiqatların
aparılması, qadının surroqat ana kimi istifadə
edilməsi, qanunsuz, o cümlədən cinayətkar
fəaliyyətə cəlb etmə başa
düşülür.
2. İnsan alverindən
zərərçəkmiş şəxsin istismar
olunmasına dair razılığı, həyat tərzi,
habelə əxlaqsız davranışı insan alverində
təqsirli bilinən şəxsin cəzasını
yüngülləşdirən hal qismində nəzərə
alına bilməz.
3. Yetkinlik
yaşına çatmayan şəxsin istismar məqsədi
ilə cəlb edilməsi, əldə edilməsi,
saxlanılması, gizlədilməsi, daşınması,
verilməsi və ya qəbul edilməsi bu Məcəllənin
144-1.1-ci maddəsində göstərilən üsullardan
istifadə olunmasa da, insan alveri hesab edilir.[252]
Maddə 144-2. Məcburi
əmək [253]
144-2.1. hədə-qorxu, zor tətbiq
etməklə və ya zor tətbiq etmək hədəsi
ilə, habelə qanunvericiliklə müəyyən edilmiş
xüsusi hallardan başqa şəxsin azadlığını
məhdudlaşdırmaqla müəyyən işin yerinə
yetirilməsinə (xidmətin göstərilməsinə)
məcbur etmə -
dörd ildən
səkkiz ilədək
müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə
cəzalandırılır. [254]
144-2.2. Eyni əməllər:
144-2.2.1. iki və ya daha çox
şəxs barəsində törədildikdə;
14-2.2.2. təkrar törədildikdə;
144-2.2.3. yetkinlik yaşına çatmayan
şəxs barəsində törədildikdə;
144-2.2.4. təqsirkar şəxs
üçün aşkar surətdə hamilə
vəziyyətində olan qadın barəsində
törədildikdə;
144-2.2.5. təqsirkar şəxs
tərəfindən öz qulluq mövqeyindən istifadə
etməklə törədildikdə;
144-2.2.6. qabaqcadan əlbir olan bir qrup
şəxs, mütəşəkkil dəstə və ya
cinayətkar birlik (cinayətkar təşkilat)
tərəfindən törədildikdə -
yeddi ildən on ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır.