AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ VERGİ
MƏCƏLLƏSİ[1]
Ümumi hissə
I fəsil. Ümumi
müddəalar[2]
Maddə 1. Azərbaycan Respublikasının Vergi
Məcəlləsi ilə tənzimlənən
münasibətlər
1.1. Azərbaycan Respublikasının
Vergi Məcəlləsi Azərbaycan Respublikasında vergi
sistemini, vergitutmanın ümumi əsaslarını,
vergilərin müəyyən edilməsi, ödənilməsi
və yığılması qaydalarını, vergi
ödəyicilərinin və dövlət vergi
orqanlarının, habelə vergi münasibətlərinin
digər iştirakçılarının vergitutma
məsələləri ilə bağlı hüquq və
vəzifələrini, vergi nəzarətinin forma və
metodlarını, vergi qanunvericiliyinin pozulmasına görə
məsuliyyəti, dövlət vergi orqanlarının və
onların vəzifəli şəxslərinin
hərəkətlərindən
(hərəkətsizliyindən) şikayət edilməsi
qaydalarını müəyyən edir.
1.2.
Bu Məcəllə ilə Naxçıvan Muxtar
Respublikasında və bələdiyyələrdə
vergitutmanın ümumi əsasları və vergilər
müəyyən edilir.
1.3.
Bu Məcəllə ilə müəyyən olunan
anlayışlar və qaydalar vergitutma məqsədi ilə
müəyyən edilir və müstəsna olaraq bu
Məcəllə və onun əsasında qəbul edilmiş
digər normativ hüquqi aktlar ilə tənzimlənən
vergitutma və vergi nəzarəti ilə bağlı
münasibətlər hüdudlarında tətbiq olunur.
1.4. Bu Məcəllənin
vergitutmanın ümumi əsasları, vergilərin
ödənilməsi qaydaları (ödənilməsi
mənbələri istisna olmaqla), vergi ödəyicilərinin
və dövlət vergi orqanlarının, habelə vergi
münasibətlərinin digər
iştirakçılarının vergitutma
məsələləri ilə bağlı hüquq və
vəzifələri, vergi nəzarətinin forma və
metodları, vergi qanunvericiliyinin pozulmasına görə məsuliyyət,
dövlət vergi orqanlarının və onların
vəzifəli şəxslərinin
hərəkətlərindən
(hərəkətsizliyindən) şikayət edilməsi qaydaları
ilə bağlı müddəaları məcburi
dövlət sosial sığorta haqqı və
işsizlikdən sığorta haqqına münasibətdə
də tətbiq olunur.[3]
Maddə 2. Azərbaycan Respublikasının vergi
qanunvericiliyi
2.1. Azərbaycan Respublikasının
vergi qanunvericiliyi Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasından, bu Məcəllədən və onlara
uyğun olaraq qəbul edilmiş Azərbaycan Respublikasının
qanunvericilik aktlarından ibarətdir.
2.2.
Bu Məcəllənin əsasında və ya onun icrası
məqsədi ilə qəbul edilmiş normativ hüquqi aktlar
bu Məcəllənin müddəalarına zidd
olmamalıdır.
2.3.
Vergi qanunvericiliyi aktları ilə digər sahə qanunvericilik
aktları arasında bu Məcəllənin 2.7-ci
maddəsində nəzərdə tutulan hallar istisna olmaqla, vergitutma
və vergi nəzarəti məsələləri üzrə
ziddiyyət yarandıqda, vergi qanunvericiliyinin aktları
tətbiq edilir.
2.4.
Aşağıdakılar istisna olunmaqla, vergi
qanunvericiliyindən başqa digər qanunvericilik aktlarına
vergitutma və vergi nəzarəti məsələləri daxil
edilə bilməz:
2.4.1.
Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar
Məcəlləsində nəzərdə tutulan vergi
münasibətlərinə aid inzibati xətalar haqqında
müddəalar;[4]
2.4.2.
Azərbaycan Respublikasının Cinayət
Məcəlləsində nəzərdə tutulan vergi
cinayətləri haqqında müddəalar;
2.4.3.
vergi öhdəliklərinin üstünlüyü haqqında
müflisləşmə və iflas haqqında
qanunvericilikdə nəzərdə tutulan müddəalar;
2.4.4.
büdcə qanunvericiliyində vergilərlə bağlı
müddəalar;
2.4.5.
vergilər üzrə dövlət təminatlarının
verilməsi ilə bağlı müddəalar; [5]
2.4.6.
hasilatın pay bölgüsü haqqında, əsas boru
kəməri haqqında və digər bu qəbildən olan
sazişlərdə və ya qanunlarda nəzərdə tutulan
müddəalar.
2.4.7.
İxrac məqsədli neft-qaz fəaliyyəti və xüsusi
iqtisadi zonalar haqqında qanunlarda nəzərdə tutulan
müddəalar.[6]
2.4.8. “Sahibkarlıq sahəsində
aparılan yoxlamaların tənzimlənməsi və
sahibkarların maraqlarının müdafiəsi haqqında”
Azərbaycan Respublikasının Qanununda vergi yoxlamaları
(kameral vergi yoxlamaları istisna olmaqla) haqqında
nəzərdə tutulan müddəalar;[7]
2.4.9. “Ələt azad iqtisadi zonası haqqında”
Azərbaycan Respublikası Qanununda nəzərdə
tutulmuş müddəalar.[8]
2.4-1.
Vergi azadolmalarının və güzəştlərinin
verilməsi ilə bağlı müddəalar yalnız bu
Məcəllə ilə müəyyənləşdirilir. Bu
Məcəllədən başqa digər normativ hüquqi
aktlarda, o cümlədən bu Məcəllənin 2.4-cü
maddəsində (bu Məcəllənin 2.4.9-cu maddəsi istisna olmaqla) göstərilən normativ hüquqi
aktlarda vergi azadolmaları və güzəştləri
ilə bağlı müddəalar nəzərdə tutula
bilməz.[9]
2.5.
Azərbaycan Respublikasının tərəfdar
çıxdığı beynəlxalq
müqavilələrdə vergilər haqqında bu
Məcəllə ilə və ona müvafiq olaraq qəbul
edilmiş normativ hüquqi aktlarla nəzərdə tutulmuş
müddəalardan fərqli müddəalar müəyyən
edildikdə, həmin beynəlxalq müqavilələrin
müddəaları tətbiq edilir.
2.6.
Azərbaycan Respublikasının tərəfdar
çıxdığı ikiqat vergitutmanın aradan
qaldırılması haqqında beynəlxalq müqavilə
ilə bu müqavilə bağlanan dövlətin
rezidentinə verilən vergi güzəştlərinə
və üstünlüklərinə münasibətdə,
həmin müqavilə onu bağlamış dövlətin
rezidenti olmayan şəxs tərəfindən qeyd edilən
güzəştlərin və üstünlüklərin
alınması üçün istifadə edilirsə, bu Məcəllənin
2.5-ci maddəsinin müddəaları tətbiq olunmur.
2.7.
Bu Məcəllə qüvvəyə minənədək
və ya o, qüvvəyə mindikdən sonra qanunla təsdiq
olunmuş hasilatın pay bölgüsü haqqında, əsas
boru kəməri haqqında və digər bu qəbildən
olan sazişlərdə və ya qanunlarda, o cümlədən
neft və qaz haqqında, ixrac məqsədli neft-qaz
fəaliyyəti və xüsusi iqtisadi zonalar haqqında
qanunlarda bu Məcəllədə və vergilər haqqında
digər normativ hüquqi aktlarda nəzərdə tutulmuş
müddəalardan fərqli müddəalar müəyyən
edildikdə, həmin sazişlərin və ya qanunların
müddəaları tətbiq edilir.[10]
2.7-1. Ələt azad iqtisadi zonasında vergitutma və
vergi nəzarəti, vergi azadolmaları və
güzəştləri ilə bağlı
məsələlər “Ələt azad iqtisadi zonası
haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun
tələblərinə uyğun olaraq tənzimlənir.[11]
2.8. Növbəti ilin dövlət
büdcəsi layihəsi çərçivəsində vergi
siyasəti, vergi inzibatçılığı və vergi
dərəcələrinin müəyyən edilməsi ilə
bağlı Azərbaycan Respublikasının Vergi
Məcəlləsinə dəyişikliklər edilməsi
zərurəti yarandıqda həmin qanun layihələri
müvafiq icra hakimiyyəti orqanına cari ilin may ayının
1-dək, müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
tərəfindən isə Azərbaycan Respublikasının
Milli Məclisinə cari ilin may ayının 15-dən gec
olmayaraq təqdim edilir.[12]
Maddə 3. Vergilərin müəyyən edilməsinin
və tutulmasının əsasları
3.1. Vergilər haqqında qanunvericilik
vergitutmanın ümumi, bərabər və ədalətli
olmasına əsaslanmalıdır.
3.2.
Vergilər iqtisadi cəhətdən
əsaslandırılmalıdır.
3.3.
Hər kəsin konstitusiya hüquqlarının və
azadlıqlarının həyata keçirilməsinə
maneçilik törədən vergilərin müəyyən
edilməsinə yol verilmir.
3.4.
Azərbaycan Respublikasının vahid iqtisadi
məkanını pozan (xüsusilə, Azərbaycan
Respublikasının ərazisində malların
(işlərin, xidmətlərin) və pul vəsaitlərinin
azad yerdəyişməsini bilavasitə və ya
dolayısı ilə məhdudlaşdıran və ya digər
yolla vergi ödəyicilərinin qanuni fəaliyyətini
məhdudlaşdıran, yaxud maneçilik törədən)
vergilərin müəyyən edilməsinə yol verilmir.
3.5.
Heç bir şəxs əldə etdiyi
mənfəətdən (gəlirdən) eyni növ vergini bir
dəfədən artıq ödəməyə məcbur
edilə bilməz.
3.6.
Vergilər siyasi, ideoloji, etnik, konfessional və vergi
ödəyiciləri arasında mövcud olan digər
xüsusiyyətlər əsas götürülməklə
müəyyən edilə bilməz və diskriminasiya xarakteri
daşıya bilməz.
Mülkiyyət
formasından və ya fiziki şəxslərin
vətəndaşlığından və ya kapitalın yerindən
asılı olaraq vergilərin müxtəlif
dərəcələrinin müəyyən edilməsi
qadağandır.
Azərbaycan
Respublikasına gətirilən mallar üçün həmin
malların hansı ölkədən gətirilməsindən
asılı olaraq bu Məcəlləyə və gömrük
qanunvericiliyinə uyğun olaraq müxtəlif gömrük rüsumu
dərəcələrinin müəyyən edilməsi
mümkündür.
3.7.
Azərbaycan Respublikasının vergiləri yalnız bu
Məcəllə ilə müəyyən edilir, onların
dəyişdirilməsi və ya ləğv edilməsi bu
Məcəlləyə dəyişiklik edilməsi ilə
həyata keçirilir.
3.8.
Heç bir şəxsin üzərinə bu
Məcəllə ilə müəyyən edilən
vergilərin xüsusiyyətlərinə malik olan və bu
Məcəllə ilə müəyyən edilməyən,
yaxud bu Məcəllə ilə müəyyən edilən
qaydalardan fərqli olaraq müəyyən edilən vergilər
ödəmək vəzifəsi qoyula bilməz.
3.9.
Vergilər haqqında qanunvericilik elə tərzdə
formalaşdırılmalıdır ki, hər kəs hansı
vergiləri, hansı qaydada, nə vaxt və hansı
məbləğdə ödəməli olduğunu dəqiq bilsin.
3.10.
Vergi sistemi sahibkarlıq və investisiya fəaliyyətini
təşviq etməlidir.
3.11.
Vergilər haqqında qanunvericiliyin bütün
ziddiyyətləri və aydın olmayan məqamları, vergi
ödəyicisinin xeyrinə şərh edilməlidir.[13]
3.12. Fiziki və hüquqi
şəxslərin vergilərə aid normativ hüquqi aktlarla
azad tanış olmaq imkanı təmin edilməlidir.
Maddə 4. Azərbaycan Respublikasında vergi sistemi
4.1. Azərbaycan Respublikasında
aşağıdakı vergilər müəyyən edilir
və ödənilir:
4.1.1.
dövlət vergiləri;
4.1.2.
muxtar respublika vergiləri;
4.1.3.
yerli vergilər (bələdiyyə vergiləri).
4.2.
Dövlət vergiləri dedikdə, bu Məcəllə
ilə müəyyən edilən və Azərbaycan
Respublikasının bütün ərazisində
ödənilməli olan vergilər nəzərdə tutulur.
4.3.
Muxtar respublika vergiləri dedikdə, Naxçıvan Muxtar
Respublikasında bu Məcəlləyə müvafiq olaraq
Naxçıvan Muxtar Respublikasının qanunları ilə
müəyyən edilən və Naxçıvan Muxtar
Respublikasında ödənilən vergilər
nəzərdə tutulur.
4.4.
Yerli vergilər (bələdiyyə vergiləri) dedikdə, bu
Məcəllədə və müvafiq qanunla
müəyyən edilən, bələdiyyələrin
qərarlarına əsasən tətbiq edilən və
bələdiyyələrin ərazilərində
ödənilən vergilər nəzərdə tutulur.
Bələdiyyələr tərəfindən tətbiq edilən
digər məcburi ödənişlər müvafiq qanunla
müəyyən edilir.
Yerli
vergilərin (bələdiyyə vergilərinin)
dərəcələri vergi qanunvericiliyində təsbit
edilmiş hədlər daxilində müəyyən edilir.
Vergi qanunvericiliyinə uyğun olaraq bələdiyyələr
öz ərazilərində vergi ödəyicilərinin
ayrı-ayrı kateqoriyalarını yerli vergilərdən tam
və ya qismən azad etmək, vergi dərəcəsini
azaltmaq barədə qərar qəbul edə bilərlər.[14]
4.5.
Azərbaycan Respublikasında bu Məcəlləyə
uyğun olaraq xüsusi vergi rejimi tətbiq edilə bilər.
Xüsusi
vergi rejimi dedikdə, müəyyən dövr ərzində
vergilərin hesablanması və ödənilməsinin
xüsusi qaydası nəzərdə tutulur.
4.6. Bu Məcəllə ilə
nəzərdə tutulmayan vergilərin müəyyən edilməsinə
yol verilmir.
Maddə 5. Vergitutmanın formaları
5.0. Vergi məbləğləri
aşağıdakı formalarda tutulur:
5.0.1.
bilavasitə mənbədən (verginin gəlir və ya
mənfəət əldə edilməsinədək
tutulması);
5.0.2.
bəyannamə üzrə (verginin gəlir və ya
mənfəət əldə edilməsindən sonra
tutulması);
5.0.3. Bildiriş üzrə (vergitutma
obyektinin dəyəri və sahəsi əsasında vergi
orqanının və ya bələdiyyənin
hesabladığı məbləğ üçün təqdim
etdiyi tədiyə bildirişi əsasında vergi
ödəyicisi tərəfindən verginin
ödənilməsi).[15]
Maddə 6. Dövlət vergiləri
6.1. Dövlət vergilərinə
aşağıdakılar aiddir:
6.1.1.
fiziki şəxslərin gəlir vergisi;
6.1.2.
hüquqi şəxslərin mənfəət vergisi
(bələdiyyə mülkiyyətində olan
müəssisə və təşkilatlardan başqa);
6.1.3.
əlavə dəyər vergisi;
6.1.4.
aksizlər;
6.1.5.
hüquqi şəxslərin əmlak vergisi;
6.1.6.
hüquqi şəxslərin və bu Məcəllənin
206.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş halda fiziki
şəxslərin torpaq vergisi;[16]
6.1.7.
yol vergisi;
6.1.8.
mədən vergisi;
6.1.9.
sadələşdirilmiş vergi;[17]
6.2.
Bu Məcəllə ilə bütün dövlət
vergilərinin dərəcələrinin ən yüksək
hədləri müəyyən edilir.
6.3. Dövlət vergilərinin hər il
üçün tətbiq olunan dərəcələri bu
Məcəllədə müəyyən edilən
dərəcələrdən yüksək ola bilməz və
hər il Azərbaycan Respublikasının dövlət
büdcəsi haqqında qanunu qəbul edilən zaman həmin
dərəcələrə yenidən baxıla bilər.
Maddə 7. Muxtar respublika vergiləri
Muxtar respublika vergilərinə
Naxçıvan Muxtar Respublikasında tutulan bu
Məcəllənin 6.1-ci maddəsində (yol vergisi istisna
olmaqla) sadalanan dövlət vergiləri aiddir.[18]
Maddə 8. Yerli vergilər (bələdiyyə
vergiləri)
8.1. Yerli vergilər (bələdiyyə
vergiləri) aşağıdakılardır:[19]
8.1.1.
bu Məcəllənin 206.1-1-ci və 206.3-cü
maddələrində nəzərdə tutulmuş hallarda
fiziki şəxslərin torpaq vergisi;[20]
8.1.2.
fiziki şəxslərin əmlak vergisi;
8.1.3.
yerli əhəmiyyətli tikinti materialları üzrə
mədən vergisi;
8.1.4.
bələdiyyə mülkiyyətində olan
müəssisə və təşkilatların
mənfəət vergisi.
8.2. Yerli vergilərin hesablanması
və ödənilməsi qaydaları, vergi ödəyicilərinin
və bələdiyyələrin vergi xidməti
orqanlarının hüquq və vəzifələri, vergi
nəzarətinin forma və metodları, vergi qanunvericiliyinin
pozulmasına görə məsuliyyət,
bələdiyyələrin vergi xidməti orqanlarının
və onların vəzifəli şəxslərinin
hərəkətlərindən
(hərəkətsizliyindən) şikayət edilməsi
qaydaları müvafiq qanunvericiliklə müəyyən
edilir.[21]
Maddə 9. Vergilərin hesablanmasının və
ödənilməsinin pul vahidi
Azərbaycan Respublikasının
ərazisində vergilər Azərbaycan Respublikasının
pul vahidi - manatla hesablanır və ödənilir.
Maddə 10. Vergi qanunvericiliyi ilə
tənzimlənən münasibətlərin
iştirakçıları
10.0. Vergi qanunvericiliyi ilə
tənzimlənən münasibətlərin
iştirakçıları aşağıdakılardır:
10.0.1.
bu Məcəlləyə uyğun olaraq vergi ödəyicisi
hesab edilən hüquqi və fiziki şəxslər;
10.0.2.
bu Məcəlləyə uyğun olaraq vergi agenti hesab
edilən hüquqi və fiziki şəxslər;
10.0.3.
Azərbaycan Respublikasının dövlət vergi
orqanları;
10.0.4.
Azərbaycan Respublikasının gömrük orqanları;
10.0.5.
bu Məcəllə ilə nəzərdə tutulan
məsələlərin həlli ilə bağlı
Azərbaycan Respublikasının maliyyə orqanları;
10.0.6. bu Məcəllə ilə
nəzərdə tutulan hallarda vergi
ödəyicilərindən vergilərin ödənilməsi
üçün vəsaitlərin alınmasını və
onların büdcəyə köçürülməsini,
vergi və gömrük orqanlarından başqa,
müəyyən edilmiş qaydada həyata keçirən
dövlət hakimiyyəti orqanları, yerli özünüidarəetmə
orqanları, digər səlahiyyətli orqanlar və
vəzifəli şəxslər.
Maddə 11. Vergi anlayışı
Vergi - dövlətin və
bələdiyyələrin fəaliyyətinin maliyyə
təminatı məqsədi ilə vergi
ödəyicilərinin mülkiyyətində olan pul
vəsaitlərinin özgəninkiləşdirilməsi
şəklində dövlət büdcəsinə və yerli
büdcələrə, habelə məqsədli
dövlət fondlarına köçürülən
məcburi, fərdi, əvəzsiz ödənişdir.[22]
Maddə 12. Vergilərin müəyyən
edilməsinin əsas şərtləri
12.1. Vergi o halda müəyyən
edilmiş hesab olunur ki, bu zaman vergi ödəyicisi və
aşağıdakı vergitutma elementləri
müəyyən edilmiş olsun:
12.1.1.
vergitutma obyekti;
12.1.2.
vergitutma bazası;
12.1.3.
vergi dövrü;
12.1.4.
vergi dərəcəsi;
12.1.5.
verginin hesablanması qaydası;
12.1.6.
verginin ödənilməsi qaydası və müddəti.
12.2.
Vergi müəyyən edildikdə, bu Məcəllə ilə
nəzərdə tutulan əsaslarla vergi
güzəştləri müəyyənləşdirilə
bilər.
12.3.
Vergitutma obyekti gəlir, mənfəət, əmlak, torpaq,
faydalı qazıntılar, təqdim edilmiş malların
(işin, xidmətin) əlavə edilmiş dəyəri, ticarət əlavəsi və ya bu Məcəllə ilə
müəyyənləşdirilən digər vergitutma
obyektləridir.[23]
12.4. Vergitutma bazası - vergitutma
obyektinin vergi tutulan hissəsinin kəmiyyətcə
ifadəsidir.
Maddə 13. Bu Məcəllədə istifadə
edilən əsas anlayışlar
13.1. Bu Məcəllədə
istifadə olunan mülki, ailə və Azərbaycan
Respublikasının digər qanunvericilik sahələrinin
anlayışları, əgər bu Məcəllədə
digər məna nəzərdə tutulmamışdırsa,
həmin qanunvericilik sahələrində qəbul edilmiş
mənada tətbiq edilir.
13.2.
Bu Məcəllənin məqsədləri üçün
aşağıdakı anlayışlar istifadə olunur:
13.2.1.
Şəxs - istənilən fiziki və ya hüquqi
şəxs, qeyri-rezidentin daimi nümayəndəliyi,
filialı və digər bölməsi.[24]
13.2.2.
Hüquqi şəxs - Azərbaycan Respublikasının və
ya xarici dövlətin qanunvericiliyinə uyğun olaraq huquqi
şəxs statusunda yaradılmış müəssisə
və təşkilatlar.
13.2.3.
Fiziki şəxs - Azərbaycan Respublikasının
vətəndaşı, habelə əcnəbi və
vətəndaşlığı olmayan şəxs.[25]
13.2.4.
Vergi ödəyicisi - bu Məcəlləyə uyğun olaraq
müəyyən edilmiş vergitutma obyektlərindən vergini
ödəməli olan istənilən şəxs.[26]
13.2.5.
Rezident:
13.2.5.1.
aşağıda göstərilən tələblərin
birinə cavab verən istənilən fiziki şəxs:
13.2.5.2.
Fiziki şəxs vergi ilində Azərbaycan
Respublikasının ərazisində qaldığı son
gündən etibarən bu vergi ilinin sonunadək olan dövr
ərzində Azərbaycan Respublikasının qeyri-rezidenti
sayılır, bu şərtlə ki, həmin şəxs
bilavasitə növbəti vergi ilində Azərbaycan
Respublikasının qeyri-rezidenti olsun;
13.2.5.3.
Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə müvafiq
olaraq təsis edilən və sahibkarlıq fəaliyyətini
həyata keçirən və ya Azərbaycan Respublikasında
idarəetmə yeri olan istənilən hüquqi şəxs.
Bu maddədə hüquqi şəxsin idarəetmə yeri
dedikdə, əsas nəzarət orqanlarının
yerləşdiyi yerdən asılı olmayaraq,
idarəetmənin həyata keçirilməsi üçün
zəruri olan kommersiya qərarlarının qəbul
olunduğu və gündəlik praktiki idarəetmənin
həyata keçirildiyi əsas fəaliyyət yeri
nəzərdə tutulur.[28]
13.2.6.
Qeyri-rezident:
13.2.6.1.
Azərbaycan Respublikasının ərazisində diplomatik
və ya konsulluq statusu olan şəxs və onun ailə
üzvləri;
13.2.6.2.
Azərbaycan Respublikasının ərazisində
müəyyən edilmiş qaydada dövlət
qeydiyyatından keçmiş beynəlxalq
təşkilatın əməkdaşı və ya
Azərbaycan Respublikasında xarici ölkənin dövlət
xidmətini həyata keçirən şəxs və
onların ailə üzvləri;
13.2.6.3.
məqsədi yalnız Azərbaycan Respublikasının
ərazisindən bir xarici dövlətdən digər xarici
dövlətə keçmək olan ºəxs;
13.2.6.4.
Bu Məcəllənin 13.2.6.1-ci və 13.2.6.2-ci
maddələri Azərbaycan Respublikasının
ərazisində sahibkarlıq fəaliyyəti
göstərən şəxslərə aid edilmir;
13.2.6.5.
Azərbaycan Respublikasının ərazisində
yerləşən diplomatik imtiyazları və immunitetləri
olan diplomatik nümayəndəliklər, konsulluq
idarələri və xarici ölkələrin digər
rəsmi nümayəndəlikləri, beynəlxalq
təşkilatlar və onların
nümayəndəlikləri, habelə sahibkarlıq
fəaliyyəti ilə məşğul olmayan xarici
təşkilatların və firmaların
nümayəndəlikləri;
13.2.6.6.
rezident anlayışı ilə əhatə edilməyən
digər şəxslər.
13.2.7.
Vergi ödəyicisinin ailə üzvləri:
13.2.7.1.
ər-arvadlar;
13.2.7.2.
valideynlər, övladlar,
övladlığa götürmüş və
övladlığa götürülmüş
şəxslər, babalar, nənələr və
nəvələr; [29]
13.2.7.3.
vərəsələr;
13.2.7.4.
doğma (ögey) bacılar (qardaşlar);
13.2.7.5.
bacı və qardaş övladları;
13.2.7.6.
ər-arvadların bacıları, qardaşları və
valideynləri;
13.2.7.7.
bacıların ərləri və qardaşların
arvadları;
13.2.7.8.
valideynlərin bacıları (qardaşları);
13.2.7.9.
qəyyumlar və qəyyumluğa
götürülənlər, onların arasındakı ev
təsərrüfatı birliyi nəticəsində biri o biri
ilə valideyn və övlad kimi bağlı olduqda.
13.2.8.
Mal - hər hansı maddi və ya qeyri-maddi əmlak (aktiv), o
cümlədən elektrik və istilik enerjisi, qaz və su.
Əlavə
dəyər vergisinin (ƏDV) məqsədləri
üçün qeyri-maddi aktivlər, pul vəsaiti və
torpaq mal sayılmır.
13.2.9.
Qeyri-maddi aktivlər - intellektual, o cümlədən
ticarət nişanları, digər sənaye mülkiyyəti
obyektləri, habelə müvafiq qanunvericiliklə
müəyyən edilmiş qaydada vergi ödəyicisinin
mülkiyyət hüququnun obyekti kimi tanınan digər analoji
hüquqlar.
13.2.10.
Malların təqdim edilməsi - mallar üzərində
mülkiyyət hüququnun başqasına verilməsi, o
cümlədən, lakin bunlarla
məhdudlaşdırılmayan, malların satışı,
mübadiləsi, hədiyyə verilməsi, natura
şəklində əmək haqqı ödənilməsi
və natura şəklində digər ödəmələr,
həmçinin girov qoyulmuş mallar üzrə
mülkiyyət hüququnun girov saxlayana və ya digər
şəxsə keçməsi.[30]
13.2.11.
Xidmət (iş) - malların təqdim edilməsi
sayılmayan, nəticələri maddi ifadə kəsb edən
fəaliyyət.
ƏDV-nin
məqsədləri üçün pul vəsaitinə və
torpağa mülkiyyət hüququnun başqasına
verilməsi, həmçinin işəgötürənə
muzdlu işçi kimi xidmət göstərilməsi istisna
olunur.
Xidmətlərin
göstərilməsi (işlərin görülməsi)
zamanı istifadə olunan mallar ayrıca təqdim edilmirsə
və ya xidmətin (işin) dəyərinə daxil edilməyən
kompensasiyalı xərclər müqavilədə və ya
ödəniş sənədlərində ayrıca
göstərilmirsə, həmin mallar və ya xərclər
xidmətin (işin) ayrılmaz tərkib hissəsi hesab edilir.[31]
13.2.12.
Gəlir – malların
(işlərin və xidmətlərin) təqdim edilməsi
ilə bağlı əməliyyatların ümumi
dəyəri, habelə satışdankənar gəlir.
Vergitutma məqsədləri üçün gəlirin əldə
edilmə vaxtı bu Məcəllənin 132-ci və 135-ci
maddələri ilə müəyyən olunur. [32]
Satışdankənar
gəlirlər - digər müəssisələrin
fəaliyyətində payçı kimi iştirakdan gəlir,
müəssisəyə məxsus səhmlər, istiqrazlar
və digər qiymətli kağızlardan əldə olunan
gəlirlər, habelə mal və xidmət (iş)
istehsalı və satışı ilə bilavasitə
bağlı olmayan əməliyyatdan götürülən
digər gəlirlər, o cümlədən cərimə
və zərərin ödənilməsi şəkilində
alınmış məbləğ, xarici valyuta
əməliyyatları üzrə artan məzənnə
fərqi, qanunvericiliyə müvafiq iddia müddəti
keçmiş kreditor və deponent borc
məbləğləri.[33]
13.2.13.
Vergi ödəyicisinin, alıcının, sifarişçinin
və ya hər hansı şəxsin adı - hüquqi
şəxsin dövlət qeydiyatına alınmış
adı, fiziki şəxsin adı, atasının adı və
soyadı.[34]
13.2.14.
Maliyyə xidmətləri:
13.2.14.1.
kreditlərin, maliyyə lizinqi əməliyyatlarının,
kredit təminatlarının və pul-kredit
əməliyyatlarında hər hansı girov və ya lombard
təminatının təqdim edilməsi (yaxud verilməsi)
və qaytarılması, o cümlədən krediti və ya
təminatı təqdim etmiş şəxsin kreditləri
və kredit təminatlarını idarə etməsi;[35]
13.2.14.2.
müştərilərin depozitlərinin və
hesablarının idarə edilməsi, tədiyələr,
köçürmələr, borc öhdəlikləri və
tədiyə vasitələri ilə bağlı
əməliyyatlar;
13.2.14.3.
qanuni tədiyə vasitələri olan valyutanın, pul
vəsaitlərinin və əskinasların (numizmatika
əşyalarından başqa) tədavülü ilə
bağlı əməliyyatlar;
13.2.14.4.
səhmlərin, istiqraz vərəqələrinin,
sertifikatların, veksellərin, çeklərin və digər
qiymətli kağızların tədavülü ilə
bağlı əməliyyatlar. İnkassasiya xidmətləri
və ya banknotların, qiymətli kağızların və
ya digər qiymətlilərin saxlanması və ya onların
qorunmasının təmin edilməsi üzrə
xidmətlər maliyyə xidmətlərinə aid deyildir;
13.2.14.5.
törəmə maliyyə vasitələri ilə
əqdlərə, forvard müqavilələrinə, opsionlara
və analoji sazişlərə aid əməliyyatlar;
13.2.14.6.
investisiya fondlarının idarə edilməsi ilə
bağlı xidmətlər;
13.2.14.7.
sığorta və təkrar sığorta
əməliyyatları, habelə bu əməliyyatlarla bağlı
sığorta agenti və sığorta brokeri xidmətləri. [36]
13.2.15.
Dividend - hüquqi şəxsin öz təsisçilərinin
(payçılarının) və yaxud
səhmdarlarının xeyrinə xalis mənfəətinin
(sadələşdirilmiş vergi ödəyiciləri
tərəfindən vergi və xərclər
çıxıldıqdan sonra gəlirin)
bölüşdürülməsi, o cümlədən hüquqi şəxs ləğv
edilərkən xalis mənfəəti hesabına formalaşan
əmlakın (aktivlərin)
bölüşdürülməsi, habelə səhmlərin
(payların) xalis mənfəət hesabına artırılan
nominal dəyəri hüdudlarında geri alınması ilə bağlı pul və ya digər
ödəmələr şəklində etdiyi
ödəniş.[37]
Hüquqi
şəxsin ləğvi ilə bağlı əmlakın
bölüşdürülməsi nəticəsində
əldə edilən gəlir (bölüşdürülməmiş
mənfəət hesabına formalaşan əmlak istisna
olmaqla), həmçinin
səhmdarların səhmlərinin faiz nisbətini
dəyişdirməyən səhmlərin
bölüşdürülməsi, səhmlərin
(hissələrin, payların) nominal dəyəri (bölüşdürülməmiş
mənfəət hesabına səhmlərin (payların) artan
nominal dəyəri istisna olmaqla) hüdudlarında geri alınması ilə
bağlı edilən ödənişlər dividend
sayılmır.
13.2.16.
Azərbaycan mənbəyindən gəlir:
13.2.16.1.
Azərbaycan Respublikasında muzdlu işdən gəlir;
13.2.16.2.
Azərbaycan Respublikasında istehsal edilmiş malların
istehsalçı tərəfindən təqdim
edilməsindən gəlir;
13.2.16.3.
Azərbaycan Respublikasında malların təqdim
edilməsindən, iş görülməsindən və
xidmət göstərilməsindən gəlir;
13.2.16.4.
Azərbaycan Respublikasının ərazisindəki daimi
nümayəndəliyə aid edilən sahibkarlıq
fəaliyyətindən əldə olunan gəlir, o
cümlədən belə daimi nümayəndəlik
vasitəsilə təqdim edilmiş mallara (işlərə, xidmətlərə)
aid edilə bilən eyni cinsli, yaxud bənzər (oxşar)
malların (işlərin, xidmətlərin) təqdim
edilməsindən, habelə daimi nümayəndəlik
vasitəsilə həyata keçirilən
fəaliyyətə aid edilə bilən fəaliyyətdən
və ya ona oxşar fəaliyyətdən əldə edilmiş
gəlir;
13.2.16.5.
Azərbaycan Respublikasındakı sahibkarlıq
fəaliyyəti ilə əlaqədar:
13.2.16.6.
rezident hüquqi şəxsdən dividend şəklində
əldə edilən gəlir, həmçinin bu hüquqi
şəxsdə iştirak payının satılmasından
və ya başqasına verilməsindən əldə
edilən gəlir;
13.2.16.7.
rezidentlərdən alınan faizlər şəklində
gəlir;
13.2.16.8.
rezident tərəfindən ödənilən pensiya;
13.2.16.9.
Azərbaycan Respublikasının ərazisində daimi
nümayəndəliyi və ya əmlakı olan
şəxsdən alınan faizlər şəklində
gəlir - həmin şəxsin bu faizlər üzrə borcu
bu cür daimi nümayəndəlik və ya əmlakla
bağlıdırsa;
13.2.16.10.
Azərbaycan Respublikasında saxlanılan və ya istifadə
edilən əmlak üçün alınan royalti
şəklində gəlir, yaxud bu Məcəllənin
13.2.23-cü maddəsində göstərilən və
Azərbaycan Respublikasında saxlanılan və ya istifadə
edilən əmlakın təqdim edilməsindən gəlir;
13.2.16.11.
Azərbaycan Respublikasında istifadə edilən
daşınan əmlakın icarəyə verilməsindən
əldə edilən gəlir;
13.2.16.12.
Azərbaycan Respublikasındakı daşınmaz əmlakdan
əldə edilən gəlir, o cümlədən bu
əmlakda iştirak payının təqdim edilməsindən
gəlir;
13.2.16.13.
aktivlərinin 50 faizindən çox olan hissəsi birbaşa
və ya dolayısı ilə Azərbaycan
Respublikasındakı daşınmaz əmlakdan ibarət olan
müəssisənin səhmlərinin və ya iştirak
payının təqdim edilməsindən gəlir;
13.2.16.14.
rezidentin sahibkarlıq fəaliyyəti ilə bağlı
olmayan əmlak təqdim edilməsindən əldə etdiyi
digər gəlirlər;
13.2.16.14-1.
bu Məcəllənin 128-ci maddəsində nəzərdə
tutulan güzəştli vergi tutulan ölkələrdə
təsis edilmiş (qeydiyyatdan keçmiş)
şəxslərə, o cümlədən digər
ölkələrdə olan filial və ya
nümayəndəliklərinə, habelə
güzəştli vergi tutulan ölkələrdə olan bank
hesablarına rezidentlərin və qeyri-rezidentlərin
Azərbaycan Respublikasındakı daimi
nümayəndəlikləri tərəfindən birbaşa
və ya dolayısı ilə edilən
ödənişlər. Bu maddənin məqsədləri
üçün alınmış borclar üzrə
qaytarılan borcun əsas məbləği (faizlər
nəzərə alınmadan) Azərbaycan
mənbəyindən gəlirə aid edilmir. Bu maddənin
müddəaları rezident banklar tərəfindən
açılan müxbir hesablara aid edilmir;[38]
13.2.16.15.
idarəetmə, maliyyə xidmətləri
göstərilməsindən əldə edilən gəlir - bu
gəlir rezident hüquqi şəxsin və ya qeyri-rezidentin
Azərbaycan Respublikasının ərazisində
yerləşən daimi nümayəndəliyi
tərəfindən ödənilirsə, yaxud o, həmin
müəssisə və ya onun daimi nümayəndəliyi
ilə bağlanmış müqaviləyə əsasən
əldə edilmişdirsə;
13.2.16.16.
Azərbaycan Respublikasında riskin sığortası və ya
təkrar sığortası haqqında müqavilə
üzrə ödənilən gəlir;
13.2.16.17.
Azərbaycan Respublikası ilə digər dövlətlər
arasında beynəlxalq rabitə və ya daşınmalar
həyata keçirilərkən telekommunikasiya və ya
nəqliyyat xidmətlərindən gəlir;
13.2.16.17-1.
mədəniyyət, incəsənət, teatr, kino, radio,
televiziya, musiqi, rəssamlıq, idman, mühəndislik, memarlıq,
arxitektura və elm sahələri üzrə Azərbaycan
Respublikasındakı fəaliyyətlə bağlı
edilən ödənişlər.[39]
13.2.16.18.
Azərbaycan Respublikasındakı fəaliyyətlə
bağlı meydana çıxan və bu Məcəllənin
əvvəlki maddələrində əhatə
edilməyən digər gəlirlər. Bu maddəyə
uyğun olaraq gəlirin mənbəyi müəyyən
edilərkən gəlirin ödənildiyi yer, həmçinin
onun birbaşa və ya dolayısı ilə
ödənilməsi nəzərə alınmır.
13.2.17.
Əsas vəsaitlər - istifadə müddəti bir ildən
çox olan və dəyəri 500 manatdan çox olan, bu
Məcəllənin 114-cü maddəsinə uyğun olaraq
amortizasiya edilməli olan maddi aktivlər.[40]
13.2.18.
Faizlər - borc öhdəlikləri ilə bağlı olan
hər hansı ödəmə, o cümlədən
kreditlərin (ssudaların) və ya depozitlərin
(hesabların) verilməsi üçün ödəmə.
13.2.19.
Xalis mənfəət - mənfəət vergisi
çıxıldıqdan sonra qalan mənfəət.
13.2.20.
İştirakçı - səhmdar, payçı və ya
müəssisənin mənfəətində digər
iştirakçı.
13.2.21.
Əmlak - hər hansı daşınan və ya
daşınmaz əmlak, o cümlədən qeyri-maddi
aktivlər, dövriyyə vəsaitləri və
mülkiyyət hüququnun digər obyektləri.[41]
13.2.22.
Əmlakın qalıq dəyəri - müəssisənin
balansında olan əsas vəsaitlərin ilkin
dəyərinin həmin əsas vəsaitlərə
hesablanmış amortizasiyanın məbləği
qədər azaldılan dəyəri.[42]
13.2.23.
Royalti - ədəbiyyat, incəsənət, yaxud elm
əsərləri, proqram təminatı, kinematoqrafik
filmlər və digər qeyri-maddi aktivlər
üzərində müəllif hüquqlarından istifadə
olunması, yaxud istifadə hüquqlarının verilməsinə
görə, istənilən patentə, ticarət markasına,
dizayn, yaxud modelə, plana, məxfi düstura, yaxud prosesə,
sənaye, kommersiya, yaxud elmi təcrübəyə aid olan
informasiyaya, sənaye, kommersiya və ya elmi avadanlıqdan
istifadə, yaxud istifadə hüquqlarının
verilməsinə görə mükafat şəklində
alınan ödənişlərdir.[43]
13.2.24.
Nəzarət-kassa aparatı - malların (işlərin,
xidmətlərin) təqdim edilməsi zamanı
hesablaşmaların qeydiyyatında istifadə edilən, fiskal
yaddaşa malik olan və vergi orqanlarında müəyyən
olunmuş qaydada qeydiyyatdan keçən elektron avadanlıq
və ya kompüter sistemləri.[44]
13.2.25.
Forvard kontraktı - şəxsin qiymətli kağızlar,
mallar və ya pul vəsaitləri gələcəkdə
müəyyən vaxtda və müəyyən şərtlərlə
bu cür forvard kontraktının bağlandığı anda
təsbit edilmiş qiymətlə əldə etməyə
(satmağa) öhdəliyini təsdiq edən
müqavilədir.
13.2.26.
Opsion - qiymətli kağızlar, mallar və ya pul
vəsaitləri gələcəkdə müəyyən
şərtlərlə bu cür opsionun bağlanması anına
və ya tərəflərin qərarına əsasən bu
cür əldə etmənin anına satış
qiymətlərinin təsbit edilməsi ilə əldə
etməyə (satmağa) hüququ təsdiq edən
sənəddir.
13.2.27.
Qeyri-kommersiya fəaliyyəti - məqsədi gəlir
götürmək olmayan və əldə etdiyi gəliri
yalnız qeyri-kommersiya məqsədləri, o
cümlədən öz nizamnamə məqsədləri
üçün istifadə etməyi nəzərdə tutan
qanunla qadağan edilməyən fəaliyyətin həyata
keçirilməsidir, əks halda bu fəaliyyət kommersiya
fəaliyyəti sayılır.
13.2.28.
Çıxarılmışdır.[45]
13.2.29.
Malların ixracı - gömrük qanunvericiliyinə uyğun
olaraq ixrac malları hesab edilən malların Azərbaycan
Respublikası ərazisindən çıxarılması.
13.2.30.
Malların təkrar ixracı - gömrük qanunvericiliyinə
uyğun olaraq, təkrar ixrac malları sayılan malları
idxal etmiş şəxsin həmin malları idxal
edəndən sonra təqdim etmədən və idxal
olunduğu andakı vəziyyətdə ixrac etməsi.
13.2.31.
Malların idxalı - gömrük qanunvericiliyinə uyğun
olaraq idxal malları sayılan malların Azərbaycan
Respublikası ərazisinə gətirilməsi.
13.2.32.
Malların təkrar idxalı - gömrük qanunvericiliyinə
uyğun olaraq, təkrar idxal malları sayılan malları
təqdim etmədən və ixrac olunduğu andakı
vəziyyətdə ixrac etmiş şəxsin həmin
malları idxal etməsi.
13.2.33.
Azərbaycan Respublikası ərazisindən tranzit -
gömrük qanunvericiliyi ilə müəyyən edilmiş
qaydada Azərbaycan Respublikası sərhəddindəki iki
məntəqə arasında Azərbaycan Respublikası
ərazisi ilə daşınma.
Beynəlxalq daşıma – yüklərin,
sərnişinlərin, baqajın və poçtun
daşıma sənədləri əsasında müxtəlif
nəqliyyat növləri ilə Azərbaycan Respublikasında
yerləşən göndərilmə (təyinat)
məntəqəsi ilə digər dövlətdəki
təyinat (göndərilmə) məntəqəsi arasında
daşınmasıdır.[46]
13.2.34.
Muzdlu iş - əmək qanunvericiliyinə uyğun olaraq
müqavilə (kontrakt) əsasında haqqı
ödənilməklə yerinə yetirilən əmək
fəaliyyətidir. Muzdlu işləyən şəxs bu
Məcəllənin məqsədləri üçün
«işçi», bu cür fiziki şəxsin işçi kimi
göstərdiyi xidmətlərin haqqını
ödəyən şəxs «işəgötürən», bu
cür haqq isə «əmək haqqı» adlandırılır.
13.2.35.
Xeyriyyəçilik fəaliyyəti - fiziki şəxs və
(və ya) xeyriyyə təşkilatı tərəfindən
həyata keçirilən və maddi və ya digər
köməyə (yardıma) ehtiyacı olan fiziki
şəxslərə və ya bilavasitə bu cür
kömək (yardım) göstərən təşkilatlara, o
cümlədən xeyriyyə təşkilatlarına,
birbaşa bu cür təmənnasız kömək
(yardım) göstərməkdən, o cümlədən
əvəzsiz pul köçürməkdən ibarət olan fəaliyyət,
yaxud bu Məcəllədə digər hallar nəzərdə
tutulmamışdırsa, ictimai mənafelər naminə
həyata keçirilən elmi, təhsil və ya başqa
fəaliyyətdir. Aşağıdakı hallarda kömək
(yardım) göstərilməsi xeyriyyəçilik
fəaliyyəti sayılmır:
13.2.35.1.
bu cür köməyi (yardımı) alan şəxs
köməyi (yardımı) göstərən şəxsin
qarşısında mülkiyyət və ya
qeyri-mülkiyyət xarakterli öhdəlik (alınan
vəsaitdən və ya əmlakdan məqsədli təyinatla
istifadə olunmasına dair öhdəlikdən başqa)
qəbul edirsə;
13.2.35.2.
bu cür köməyi (yardımı) alan və köməyi
(yardımı) göstərən şəxslər
qarşılıqlı surətdə asılı olan
şəxslər sayılırlarsa;
13.2.35.3.
bu cür kömək (yardım) hər hansı fiziki və ya
hüquqi şəxsə seçki kompaniyasında iştirak
etmək üçün göstərilirsə.
13.2.36.
Xeyriyyə təşkilatı - xeyriyyəçilik
fəaliyyətini həyata keçirən qeyri-kommersiya
təşkilatı.
13.2.37.
Sahibkarlıq fəaliyyəti - şəxsin müstəqil
surətdə, öz riski ilə həyata keçirdiyi,
əsas məqsədi əmlak istifadəsindən, malların
təqdim edilməsindən, işlər görülməsindən
və ya xidmətlər göstərilməsindən
mənfəət (fərdi sahibkarlar tərəfindən gəlir) götürülməsi olan
fəaliyyətidir.[47]
13.2.38.
Büdcə təşkilatı - büdcə smetası
əsasında fəaliyyəti tamamilə və ya qismən
büdcə vəsaiti hesabına
maliyyələşdirilən, hesablaşma hesabı olmayan
qeyri-kommersiya təşkilatıdır.
13.2.39.
Müəssisə - bu Məcəllənin
məqsədləri üçün
müəssisələr-sahibkarlıq fəaliyyətini
həyata keçirən və bu cür fəaliyyət
üçün yaradılan aşağıdakı qurumlar
deməkdir:
13.2.39.1.
Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə müvafiq
olaraq yaradılmış hüquqi şəxslər;
13.2.39.2.
xarici dövlətin qanunvericiliyinə uyğun olaraq
yaradılmış hüquqi şəxslər (korporasiyalar,
şirkətlər, firmalar və digər analoji qurumlar),
habelə onların filialları və ya daimi
nümayəndəlikləri;
13.2.39.3.
bu Məcəllənin 13.2.39.1-ci maddəsində
göstərilmiş hüquqi şəxslərin
sərbəst balansa, cari və ya digər hesablara malik olan
filialları, struktur bölmələri və ya digər
ayrıca bölmələri.
13.2.40.
ƏDV-nin depozit hesabı - ƏDV-nin mədaxili, uçotu,
hərəkəti və dövlət büdcəsinə
məxarici ilə bağlı əməliyyatlar aparılan
vahid xəzinə hesabıdır.
13.2.41.
Kommersiya hüquqi şəxsi - Azərbaycan
Respublikasının Mülki Məcəlləsi ilə bu
cür müəyyən edilmiş qurumdur.
13.2.41-1. Publik hüquqi şəxs – “Publik hüquqi
şəxslər haqqında” Azərbaycan Respublikasının
Qanunu ilə bu cür müəyyən edilmiş qurumdur.[48]
13.2.42.
Qeyri-kommersiya hüquqi şəxsi - Azərbaycan
Respublikasının Mülki Məcəlləsi ilə bu
cür müəyyən edilmiş qurumdur.[49]
13.2.43. İdman oyunları ilə
əlaqədar aparılan mərc oyunları - idman
yarışlarının nəticələrinin və ya
yarışlardakı hadisələrin
əvvəlcədən proqnoz edilməsinə əsaslanmaqla
oynanılan və iştirakçılar arasında doğru
ehtimalı tapanlara əvvəlcədən bəyan edilən
meyarlar əsasında pul mükafatı (uduş) qazandıran,
idman
oyunları ilə əlaqədar aparılan mərc
oyunlarının operatoru tərəfindən keçirilən
oyunlar; [50]
13.2.44. İdman oyunları ilə
əlaqədar aparılan mərc oyunlarının operatoru - idman oyunları ilə
əlaqədar aparılan mərc oyunlarının həyata
keçirilməsi məqsədi ilə "Bədən
tərbiyəsi və idman haqqında" Azərbaycan
Respublikası Qanununun 53-1-ci maddəsi ilə
müəyyən edilmiş qaydada akkreditasiya olunmuş
hüquqi şəxs.
13.2.45. İdman oyunları ilə
əlaqədar aparılan mərc oyunlarının
satıcısı - idman oyunları ilə əlaqədar aparılan
mərc oyunlarının operatoru ilə bağlanmış
müqaviləyə əsasən fəaliyyət
göstərən və mərc oyununun
iştirakçıları ilə idman oyunları ilə əlaqədar
aparılan mərc oyunlarının operatoru arasındakı bütün
əlaqələri mərkəzi mərc sisteminə
bağlı olaraq təmin edən şəxs;
13.2.46. Üçüncü
şəxs - vergi orqanı tərəfindən kameral və ya
səyyar qaydada yoxlanılan, vergi ödəyicisinin
fəaliyyətində malların (işlərin, xidmətlərin)
təqdim edilməsi ilə bilavasitə əlaqəli olan
rezident və ya qeyri-rezident şəxs;
13.2.47. Vergi riskləri - vergi
öhdəliklərinin hər hansı səbəbdən
düzgün müəyyən edilməməsi
nəticəsində vergi ödəyicisinin maliyyə
itkilərinə məruz qalmasının
mümkünlüyü;
13.2.48. Vergi risklərinin
minimallaşdırılması - vergi ödəyicisinin vergi
hesablamalarının tam və ya qismən yerinə
yetirməsinə mənfi təsirlərin azaldılması
və ya aradan qaldırılması;
13.2.49. Vergi partnyorluğu
sazişi - vergi orqanı ilə vergi ödəyicisi
arasında vergi risklərinin minimallaşdırılması
məqsədi ilə könüllü şəkildə bağlanmış
niyyət razılaşması;
13.2.49-1. vergi öhdəliyinin
əvvəlcədən
müəyyənləşdirilməsi barədə qərar –
gələcəkdə həyata keçiriləcək vergi
tutulan əməliyyatlar üzrə vergi
öhdəliklərinin və vergi qanunvericiliyinin tətbiq
edilməsinin doğuracağı hüquqi
nəticələrin vergi orqanı tərəfindən
əvvəlcədən müəyyən edilməsini
təsdiq edən bu Məcəllənin 77-1-ci maddəsində
nəzərdə tutulan sənəd; [51]
13.2.49-2. könüllü vergi açıqlaması –
səyyar vergi yoxlaması başa çatdıqdan sonra yoxlama
zamanı aşkar edilməyən və vergi öhdəliyinin
yaranmasına səbəb olan halların vergi
ödəyiciləri tərəfindən vergi orqanlarına
könüllü olaraq bəyan edilməsi;
13.2.50. İri vergi
ödəyicisi - bu Məcəllənin məqsədləri
üçün aşağıdakı meyarlardan ən
azı birinə uyğun olan vergi ödəyicisi (büdcə
təşkilatları istisna olmaqla):
13.2.50.1. əvvəlki 3 ilin
hər birində mülkiyyətində olan əsas
vəsaitlərinin ilin sonuna qalıq dəyəri 2.500.000
manatdan və əvvəlki 3 il üzrə orta illik
dövriyyəsi (ƏDV-siz) 1.250.000 manatdan çox olduqda;
13.2.50.2. son 3 vergi ili
ərzində bu Məcəllə ilə müəyyən
edilmiş bütün vergi və vergi olmayan digər
ödənişlərin hesablanmış məbləği hər
il üçün 500.000 manatdan çox olduqda;
13.2.50.3. Azərbaycan
Respublikasının qanunlarına uyğun olaraq təbii
inhisarçılara və ya bazarda hökmran mövqe tutan
subyektlərə aid olunan vergi ödəyiciləri, o cümlədən
onların Azərbaycan Respublikasının rezidenti olan
törəmə təsərrüfat cəmiyyətləri.
13.2.51.
Xüsusi vergi rejimli müəssisə - qanunla təsdiq
edilmiş hasilatın pay bölgüsü, əsas ixrac boru
kəməri haqqında və digər belə sazişlər
və ya qanunlar, o cümlədən neft və qaz haqqında,
ixrac məqsədli neft-qaz fəaliyyəti haqqında və
xüsusi iqtisadi zonalar haqqında qanunlar
çərçivəsində fəaliyyət
göstərən, vergitutma və vergi nəzarəti
məsələlərində müəyyən dövr
ərzində vergilərin hesablanması və
ödənilməsi xüsusi qaydalarla müəyyən
edilən vergi ödəyiciləri, habelə xarici
ölkələrin Azərbaycan Respublikasının
ərazisində yerləşən diplomatik və analoji
nümayəndəlikləri, konsulluq idarələri və
digər rəsmi nümayəndəlikləri;[52]
13.2.52.
Sənaye parkının rezidenti – müvafiq icra hakimiyyəti
orqanı tərəfindən müəyyən edilmiş
qaydada sənaye parkının qeydiyyat
şəhadətnaməsini almış və sənaye
parkında fəaliyyət göstərən hüquqi
şəxs və ya hüquqi şəxs yaratmadan
sahibkarlıq fəaliyyətini həyata keçirən fiziki
şəxs;
13.2.53. Texnologiyalar parkının
rezidenti – müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
tərəfindən müəyyən edilmiş qaydada
texnologiyalar parkının qeydiyyat şəhadətnaməsini
almış və texnologiyalar parkında fəaliyyət
göstərən hüquqi şəxs və ya hüquqi
şəxs yaratmadan sahibkarlıq fəaliyyətini həyata
keçirən fiziki şəxs;[53]
13.2.54. bina – insanların yaşaması,
fəaliyyəti, təbiət təsirlərindən
qorunması, onlara sosial, mədəni və məişət
xidmətlərinin göstərilməsi, istehsalat
sahələrinin yerləşdirilməsi, maddi
dəyərlərin saxlanması üçün
nəzərdə tutulmuş qapalı həcm-fəza
quruluşuna malik olan tikinti obyekti;
13.2.55. ticarət fəaliyyəti –
istehsalçılar tərəfindən özlərinin
istehsal etdiyi malların təqdim edilməsi istisna olmaqla,
malların təqdim edilməsi ilə əlaqədar
sahibkarlıq fəaliyyəti;
13.2.56. ictimai iaşə
fəaliyyəti – fəaliyyət göstərdiyi xidmət
obyektinin ərazisində və ya səyyar qaydada
alıcıya istehlak məqsədilə hazırlanmış
(bişirilmiş) qida (yeyinti) məhsullarının təqdim
edilməsi ilə əlaqədar sahibkarlıq
fəaliyyəti;
13.2.57. tikinti-quraşdırma
işlərinə başlama anı – tikintisinə icazə
verilmiş tikinti obyektinin layihəsində, habelə
Azərbaycan Respublikası Şəhərsalma və Tikinti
Məcəlləsinin 80.4-cü maddəsində
nəzərdə tutulan tələblərə riayət
edilmiş barəsində məlumatlandırma icraatı
tətbiq edilən tikinti obyektinin layihəsinin
memarlıq-planlaşdırma bölməsində
nəzərdə tutulmuş tikinti obyektinin inşası
üzrə bilavasitə tikinti-quraşdırma
işlərinə başlama anı;[54]
13.2.58. investisiya təşviqi
sənədi - investisiya fəaliyyətini həyata
keçirən hüquqi şəxslərə və fərdi
sahibkarlara müvafiq icra hakimiyyəti orqanının
müəyyən etdiyi qaydaya uyğun olaraq verilən, bu
Məcəllənin 102.1.23-cü, 106.1.17-ci, 164.1.26-cı,
199.11-ci və 207.5-ci maddələrində (bu
Məcəllənin 67-2-ci maddəsi nəzərə
alınmaqla) və “Gömrük tarifi haqqında” Azərbaycan
Respublikasının Qanununda nəzərdə tutulmuş
güzəştlərin əldə edilməsinə əsas
verən sənəddir;[55]
13.2.59. Maliyyə bazarlarına
nəzarət orqanı – maliyyə bazarlarında
tənzimləmə və nəzarətin həyata
keçirilməsi məqsədilə müvafiq icra
hakimiyyəti orqanının yaratdığı qurum;[56]
13.2.60. kənd təsərrüfatı
məhsullarının istehsalı – sənaye üsulu (o
cümlədən xüsusi broyler təsərrüfatları,
avtomatlaşdırılmış tövlə sistemləri
və sair) da daxil olmaqla, heyvanların və quşların
yetişdirilməsi, bəslənməsi, diri
şəkildə olarkən onlardan məhsulların (ilkin
formada, yarımfabrikat kimi istifadə olunaraq yeni məhsula
çevrilmədən, kimyəvi tərkibi
dəyişdirilmədən, konservləşdirilmədən)
əldə edilməsi, bitkiçilik məhsullarının
becərilməsi; [57]
13.2.61. kənd təsərrüfatı
məhsullarının satışı – bu
Məcəllənin məqsədləri üçün
aşağıdakı tələblər çərçivəsində
kənd təsərrüfatı məhsullarının
təqdim edilməsi:
13.2.61.1. istehsal olunan (o
cümlədən sənaye üsulu ilə, xüsusi broyler
təsərrüfatlarında, avtomatlaşdırılmış
tövlə sistemlərində və digər yerlərdə)
canlılar diri şəkildə, habelə onlardan diri
şəkildə olarkən əldə edilmiş məhsullar
ilkin formada, heç bir kimyəvi təsirə məruz qalmadan
təqdim edilməlidir;
13.2.61.2. bitkiçilik məhsulları
və digər kənd təsərrüfatı
məhsulları təqdim edilərkən təbiətdə
olduğu ilkin formasını saxlamalı, kimyəvi tərkibi
dəyişdirilməməli, konservləşdirilməməlidir;
13.2.62. pərakəndə satış –
malların alıcıya satışının (təqdim
edilməsinin) son istehlak məqsədi ilə və yalnız
bu Məcəllədə müəyyən edilmiş qaydada
qəbz və ya nəzarət-kassa aparatının çeki
(sahibkarlıq fəaliyyətini həyata keçirən
hüquqi və fiziki şəxslərin tələbi ilə qaimə-faktura
və ya elektron-qaimə faktura və ya elektron vergi
hesab-fakturası) təqdim edilməklə həyata
keçirilməsi üzrə ticarət fəaliyyəti; [58]
13.2.63. topdansatış – malların
alıcıya satışının (təqdim edilməsinin)
onun sahibkarlıq fəaliyyəti məqsədləri
üçün və yalnız bu Məcəllədə
müəyyən edilmiş qaydada qaimə-faktura və ya
elektron-qaimə faktura və ya elektron vergi hesab-faktura təqdim
edilməklə həyata keçirilməsi üzrə
ticarət fəaliyyəti;
13.2.64. ticarət əlavəsi –
malın ƏDV tətbiq edilmədən pərakəndə
satış qiyməti (mallar əvəzsiz təqdim edildiyi
və ya barter olunduğu halda bazar qiyməti) ilə
malgöndərənə ödənilən alış
qiyməti arasındakı fərq;
13.2.65. transfer qiyməti – bu
Məcəllənin 14-1.2-ci maddəsində
göstərilən şəxslər arasında aparılan
əməliyyatlar zamanı müəyyən edilən və
müstəqil şəxslər arasında eyni
şərtlər daxilində həyata keçirilən
müqayisə edilə bilən əməliyyatlarda təsbit
olunan qiymətlərə uyğun olmalı qiymət;[59]
13.2.66. maliyyə institutu – bu
Məcəllənin məqsədləri üçün
aşağıdakı fəaliyyətlərdən ən
azı birini həyata keçirən vergi ödəyicisi:
13.2.66.1. bank fəaliyyəti;
13.2.66.2. həyatın yığım
sığortası və (və ya) annuitet sığortası
fəaliyyəti;
13.2.66.3. depozitar fəaliyyəti – bu
Məcəllənin məqsədlərinə uyğun olaraq,
depozitar dedikdə, fəaliyyətinin əhəmiyyətli
hissəsini digər şəxslər üçün
maliyyə aktivlərinin saxlanılmasını təşkil
edən hüquqi şəxs nəzərdə tutulur.
Müəssisənin aşağıdakı
müddətlərdən daha az olan müddət
ərzində digər şəxslər üçün
maliyyə aktivlərinin saxlanılması və
əlaqədar maliyyə xidmətlərinin
göstərilməsi fəaliyyətindən əldə etdiyi
mənfəət onun ümumi fəaliyyəti üzrə
əldə etdiyi mənfəətin ən azı 20%-ni
təşkil edirsə, maliyyə aktivlərinin
saxlanılması təşkilatın fəaliyyətinin
əhəmiyyətli hissəsini təşkil etmiş hesab
olunur:
13.2.66.3.1. maliyyə institutunun depozitar
kimi təsbit edildiyi ildən əvvəlki ilin 31 dekabrında
(və ya təqvim ili olmayan hesabat dövrünün son
günündə) başa çatan üç illik
müddət;
13.2.66.3.2. müəssisənin
fəaliyyət göstərdiyi müddət;
13.2.66.4. qiymətli kağızların
(veksellər, depozitar qəbzi və sair), törəmə
maliyyə alətlərinin, xarici valyutaların
məzənnə, faiz dərəcəsi və indeks
alətləri, qiymətli kağızlarla ticarət və ya
əmtəə üzrə fyuçerslərin
müştəri üçün və ya
müştərinin adından aparılan ticarət
fəaliyyəti;
13.2.66.5. investorların portfellərinin
idarə edilməsi fəaliyyəti;
13.2.66.6. bu Məcəllənin 13.2.66.1 –
13.2.66.5-ci maddələrində qeyd olunmuş
fəaliyyətlərdən hər hansı biri ilə
məşğul olan şəxs tərəfindən idarə
olunan hüquqi şəxsin həyata keçirdiyi
fəaliyyət;
13.2.67. maliyyə institutlarında vergi
monitorinqi – maliyyə institutları tərəfindən vergi
və maliyyə məlumatlarının mübadiləsini
nəzərdə tutan, Azərbaycan Respublikasının
tərəfdar çıxdığı beynəlxalq
müqavilələrin tələblərinə əməl
edilməsi işinə nəzarət tədbirləri;
13.2.68. elektron audit – vergi
ödəyicisinin elektron formatda saxlanılan maliyyə
(mühasibat) məlumatlarına xüsusi proqram təminatı
vasitəsilə birbaşa və ya məsafədən
çıxış imkanı yaradılmaqla aparılan vergi
yoxlaması;
13.2.69. vergi üstünlüyü –
vergi tutulan əməliyyatın faktiki iqtisadi
göstəriciləri dəyişmədən, vergilərin bu
Məcəllədə müəyyən edilmiş
müddətlərdə və məbləğdə
ödənilməsindən yayınma;
13.2.70. vergidən yayınma sxemi – vergi
üstünlüyü əldə etmək məqsədi
ilə hər hansı formada bağlanılmış əqd
və ya aparılmış əməliyyat;
13.2.71. vergi tutulan əməliyyatın
faktiki iqtisadi göstəricisi – vergi tutulan
əməliyyatın məbləği, həcmi (mal
partiyasının həcmi), icra müddəti və
şərtləri;
13.2.72. elektron kabinet – müvafiq icra
hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqan
(qurum) tərəfindən müəyyən edilmiş formada
vergi orqanı ilə vergi ödəyicisi arasında
bağlanmış müqaviləyə əsasən
müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən
etdiyi orqanın (qurumun) informasiya sistemində yaradılan, vergi
orqanı tərəfindən verilən kod-parol ilə daxil
olmağa imkan verən, vergi ödəyicisi ilə vergi
orqanı arasında qarşılıqlı məlumat
mübadiləsini təmin edən fərdi elektron
səhifə; [60]
13.2.73. iqtisadi maraqlar mərkəzi –
vergi ödəyicisinin əsas nəzarət orqanlarının
yerləşdiyi yerdən asılı olmayaraq, digər
təsərrüfat subyektləri (obyektləri), o
cümlədən istehsal sahələri ilə
müqayisədə vergi ödəyicisinin fəaliyyəti
üzrə gəlirlərinin formalaşmasında daha çox
iştirak edən təsərrüfat subyektinin (obyektinin), o
cümlədən istehsal sahəsinin yerləşdiyi yer;
13.2.74. kapital – aktivlərdən
bütün öhdəliklər çıxıldıqdan
sonra vergi ödəyicisinin xalis aktivlərinin dəyəri;
13.2.75. məcburi nişanlama – müvafiq
icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqan
(qurum) tərəfindən müəyyən olunmuş
malların idxalı, istehsalı, satışı və
dövriyyəsinə vergi nəzarətinin həyata
keçirilməsi məqsədilə həmin mallara tətbiq
olunan məcburi nişanlama kodu və digər qoruyucu
elementlər;
13.2.76. aksiz markası – aksizli malların
idxalı, istehsalı, satışı və
dövriyyəsinə vergi nəzarətinin həyata
keçirilməsi məqsədilə həmin mallara
kağız daşıyıcıda yapışdırılan
nəzarət markası;
13.2.77. innovasiya fəaliyyəti – iqtisadi
və ya sosial səmərə əldə etmək
məqsədi ilə elmi-tədqiqat və
təcrübə-konstruktor işləri və onların
nəticələrinin tətbiqi əsasında yeni və ya
təkmilləşdirilmiş mal (iş, xidmət), texnoloji
proses yaradılmasına və yerinə yetirilməsinə
istiqamətlənmiş fəaliyyət;
13.2.78. KOB klaster şirkəti –
müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən
etdiyi orqan (qurum) tərəfindən müəyyən
edilmiş meyarlara cavab verən və müvafiq icra
hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqan
(qurum) ilə razılaşdırmaqla mikro, kiçik və
orta sahibkarlığın inkişafını
dəstəkləyən müvafiq icra hakimiyyəti
orqanının müəyyən etdiyi orqanın (qurumun) KOB klaster
şirkətinin şəhadətnaməsi verdiyi hüquqi
şəxs;
13.2.79. KOB klasterinin
iştirakçısı – KOB klasterində fəaliyyət
göstərmək üçün KOB klaster şirkəti
ilə müqavilə bağlamış, mikro, kiçik və
orta sahibkarlıq subyekti olan və mikro, kiçik və orta
sahibkarlığın inkişafını
dəstəkləyən müvafiq icra hakimiyyəti
orqanının müəyyən etdiyi orqan (qurum)
tərəfindən KOB klasterinin iştirakçısı şəhadətnaməsi
verilmiş hüquqi və ya fiziki şəxs;
13.2.80. startap – innovativ
təşəbbüsə əsaslanaraq həyata
keçirilən, müvafiq icra hakimiyyəti orqanının
müəyyən etdiyi orqan (qurum) tərəfindən
müəyyən edilmiş meyarlara cavab verən və mikro,
kiçik və orta sahibkarlığın
inkişafını dəstəkləyən müvafiq icra hakimiyyəti
orqanının müəyyən etdiyi orqan (qurum)
tərəfindən “Startap” şəhadətnaməsi
verilmiş şəxslərin həyata keçirdiyi
sahibkarlıq fəaliyyəti.
Maddə 14. Bazar qiyməti
14.1. Bazar qiyməti malın (işin,
xidmətin) tələblə təklifin
qarşılıqlı təsiri nəticəsində
təşəkkül tapan qiyməti deməkdir.
14.2.
Bu maddədə başqa hallar nəzərdə
tutulmamışdırsa, vergitutma məqsədləri
üçün malların (işin, xidmətin) qiyməti
tərəflərin əməliyyatda (əqdə) təsbit
etdikləri qiymət qəbul edilir. Əks hal sübuta
yetirilmirsə, bu qiymət bazar qiyməti kimi qəbul edilir.
14.3.
Bu
Məcəllənin 14-1.2-ci maddəsində nəzərdə
tutulan şəxslər arasında həyata keçirilən
əməliyyatlar istisna olmaqla, bazar qiyməti nəzərə alınmaqla vergilərin
hesablanması aşağıdakı hallarda həyata
keçirilə bilər: [61]
14.3.1.
Barter (mal mübadiləsi), idxal-ixrac əməliyyatları
aparıldıqda;[62]
14.3.2.
təsərrüfat əqdləri qarşılıqlı
surətdə asılı olan şəxslər arasında
həyata keçirildikdə;
14.3.3.
30 gün ərzində vergi ödəyicilərinin eyni
xüsusiyyətli və ya eyni cinsli mallara (işə,
xidmətə) tətbiq etdikləri qiymətlərin
səviyyəsi, bu Məcəllənin 14.6.1-ci maddəsinin
tələbləri nəzərə alınmaqla, bazarda eyni
(analoji) mal (iş, xidmət) üçün müvafiq
əməliyyatlar zamanı təşəkkül tapan
qiymətlərin səviyyəsindən 30 faizdən çox
(aşağı və yuxarı) fərqləndikdə;[63]
14.3.4.
müəssisənin əmlakı qalıq
dəyərindən artıq qiymətə
sığortalandığı halda;[64]
14.3.5.
daşınmaz əmlakın (sahibkarlıq fəaliyyəti
məqsədləri üçün istifadə olunmayan yaşayış
fondu istisna olmaqla) vergitutma məqsədləri
üçün aylıq icarə haqqının
məbləğinin müəyyən edilməsi
zərurəti yarandıqda;[65]
14.4.
Bazar qiyməti mal (iş, xidmət) satılan anadək, lakin
malın (işin, xidmətin) təqdim edildiyi andan çoxu 30
gün keçənədək (əvvəl və ya sonra)
ən yaxın tarixdə eyni (analoji) mal (iş, xidmət)
üçün müvafiq əməliyyatlar zamanı
təşəkkül tapan qiymətlərə əsasən
müəyyənləşdirilir. Bu zaman qiymətli
kağızın bazar qiyməti bu qiymətli
kağızın təqdim edildiyi andan əvvəlki ən
yaxın tarixdə həmin emitentin eyni qiymətli
kağızları üçün fond birjasının
kotirovkasına əsasən müəyyənləşdirilir,
bu şərtlə ki, kotirovkalar yuxarıda
göstərilən qaydaya uyğun elan edilsin.
14.5.
Bazar qiyməti müəyyənləşdirilərkən, bu
Məcəllənin 18-ci maddəsi ilə müəyyən
edilən qarşılıqlı surətdə asılı
olan şəxslər arasındakı əməliyyat
yalnız o halda nəzərə alına bilər ki,
onların münasibətləri həmin əməliyyatın
nəticəsinə təsir göstərməmiş olsun.
14.6.
Bu Məcəllənin 14.4 və 14.5-ci maddələrinin
müddəalarını tətbiq etmək mümkün
olmadıqda, malın (işin, xidmətin) bazar qiyməti bu
maddənin tələblərinə uyğun olaraq
müəyyən edilir. Bu zaman malın (işin, xidmətin)
istehsalına və (və ya) təqdim edilməsinə
çəkilən adi məsrəflər (alınma qiyməti
və ya qalıq dəyəri), nəqletmə, saxlanma,
sığorta və digər bu cür məsrəflər,
həmçinin adətən qarşılıqlı
surətdə bağlı olmayan şəxslər arasında
əməliyyatlar zamanı tələb və təkliflər
amilinə əsasən əlavə yığım və
güzəştlər nəzərə alınır. Bu
güzəştlər malın keyfiyyətinin və ya
digər istehlak xüsusiyyətlərinin itdiyi, yaxud
yararlılıq müddətinin bitdiyi (bitməyə
yaxınlaşdığı) və başqa bu cür hallarda
da nəzərə alınır.[66]
14.6.1.
Malların (işlərin, xidmətlərin) bazar
qiymətləri müəyyənləşdirilərkən
qiymətlərə təsir edə bilən
aşağıdakı amillər nəzərə
alınır:
14.6.1.1.
göndərilmiş malların (görülmüş
işlərin, göstərilmiş xidmətlərin) həcmi
(əmtəə partiyasının həcmi);
14.6.1.2. öhdəliklərin icra olunması
müddəti, ödəniş şərtləri;
14.6.1.3.
mallara (işlərə, xidmətlərə) tələb
və təklifin dəyişməsi, (o cümlədən
istehlakçı tələbinin mövsümi olaraq
artıb-azalması);
14.6.1.4. malların mənşə ölkəsi,
alındığı və ya təqdim edildiyi yer;
14.6.1.5. malların (işlərin, xidmətlərin)
göndərilmə şərtləri;
14.6.1.6.
malların keyfiyyətinin və digər istehlak
göstəricilərinin səviyyəsi;
14.6.1.7.
marketinq siyasətinin aparılması ilə əlaqədar
olaraq analoqu olmayan yeni malların (işlərin,
xidmətlərin) bazara çıxarılması, yaxud
malların (işlərin, xidmətlərin) yeni bazara
çıxarılması, istehlakçıların
tanış olması məqsədilə əmtəə
nümunələrinin təqdim edilməsi;
14.6.1.8.
işlərin görülməsi, xidmətlərin
göstərilməsi, o cümlədən təmir, tikinti,
quraşdırma işləri, nəqliyyat, icarə, təhsil,
tibb xidmətləri və digər sahələr üzrə
bazar qiymətləri
müəyyənləşdirilərkən işlərin
görüldüyü, xidmətlərin göstərildiyi
ərazi, onların keyfiyyət göstəriciləri və
qiymətlərə təsir edə bilən digər
şərtlər nəzərə alınır.
14.6.2.
Malların (işlərin, xidmətlərin) keyfiyyəti
ilə əlaqədar qiymətlər bazar
qiymətlərindən aşağı səviyyədə
müəyyənləşdirilərkən keyfiyyətin
səviyyəsi səlahiyyətli şəxs
tərəfindən təsdiq olunmalıdır.
14.6.3.
Eyni xüsusiyyətli və ya eyni cinsli mallarla
(işlərlə, xidmətlərlə) müvafiq
əmtəə (iş, xidmət) bazarında heç bir
əməliyyat aparılmadıqda, rəsmi və
açıq mənbələrdən bu malların
(işlərin, xidmətlərin) bazar qiymətləri
haqqında məlumat toplamaq mümkün olmadıqda,
aşağıdakı qiymətləndirmə
üsullarından istifadə edilə bilər:
14.6.3.1.
Sonrakı (təkrar) satış qiymətinə
əsasən. Malların (işlərin, xidmətlərin)
bazar qiyməti həmin malların (işlərin,
xidmətlərin) sonrakı (təkrar) satış
qiymətinə əsasən müəyyən olunur. Bazar
qiyməti sonrakı satış qiymətindən tətbiq
olunmuş əlavələr çıxılmaqla
müəyyənləşdirilir.
14.6.3.2.
Dəyərin toplanması üsuluna əsasən. Bazar
qiymətləri malları (işləri, xidmətləri)
təqdim edənin əsaslandırılmış
xərclərini və mənfəətini toplamaqla
hesablanır.
14.6.3.3.
Malların (işlərin, xidmətlərin) bazar
qiymətlərini bu maddədə göstərilən
üsullardan biri ilə müəyyənləşdirmək
mümkün olmadıqda, bazar qiymətləri müqavilə
əsasında cəlb edilmiş ekspert tərəfindən
müəyyənləşdirilir.
14.6.4.
Müəyyənləşdirilmiş bazar
qiymətlərindən ancaq vergitutma məqsədləri
üçün istifadə edilir və mallar (işlər,
xidmətlər) qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş
qaydada faktiki satış qiyməti ilə uçota
alınır.
14.6.5.
Alınmış malların (işlərin, xidmətlərin)
alış qiyməti bazar qiymətlərindən 30 faizdən
çox yuxarıdırsa və onların dəyəri
gəlirdən çıxılan xərclərə aid
edilibsə, aşağıdakı hallarda həmin malların
(işlərin, xidmətlərin) dəyəri gəlirdən
çıxılan xərclərə bazar qiymətləri
ilə aid edilir və vergilər yenidən hesablanır:
14.6.5.1.
alınmış malların (işlərin, xidmətlərin)
faktiki alış dəyərinin əsassız
artırılması aşkar edildiyi halda;
14.6.5.2.
malgöndərəni (iş görəni, xidmət
göstərəni) müəyyənləşdirmək
mümkün olmadıqda.
14.6.6.
Vergi ödəyicilərinin təqdim olunan mallara
(işlərə, xidmətlərə) tətbiq etdikləri
qiymətlərin səviyyəsi bu Məcəlləyə
əsasən müəyyənləşdirilən bazar qiymətlərindən
30 faizdən çox aşağı olduqda, vergilər bazar
qiymətləri əsasında, yuxarı olduqda isə faktiki
təqdimolunma qiymətləri ilə hesablanır.
14.7.
Hər bir tərəfin mal (iş, xidmət)
göndərməsi və əvəzinə digər mal
(iş, xidmət) almasına uyğun olan
əməliyyatların məcmusu mal (iş, xidmət)
mübadiləsi əməliyyatını təşkil edir.
Həmin əməliyyatların gedişində verilən
(alınan) malların (işlərin, xidmətlərin) bazar
qiymətləri bu maddənin müddəalarına uyğun
olaraq müəyyən edilir.
14.8.
Vergi ödəyicisinin dövlət vergi orqanına bu və ya
digər əməliyyatda malın (işin, xidmətin) bazar
qiymətinin bu maddədə göstərildiyindən
fərqli qaydada müəyyənləşdirilməsi
barədə sübutlar vermək hüququ vardır.
14.9.
Malın (işin, xidmətin) bazar qiyməti
müəyyənləşdirilərkən və təsbit
olunarkən malın (işin, xidmətin) bazar qiymətləri
və birja kotirovkaları haqqında rəsmi məlumat
mənbələrindən, dövlət və yerli hakimiyyət
orqanlarının məlumat bazalarından, vergi
ödəyicilərinin dövlət vergi orqanlarına
verdikləri məlumatdan, yaxud reklam mənbələrinin
məlumatından və digər müvafiq məlumatlardan
istifadə edilir.
14.10. Qiymətləri müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı tərəfindən
tənzimlənən mallar (işlər, xidmətlər)
təqdim olunarkən (ixrac istisna olmaqla) və alınarkən
vergitutma məqsədləri üçün müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı tərəfindən
müəyyənləşdirilən qiymətlər əsas
götürülür.[67]
Maddə
14-1. Transfer qiyməti[68]
14-1.1. Ayrı-ayrı əməliyyatlar
haqqında müqayisə edilə bilən məlumatlar
mövcud olmadıqda və (və ya) rəsmi və
açıq mənbələrdən malların (işlərin,
xidmətlərin) bu Məcəllənin 14-1.2-ci
maddəsində göstərilən şəxslər istisna
olmaqla, digər şəxslər arasında təqdim
edilmə qiyməti barədə məlumat əldə
etmək mümkün olmadıqda, transfer qiyməti
aşağıdakı üsullardan biri əsasında
müəyyənləşdirilir:
14-1.1.1. bu Məcəllənin 14.6.3.1-ci
maddəsində göstərilən qaydada
müəyyənləşdirilən sonrakı (təkrar)
satış qiymətinə əsasən;
14-1.1.2. bu Məcəllənin 14.6.3.2-ci
maddəsində göstərilən qaydada
müəyyənləşdirilən dəyərin
toplanması üsuluna əsasən;
14-1.1.3. rentabellilik üsuluna
əsasən. Bu üsulla malların (işlərin,
xidmətlərin) transfer qiyməti, əməliyyatın
tərəfi olan şəxsin əldə etdiyi
mənfəətin, onun ümumi xərclərində və ya
gəlirlərində və ya aktivlərinin ümumi
dəyərində xüsusi çəkisinin bu
Məcəllənin 14-1.2-ci maddəsində
göstərilən şəxslər istisna olmaqla, digər
şəxslər arasında aparılan müqayisə oluna
bilən əməliyyat çərçivəsində
formalaşan qiymət göstəricisi ilə müqayisəsi
əsasında müəyyənləşdirilir;
14-1.1.4. mənfəətin
bölgüsü üsuluna əsasən. Bu üsula
əsasən malların (işlərin, xidmətlərin)
transfer qiyməti eyni müəssisə qrupunun üzvü olan
bu Məcəllənin 14-1.2-ci maddəsində göstərilən
şəxslər arasında əməliyyatlar
aparıldığı zaman tərəflərdən hər
birinin həmin əməliyyatlardan əldə etdiyi
mənfəətin qrupun həmin əməliyyatlardan
əldə etdiyi məcmu mənfəətindəki xüsusi
çəkisinin bu Məcəllənin 14-1.2-ci
maddəsində göstərilən şəxslər istisna
olmaqla, digər şəxslər arasında aparılan
müqayisə oluna bilən əməliyyatlar
çərçivəsində formalaşan eyni
göstərici ilə müqayisəsi əsasında
müəyyənləşdirilir.
14-1.2.Transfer qiyməti əsas
götürülməklə vergilər
aşağıdakı şəxslər arasında həyata
keçirilən əməliyyatlardan hesablana bilər:
14-1.2.1. Azərbaycan Respublikasının
rezidenti ilə onunla qarşılıqlı surətdə
asılı olan qeyri-rezident şəxslər arasında;
14-1.2.2. qeyri-rezidentin Azərbaycan
Respublikasındakı daimi nümayəndəliyi ilə
həmin qeyri-rezidentin özü və ya onun başqa
dövlətlərdə yerləşən hər hansı
nümayəndəliyi, filialı və digər bölməsi,
həmin qeyri-rezidentlə qarşılıqlı asılı
olan və başqa dövlətdə yerləşən
hər hansı digər şəxs arasında; [69]
14-1.2.3. Azərbaycan Respublikasının
rezidenti və (və ya) qeyri-rezidentin Azərbaycan
Respublikasındakı daimi nümayəndəliyi ilə
güzəştli vergi tutulan ölkələrdə təsis
edilmiş (qeydiyyatdan keçmiş) subyektlər arasında.
14-1.3. Bu Məcəllənin 14-1.2-ci
maddəsində nəzərdə tutulan şəxslər
arasında aparılan əməliyyatlar zamanı vergi
ödəyicisinin təqdim etdiyi mallara (işlərə,
xidmətlərə) tətbiq etdiyi qiymətlər eyni
əməliyyat üçün bu Məcəllənin
14-1.2-ci maddəsində göstərilən şəxslər
istisna olmaqla, digər şəxslər arasında eyni
şəraitdə təşəkkül tapan
qiymətlərin aşağı həddindən az olduqda,
vergilər transfer qiyməti ilə, yuxarı həddindən
çox olduqda isə faktiki satış qiyməti ilə
hesablanır.
14-1.4. Transfer qiymətlərinin
tətbiqi nəticəsində yaranmış fərq
mənfəət (gəlir) vergisinin məqsədləri
üçün istifadə edilir. [70]
14-1.5. Alınmış malların
(işlərin, xidmətlərin) alış qiyməti eyni
əməliyyat üçün bu Məcəllənin
14-1.2-ci maddəsində göstərilən şəxslər
istisna olmaqla, digər şəxslər arasında eyni
şəraitdə təşəkkül tapan ən
yüksək qiymətdən çoxdursa və onların
dəyəri gəlirdən çıxılan
xərclərə aid edilmişdirsə, həmin malların
(işlərin, xidmətlərin) dəyəri gəlirdən
çıxılan xərclərə transfer qiyməti ilə
aid edilir və vergilər yenidən hesablanır.
14-1.6. Transfer qiymətinin tətbiqi
zamanı qiymətlərə təsir edə bilən
amillər müəyyənləşdirilərkən bu
Məcəllənin 14.6.1-ci maddəsinin müddəaları
tətbiq edilir.
14-1.7. Vergi ödəyicisinin malların
(işlərin, xidmətlərin) transfer qiymətinin bu
Məcəllədə göstərilənlərdən
fərqli qaydada müəyyənləşdirilməsi
barədə sübutlar təqdim etmək hüququ vardır.
14-1.8. Malların (işlərin,
xidmətlərin) transfer qiymətləri müəyyən
edilərkən birja kotirovkaları haqqında rəsmi
məlumat mənbələrindən, vergi ödəyicilərinin
vergi orqanına təqdim etdiyi məlumatlardan, açıq
məlumat mənbələrində yerləşdirilmiş
hesabatlardakı məlumatlardan və digər müvafiq
məlumatlardan istifadə edilir.
14-1.9. Transfer qiymətlərinin
müəyyən edilməsi və tətbiqi qaydası
müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən
müəyyən edilir.
II fəsil. Vergi
ödəyicisi. Vergi agenti
Maddə 15. Vergi ödəyicisinin hüquqları
15.1. Vergi ödəyicisinin
aşağıdakı hüquqları vardır:
15.1.1.
vergi orqanlarından qeydiyyat (uçot) yeri üzrə
qüvvədə olan vergilər və onların
ödənilməsi qaydasını və şərtlərini
tənzimləyən normativ hüquqi aktlar, vergi
ödəyicilərinin hüquq və vəzifələri,
vergi orqanlarının və onların vəzifəli
şəxslərinin səlahiyyətləri haqqında
əvəzsiz olaraq yazılı məlumat almaq;
15.1.2.
vergi orqanlarından vergi qanunvericiliyinin tətbiq edilməsi
məsələlərinə dair yazılı izahatlar almaq;
15.1.2-1.
vergi öhdəliyinin əvvəlcədən
müəyyənləşdirilməsi barədə
qərarın qəbul edilməsi məqsədilə vergi
orqanlarına ərizə ilə müraciət etmək; [71]
15.1.3.
bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş
hallarda və qaydada vergi güzəştlərindən
istifadə etmək; [72]
15.1.4.
artıq ödənilmiş və ya artıq tutulmuş
vergilərin vaxtında geri qaytarılmasını və ya
əvəzləşdirilməsini tələb etmək;
15.1.5.
vergi münasibətlərində bilavasitə və ya öz
nümayəndəsi vasitəsi ilə iştirak etmək;
15.1.6.
vergi yoxlaması ilə bağlı tərtib edilən
aktların (protokolların) və vergi orqanlarının
qərarlarının surətini almaq;
15.1.7.
vergi orqanlarından və onların vəzifəli
şəxslərindən vergi ödəyicisinə
münasibətdə vergilər haqqında qanunvericiliyə
riayət olunmasını tələb etmək;
15.1.8.
vergi orqanlarının və onların vəzifəli
şəxslərinin Vergi Məcəlləsinə və
digər vergi normativ hüquqi aktlarına uyğun olmayan
aktlarını (qərarlarını) və
tələblərini yerinə yetirməmək;
15.1.9.
müəyyən edilmiş qaydada vergi orqanlarının
və onların vəzifəli şəxslərinin
hərəkətlərindən
(hərəkətsizliyindən) inzibati qaydada və (və ya)
məhkəməyə şikayət etmək;[73]
15.1.10.
qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada kommersiya və (və ya) vergi sirrinin qorunmasını tələb
etmək; [74]
15.1.11.
vergi orqanlarının və ya onların vəzifəli
şəxslərinin qeyri-qanuni aktları (qərarları)
və hərəkətləri (hərəkətsizliyi)
nəticəsində dəymiş zərərin tam
ödənilməsini, qanunvericiliklə müəyyən
edilmiş qaydada tələb etmək;
15.1.12.
vergi yoxlamalarının aktları və digər
materialları ilə tanış olmaq, vergi orqanlarına
və onların vəzifəli şəxslərinə
vergilərin hesablanması və ödənilməsi,
habelə keçirilən vergi yoxlamalarının aktları
üzrə öz rəyini bildirmək;
15.1.13.
Xronometraj metodu ilə aparılan sonuncu
müşahidədən sonra bu Məcəllənin 50-1.2-ci
maddəsində göstərilən müddətlərə
riayət olunmaqla istehsal həcminin
və ya satış dövriyyəsinin dəyişməsi
ilə əlaqədar xronometraj metodu ilə yeni
müşahidənin aparılmasını vergi orqanlarından
tələb etmək.[75]
15.1.14.
vergi orqanlarında müəyyən edilmiş qaydada
qeydiyyatdan keçirilməsi üçün
nəzarət-kassa aparatının müəyyən
olunmuş modelini sifariş vermək.
15.1.15.
bu Məcəllənin 16.1.8-ci maddəsində
göstərilən fəaliyyət növləri ilə
məşğul olan vergi ödəyicisi tərəfindən
nağd pul hesablaşmalarını nəzarət-kassa
aparatları vasitəsilə həyata keçirmək.[76]
15.1.15-1. vergi risklərinin
minimallaşdırılması məqsədi ilə "Vergi
partnyorluğu sazişi" bağlamaq üçün
müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən
etdiyi formada ərizə ilə vergi orqanlarına
müraciət etmək;[77]
15.1.15-2.
bu Məcəllənin 165.3-cü maddəsinə uyğun
olaraq ƏDV-nin qaytarılması şərti ilə
satışı həyata keçirmək üçün
müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən
etdiyi formada ərizə ilə vergi orqanlarına
müraciət etmək;[78]
15.1.16.
bu Məcəllə və qanunlarla müəyyən
edilmiş digər hüquqlardan istifadə etmək.[79]
15.2.
Vergi ödəyicisinin hüquqları və qanuni maraqları
qanunvericilik normaları ilə təmin edilir.
Vergi
ödəyicisinin hüquqlarının və qanuni
maraqlarının müdafiəsi qaydası bu
Məcəllə və digər qanunlarla müəyyən
edilir.
Vergi
ödəyicisinin hüquqları və qanuni maraqları vergi
orqanlarının və onların vəzifəli
şəxslərinin səlahiyyətləri ilə təmin
edilir.
Vergi
ödəyicisinin hüquqlarının və qanuni
maraqlarının təmin olunmaması və ya
lazımınca təmin olunmaması qanunla müəyyən
edilmiş məsuliyyətə səbəb olur.
15.3. Vergi ödəyicisi vergi
münasibətlərində bilavasitə və bu
Məcəllədə başqa hallar nəzərdə
tutulmamışdırsa, öz qanuni və ya
səlahiyyətli nümayəndəsi vasitəsi ilə
iştirak edə bilər.
Maddə 16. Vergi ödəyicisinin vəzifələri
16.1. Vergi ödəyicisinin
aşağıdakı vəzifələri vardır:
16.1.1.
qanunla müəyyən edilmiş vergiləri,
habelə bu Məcəllə ilə müəyyən
edilmiş qaydada hesablanmış faizləri, tətbiq
edilmiş maliyyə sanksiyalarını və digər
məcburi ödənişləri ödəmək; [80]
16.1.2.
vergi orqanlarından vergi ödəyicisinin
eyniləşdirmə nömrəsini (VÖEN) almaq;
16.1.3.
qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş qaydada
gəlirlərinin (xərclərinin), o cümlədən vergidən azad edilən
gəlirlərinin (xərclərinin) və vergitutma obyektlərinin uçotunu aparmaq; [81]
16.1.4.
vergi orqanlarına bu Məcəllə ilə
müəyyən edilmiş hallarda və qaydada, auditor
tərəfindən yoxlanılması nəzərdə
tutulduğu hallarda isə auditor rəyi əlavə
edilməklə, vergi hesabatını, habelə bu
Məcəllənin 14-1.2-ci maddəsində
göstərilən hər bir şəxs üzrə transfer
qiymətləri əsas götürülməklə ümumi
dəyəri 500.000 manatdan artıq olan əməliyyatlara dair
müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən
etdiyi orqanın (qurumun) müəyyən etdiyi formada
mənfəət (gəlir) vergisi bəyannaməsi
üçün nəzərdə tutulan
müddətlərdə arayışı təqdim etmək;[82]
16.1.4-1.
bu Məcəllənin 14-1.2-ci maddəsində
nəzərdə tutulan şəxslərə dair
məlumatları (o cümlədən onların reyestr
məlumatlarını) vergi orqanının tələbi
ilə təqdim etmək;[83]
16.1.5.
vergi orqanlarının vergi qanunvericiliyinin aşkar edilmiş
pozuntularının aradan qaldırılması haqqında
qanuni tələblərini icra etmək, habelə vergi
orqanlarının vəzifəli şəxslərinin qanuni
fəaliyyətinin icra edilməsinə maneçilik
törətməmək;
16.1.6.
bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş hallarda
və qaydada vergi orqanlarına və onların vəzifəli
şəxslərinə zəruri olan məlumatları və
sənədləri, habelə mühasibat uçotu elektron formatda
aparıldığı halda, özünün və
filiallarının elektron daşıyıcılarında olan
məlumatlara birbaşa və ya məsafədən
çıxış imkanı yaratmaqla, həmin
məlumatları vergi orqanının tələbi ilə təqdim etmək; [84]
16.1.7.
qanunvericiliklə müəyyən edilmiş
müddətdə uçotu
sənədlərini və vergilərin hesablanması və
ödənilməsi üçün zəruri olan digər
sənədlərin, habelə alınan gəliri (hüquqi
şəxslər üçün çəkilən
xərcləri də) və ödənilən (tutulan)
vergiləri təsdiq edən sənədlərin
saxlanılmasını təmin etmək; [85]
16.1.7-1.
bu Məcəllənin 220.10-cu maddəsində
nəzərdə tutulan fəaliyyət növlərini
“Sadələşdirilmiş vergi üzrə sabit
məbləğin ödənilməsi haqqında qəbz”
almaqla həyata keçirmək;
16.1.8.
aşağıdakı fəaliyyət növləri istisna
olmaqla, pərakəndə ticarət və (və ya) ictimai
iaşə fəaliyyəti üzrə nağd pul
hesablaşmalarını müvafiq icra hakimiyyəti
orqanının müəyyən etdiyi orqan (qurum)
tərəfindən müəyyən edilən meyarlara cavab
verən və müvafiq icra hakimiyyəti orqanının
müəyyən etdiyi orqanın (qurumun) elektron informasiya
sisteminə real vaxt rejimində qoşulmuş
nəzarət-kassa aparatı vasitəsi ilə həyata
keçirmək: [86]
16.1.8.1.
qəzet və jurnalların satışı (belə
satış dövriyyəsinin ümumi dövriyyədəki
payı 50 faizdən çox olduqda);
16.1.8.2.
kənd təsərrüfatı məhsullarının
bazarlarda, yarmarkalarda və səyyar qaydada satışı;
16.1.8.3.
səyyar, bazarlarda və digər kütləvi ticarət
yerlərində piştaxtadan, avtomobildən və qoşqu
vasitələrindən pərakəndə satış
fəaliyyəti;
16.1.8.4.
qiymətli kağızların və lotereya biletlərinin
satışı;
16.1.8.5.
elektrik enerjisi, qaz, su, isti su təchizatı və
mərkəzi qızdırma sistemi obyektlərinin
fəaliyyəti;
16.1.9.
nağd pul hesablaşmaları aparılan zaman alıcıya
çek, qəbz, bank çıxarışları və
digər ciddi hesabat blanklarını təqdim etmək və
həmin çek, bank çıxarışları və ya
ciddi hesabat blanklarında qanunvericiliklə müəyyən
edilmiş məlumatların əks etdirilməsini təmin
etmək;[87]
16.1.10.
istismar zamanı nəzarət-kassa aparatının plombu
pozulduqda və ya başqa nasazlıqlar yarandıqda vergi
orqanlarına dərhal məlumat verməklə,
nəzarət-kassa aparatından istifadəni
müvəqqəti dayandırmaq və həmin
müddətdə nağd pul hesablaşmalarının
qeydiyyatının müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
tərəfindən müəyyən edilmiş qaydada
aparılmasını təmin etmək;[88]
16.1.11.
sahibkarlıq fəaliyyəti məqsədləri
üçün qeyri-rezident bank idarələrində və
digər qeyri-rezident kredit təşkilatlarında hesabların
açılması üçün vergi orqanlarından
alınmış şəhadətnamə-dublikatların
bildiriş hissəsində müvafiq qeydlər etməklə,
bu hesablar üzrə əməliyyatlar aparıldığı
tarixədək vergi orqanına təqdim etmək;[89]
16.1.11-1. nağdsız ödənişlərin
aparılması üçün
“İstehlakçıların hüquqlarının
müdafiəsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun
17-ci maddəsinə uyğun olaraq POS-terminalların
quraşdırılmasını və (və ya) “Elektron
ticarət haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 5.1-ci
maddəsinə uyğun olaraq satıcı kimi fəaliyyət
göstərdikdə, həmin Qanuna əsasən
istehlakçıların elektron ödəniş etmək
imkanını təmin etmək;[90]
16.1.11-2. vergi orqanı
tərəfindən kameral və səyyar vergi yoxlamaları
zamanı hesablanmış və ya yenidən hesablanmış
vergilər, faizlər, habelə tətbiq edilmiş maliyyə
sanksiyalarından verilmiş şikayətə
məhkəmədə baxıldığı dövrdə
və həmin şikayət üzrə məhkəmənin
çıxardığı qərar qanuni qüvvəyə
minənədək (vergi ödəyicisinin həmin
vəsaitləri öz razılığı ilə
ödədiyi hallar istisna olmaqla) əlavə hesablanmış
məbləğin 105 faizi həcmində pul vəsaitinin milli
və ya xarici valyutada cari və digər hesablarında
məxaric əməliyyatları üzrə dondurulmasını
təmin etmək;[91]
16.1.11-3.
vergi orqanının tələbinə əsasən maliyyə
institutlarında vergi monitorinqinin aparılması ilə
bağlı vergi və maliyyə məlumatlarının
mübadiləsini nəzərdə tutan Azərbaycan Respublikasının
tərəfdar çıxdığı beynəlxalq
müqavilələrə əsasən həyata
keçirilən maliyyə əməliyyatları
barədə sənədləri və məlumatları
elektron və (və ya) kağız daşıyıcılarda
vergi orqanlarına və onların vəzifəli
şəxslərinə təqdim etmək; [92]
16.1.11-4.
maliyyə institutları tərəfindən hüquqi və
fiziki şəxslərə hesab açıldıqda və ya
maliyyə xidmətləri göstərildikdə, Azərbaycan
Respublikasının normativ hüquqi aktlarının,
habelə vergi və maliyyə məlumatlarının
mübadiləsini nəzərdə tutan Azərbaycan
Respublikasının tərəfdar çıxdığı
beynəlxalq müqavilələrin tələblərinə
əməl edilməsini və bu Məcəllənin 76-1-ci
maddəsinə uyğun olaraq maliyyə institutları
tərəfindən təqdim edilməsi nəzərdə
tutulan məlumatların əks olunduğu forması müvafiq
icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən təsdiq
edilən elektron hesabatların təqdim edilməsini təmin
etmək;
16.1.11-5.
bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş hallarda
və qaydada vergi orqanlarının vəzifəli
şəxslərinə əmlakın siyahıya
alınmasına, həmin əmlakın məsul saxlamaya
qoyulması üçün götürülməsinə
zəruri şərait yaratmaq, habelə onların bu
sahədə qanuni fəaliyyətlərinə maneçilik
törətməmək;
16.1.11-6. aşağıdakı
şəxslər istisna olmaqla, digər şəxslər
tərəfindən sahibkarlıq fəaliyyətini həyata
keçirən hüquqi və fiziki şəxslərə
malların (işlərin, xidmətlərin) təqdim
edilməsi ilə bağlı bu Məcəllədə
nəzərdə tutulmuş qaydada elektron qaimə-faktura
vermək: [93]
16.1.11-6.1. bank əməliyyatlarını
həyata keçirən şəxslər
tərəfindən müştərilərin hesabları
üzrə xidmətlərin göstərilməsi;
16.1.11-6.2. dövlət hakimiyyəti,
yerli özünüidarəetmə orqanları və
büdcə təşkilatları tərəfindən
işlərin və xidmətlərin təqdim edilməsi;
16.1.11-6.3.
notariuslar tərəfindən (notariat
hərəkətlərinin aparılmasına və notariat
hərəkətləri ilə əlaqədar)
xidmətlərin göstərilməsi;
16.1.11-7.
pərakəndə ticarət və (və ya) ictimai
iaşə fəaliyyəti zamanı malların
(işlərin, xidmətlərin) alıcılarına
onların tələbinə əsasən nəzarət-kassa
aparatının çeki ilə yanaşı, qaimə-faktura
və ya elektron qaimə-faktura və ya elektron vergi
hesab-faktura təqdim etmək;
16.1.11-8.
qanunla nağd qaydada həyata keçirilməsi
məhdudlaşdırılan əməliyyatların yalnız
nağdsız qaydada həyata keçirilməsini təmin
etmək;
16.1.11-9.
məcburi nişanlama ilə nişanlanmalı olan malları
məcburi nişanlama ilə nişanlanmaqla almaq, idxal
etmək, satış məqsədi ilə saxlamaq və ya
satmaq, habelə həmin malların dövriyyəsi ilə
bağlı müvafiq icra hakimiyyəti orqanının
müəyyən etdiyi orqan (qurum) tərəfindən
müəyyən edilmiş qaydaya riayət etmək;[94]
16.1.12.
bu Məcəllə və qanunlarla müəyyən
edilmiş digər vəzifələr.[95]
16.2.
Vergi ödəyicisinin hesabat dövründə sahibkarlıq
fəaliyyəti və ya digər vergi tutulan
əməliyyatı olmadığı halda vergi orqanına
vergi hesabatının əvəzinə, hesabatın təqdim
edilməsi üçün müəyyən edilmiş
müddətdən gec olmayaraq arayış təqdim edilir.[96]
16.3.
Vergi ilində vergi ödəyicisi sahibkarlıq
fəaliyyətini və ya digər vergi tutulan
əməliyyatlarını müvəqqəti
dayandırdıqda, həmin fəaliyyətin və ya əməliyyatların
dayandırılması günündən gec olmayaraq vergi
orqanına müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən
etdiyi formada arayış
təqdim edilməlidir. Arayışda sahibkarlıq
fəaliyyətinin və ya digər vergi tutulan
əməliyyatların dayandırılmasının
müddəti göstərilməlidir.[97]
Vergi ödəyicisinin
sahibkarlıq fəaliyyətini və ya digər vergi tutulan
əməliyyatlarını müvəqqəti
dayandırdığı dövrdə faktiki olaraq
fəaliyyət göstərməsi müəyyən
edildikdə vergi ödəyicisinə bildiriş
göndərilməklə sahibkarlıq fəaliyyətini
və ya digər vergi tutulan əməliyyatlarını
müvəqqəti dayandırdığı dövrlər
üzrə vergi orqanına hesabatlar təqdim etməsi
tələb olunur.[98]
16.4.
Bu Məcəllənin 16.2-ci və 16.3-cü
maddələrinə müvafiq olaraq arayış təqdim
edən vergi ödəyicilərinin əmlakı və (və
ya) torpağı olduqda əmlak və (və ya) torpaq vergisinin
hesabatları bu Məcəllə ilə müəyyən
olunmuş qaydada və müddətlərdə vergi
orqanına təqdim edilir.[99]
16.5.
Bu Məcəllənin 16.2-ci və 16.3-cü
maddələrində nəzərdə tutulan arayışlar
vergi hesabatlarının verilməsi üzrə öhdəlik
yarandığı gündən qüvvəsini itirir.[100]
16.6.
Sığortaçılar və
təkrarsığortaçılar tərəfindən
hüquqi şəxslərə, onların filial və
nümayəndəliklərinə məxsus sığortalanmış
(təkrarsığortalanmış) əsas vəsaitlər
barədə məlumat rüb bitdikdən sonra növbəti
ayın 20-dək müvafiq icra hakimiyyəti orqanının
müəyyən etdiyi orqan (qurum) tərəfindən
müəyyən edilmiş formada müvafiq icra hakimiyyəti
orqanının müəyyən etdiyi orqana (quruma) təqdim
edilir. [101]
16.7. Kart təşkilatları
tərəfindən bu Məcəllənin 165.5-ci
maddəsinə uyğun olaraq nağdsız qaydada
aparılmış ödənişlər barədə
məlumat ay bitdikdən sonra növbəti ayın 20-dək
müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən
etdiyi orqan (qurum) tərəfindən müəyyən edilmiş
formada müvafiq icra hakimiyyəti orqanının
müəyyən etdiyi orqana (quruma) təqdim edilir.
Maddə 17. Vergi agenti
17.1. Vergi agenti bu Məcəlləyə
uyğun olaraq vergini hesablamağa, onu vergi
ödəyicisindən tutmağa və təyinatı
üzrə köçürməyə borclu olan şəxsdir.
17.2.
Vergi agentinin, bu Məcəllədə başqa hallar
nəzərdə tutulmamışdırsa, vergi
ödəyicisi ilə eyni hüquqları vardır.
17.3.
Vergi agenti:
17.3.1.
müvafiq vergiləri düzgün və vaxtında
hesablamağa, onları vergi ödəyicisindən tutmağa
və təyinatı üzrə köçürməyə;
17.3.2.
vergi ödəyicilərinə ödənilən
gəlirlərin, onlardan tutulan və təyinatı
üzrə köçürülən vergilərin, o cümlədən
hər vergi ödəyicisi üzrə ayrıca uçotunu
aparmağa;
17.3.3.
vergilərin hesablanmasının, tutulmasının və
ödənilməsinin düzgünlüyünə
nəzarət etmək üçün zəruri
sənədləri dövlət vergi orqanlarına
verməyə;
17.3.4.
vergi ödəyicisindən verginin tutulmasının
mümkün olmadığı hallarda, bu barədə və
vergi ödəyicisinin vergi borcunun məbləği
barədə vergi orqanlarına 30 gün müddətində
öz qeydiyyat (uçot) yeri üzrə yazılı
məlumat verməyə;
17.3.5.
bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş
digər vəzifələri yerinə yetirməyə borcludur.
17.4.
Vergi agenti qanunla ona həvalə edilmiş
vəzifələri yerinə yetirməməyə və ya
lazımınca yerinə yetirməməyə görə bu
Məcəllə və digər qanunlarla müəyyən
edilmiş qaydada məsuliyyət daşıyır.
17.5. Vergi agenti birbaşa və ya
dolayı yolla tabe olduğu şəxsin təqsiri
üzündən ona həvalə olmuş
vəzifələrin yerinə yetirilməməsinə və
ya lazımınca yerinə yetirilməməsinə
görə vergi agentinin bilavasitə və ya dolayısı
ilə tabe olduğu şəxs bu Məcəllə və
digər qanunlarla müəyyən edilmiş qaydada
məsuliyyət daşıyır.
17.6. Bu Məcəllənin 149.1.3-1-ci
maddəsinə uyğun olaraq təyin olunan vergi agenti təyin
olunduqdan sonra 30 gün ərzində vergi orqanlarına
müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən
etdiyi formada arayış təqdim edir. [102]
Maddə 18. Qarşılıqlı surətdə
asılı olan şəxslər
18.1. Vergi məqsədləri
üçün qarşılıqlı surətdə
asılı olan şəxslər – aralarındakı
münasibətlər fəaliyyətlərinin iqtisadi nəticələrinə
və ya onların təmsil etdiyi şəxslərin
fəaliyyətinə bilavasitə təsir göstərə
bilən fiziki şəxslər və (və ya) hüquqi
şəxslərdir.
18.2.
Bu maddənin məqsədləri üçün
qarşılıqlı surətdə asılı olan
şəxslər aşağıdakılar sayılır:
18.2.1.
bir şəxs digər şəxsin əmlakında (nizamnamə kapitalında) bilavasitə və ya dolayısı ilə iştirak
edirsə və onun iştirak payı və ya səs hüququ
azı 20 faizdirsə; [103]
18.2.2.
bir şəxs özünün xidməti
vəziyyətinə görə digər şəxsə
tabedir və ya bir şəxs digər şəxsin
bilavasitə və ya dolayısı ilə
nəzarətindədir;
18.2.3.
şəxslər üçüncü şəxsin
birbaşa və ya dolayısı ilə
nəzarətindədirlər;
18.2.4.
şəxslər üçüncü şəxsə
birbaşa və ya dolayısı ilə birgə
nəzarət edirlər;
18.2.5. bu Məcəllənin 13.2.7-ci
maddəsində göstərilən ailə üzvləri.
18.3.
Bu maddənin məqsədləri üçün bir
şəxs digər şəxsə o halda nəzarət
etmiş hesab olunur ki, həmin şəxs digər
şəxsin fəaliyyətini məhdudlaşdırmaq və
ya istiqamətləndirmək imkanına malikdir. [104]
Maddə 19. Daimi nümayəndəlik
19.1. Azərbaycan Respublikasında
qeyri-rezident hüquqi şəxsin və ya qeyri-rezident fiziki
şəxsin daimi nümayəndəliyi həmin
şəxslərin istənilən 12 ay ərzində Azərbaycan
Respublikasında üst-üstə 90 gündən az olmayaraq
bilavasitə və ya müvəkkil edilmiş şəxs
vasitəsilə tam və ya qismən sahibkarlıq
fəaliyyətini həyata keçirdiyi yerdir.
19.2.
Daimi nümayəndəlik, əsasən
aşağıdakıları əhatə edir, amma bunlarla
məhdudlaşdırılmır:
19.2.1.
idarəetmə yerini;
19.2.2.
bölməni;
19.2.3.
kontoru;
19.2.4.
filialı və agentliyi;
19.2.5.
tikinti və təmir meydançaları, quraşdırma
və ya yığma obyektləri, həmçinin bu cür
obyektlərlə bağlı nəzarət fəaliyyəti
göstərilməsini;
19.2.6.
təbii ehtiyatların kəşfiyyatı,
işlənməsi və çıxarılması
üzrə yerlər, istifadə olunan qurğular və ya
meydançalar, qazma avadanlığı və ya
gəmilər, həmçinin bu cür obyektlərlə
bağlı nəzarət fəaliyyəti
göstərilməsini;
19.2.7.
qeyri-rezident fiziki şəxsin sahibkarlıq fəaliyyəti
üçün istifadə etdiyi bazanı (yeri);
19.2.8.
müxtəlif məsləhət xidməti üzrə
yerlərini;
19.2.9.
Azərbaycan Respublikası ərazisində digər
sahibkarlıq növlərinin həyata keçirildiyi
istənilən hər hansı iş yerlərini;
19.2.10.
qeyri-rezident müəssisələrin və ya qeyri-rezident
fiziki şəxsin Azərbaycan Respublikasındakı daimi
nümayəndəliyi funksiyalarını həyata
keçirən, onların adından fəaliyyət
göstərən, onların adından müqavilələri
hazırlamaq və ya bağlamaq səlahiyyətlərinə
malik olan və adətən belə səlahiyyətləri
həyata keçirən şəxsləri;
19.2.11.
malların istehsal və ya təqdim edildiyi, işlərin
görüldüyü və ya xidmətlərin
göstərildiyi yeri.
19.3.
Bu Məcəllənin 19.2-ci maddəsində
müəyyən edilən müddəalardan fərqli olaraq,
aşağıda göstərilən fəaliyyət
növləri daimi nümayəndəlik vasitəsi ilə
həyata keçirilən fəaliyyət sayılmır:
19.3.1.
qeyri-rezident müəssisəsinin özünə məxsus
malların və məmulatların müstəsna olaraq
saxlanması və ya nümayiş etdirilməsi;
19.3.2.
qeyri-rezident müəssisəsinin özünə məxsus
olan malların və məmulatların ehtiyatlarının
digər şəxs tərəfindən emal və sonradan
Azərbaycan Respublikasından ixrac edilməsi məqsədi
ilə saxlanması;
19.3.3.
qeyri-rezident müəssisəsinin yalnız özü
üçün malların alınması və ya
məlumatların toplanması;
19.3.4.
qeyri-rezident müəssisəsinin özü üçün
hər hansı digər hazırlıq və ya
yardımçı xarakterli fəaliyyət
göstərməsi;
19.3.5.
bu Məcəllənin 19.3.1-19.3.4-cü maddələrində
göstərilmiş hər hansı fəaliyyət
növlərinin bir yerdə həyata keçirilməsi.
19.4. Bu maddənin məqsədləri
üçün qeyri-rezident müəssisənin və ya
qeyri-rezident fiziki şəxsin istənilən 12 ay
ərzində üst-üstə 90 gündən az müddətdə
Azərbaycan Respublikasında fəaliyyət göstərdiyi
hər hansı yer daimi nümayəndəlik sayılmır,
bu halda Azərbaycan mənbəyindən əldə olunan
gəlir bu Məcəllənin 125-ci və 169-cu
maddələrinə əsasən ödəniş
mənbəyində vergiyə cəlb edilir.
III fəsil.
Dövlət vergi orqanları
Maddə 20. Dövlət vergi orqanları və
onların təyinatı
20.1. Azərbaycan Respublikasında
dövlət vergi orqanlarını müvafiq icra hakimiyyəti
orqanı və bilavasitə ona tabe olan ərazi vergi
orqanları təşkil edir.
Vergi
orqanları öz səlahiyyətləri
çərçivəsində hüquq mühafizə
orqanlarının səlahiyyətlərini həyata keçirirlər.[105]
20.2.
Vergi orqanları öz fəaliyyətini yerli dövlət
hakimiyyəti orqanlarından asılı olmayaraq
müstəqil həyata keçirirlər.
Vergi
orqanları tərəfindən onların
səlahiyyətləri daxilində qəbul edilən
qərarlar bütün hüquqi və fiziki şəxslər
üçün məcburidir.
20.3.
Vergi orqanları məhkəmələrə iddia
ərizələrinin verilməsi üçün
dövlət rüsumunu ödəməkdən azaddırlar.
20.4.
Vergi orqanları yerli vergilər (bələdiyyə
vergiləri), habelə tutulması dövlət gömrük
orqanlarının səlahiyyətlərinə aid edilmiş
yol vergisi, ƏDV və aksiz istisna olmaqla, vergilərin tam
və vaxtında ödənilməsinə nəzarəti
həyata keçirirlər.[106]
20.5.
Bu Məcəllə ilə nəzərdə tutulan hallarda
vergi orqanlarının səlahiyyətlərini qanunla
müəyyən edilmiş hallarda və qaydada yol vergisi
və idxal-ixrac əməliyyatları sahəsində
gömrük orqanları həyata keçirir.
20.6. Bu Məcəllənin 20.5-ci
maddəsində göstərilən orqanlar öz
səlahiyyətləri daxilində bu Məcəlləyə,
Azərbaycan Respublikasının Gömrük
Məcəlləsinə, digər qanunlara və onlara uyğun
qəbul edilmiş qanunvericilik aktlarına əsasən
fəaliyyət göstərirlər.
Maddə 21. Vergi orqanlarının fəaliyyətinin
hüquqi əsasları
Vergi orqanlarının
fəaliyyətinin hüquqi əsaslarını Azərbaycan
Respublikasının Konstitusiyası, bu Məcəllə
və onlara uyğun olaraq qəbul edilmiş qanunvericilik
aktları təşkil edir.
Maddə 22. Vergi orqanları işçilərinin
sosial müdafiəsi və bu orqanların maddi
həvəsləndirmə və inkişaf fondu[107]
22.1. Vergi orqanlarının
işçilərinin sosial müdafiəsinə dövlət
təminat verir və onlar dövlət büdcəsinin
vəsaiti hesabına icbari qaydada sığorta olunurlar.
İcbari sığortanın qaydası və
şərtləri qanunla müəyyən edilir.
Vergi
orqanının işçisinə xidməti fəaliyyəti
həyata keçirdiyi zaman peşə fəaliyyəti ilə
məşğul olmağa imkan verməyən ağır
bədən xəsarəti yetirildikdə, ona dövlət
büdcəsinin vəsaiti hesabına vəzifə
maaşı ilə pensiyası arasındakı fərq
ödənilir.
Xidməti
fəaliyyətlə əlaqədar vergi orqanının
işçisinin və ya onun ailə üzvlərinin
əmlakına dəymiş zərər, sonradan təqsirkar
şəxsdən tutulmaqla, tam həcmdə dövlət
büdcəsinin vəsaiti hesabına ödənilir.
22.2. Vergi
orqanları işçilərinin sosial müdafiəsi, o
cümlədən vergi orqanlarının maddi-texniki
bazasının möhkəmləndirilməsi, vergi
sahəsində elmi-texniki potensialın artırılması
məqsədilə vergi orqanları tərəfindən
tətbiq edilən və dövlət büdcəsinə daxil
olan maliyyə sanksiyaları məbləğinin 50 faizi
hesabına bu orqanların büdcədənkənar fondu
yaradılır. Vergi orqanlarının
büdcədənkənar fondunun
formalaşdırılması və onun
vəsaitlərindən istifadə qaydasını müvafiq
icra hakimiyyəti orqanı müəyyən edir.[108]
Maddə
22-1. Vergi orqanları tərəfindən tətbiq olunan maliyyə
sanksiyalarından və digər
vəsaitlərdən ayırmalar[109]
22-1.1. Müvafiq icra hakimiyyəti
orqanlarının işçilərinin sosial
müdafiəsinin gücləndirilməsi, həmçinin
vergi orqanlarının maddi-texniki bazasının
möhkəmləndirilməsi, vergi sahəsində elmi-texniki
potensialın artırılması məqsədi ilə vergi
orqanları tərəfindən tətbiq edilən və
dövlət büdcəsinə daxil olan maliyyə
sanksiyaları məbləğinin və məhkəmənin
qərarı ilə müsadirə edilmiş aksiz markası
olmayan və ya saxta aksiz markaları ilə markalanmış
malların satışından əldə edilən
vəsaitin müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən
müəyyən edilən hissəsi müvafiq icra
hakimiyyəti orqanlarının hesablarına
köçürülür. Bu vəsaitlərin
bölgüsü və onlardan istifadə qaydası müvafiq
icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən
müəyyən olunur.[110]
22-1.2. “Sosial sığorta haqqında”
Azərbaycan Respublikası Qanununun tələblərinin
pozulmasına görə vergi orqanları tərəfindən
tətbiq edilən və həmin Qanunun 19-cu maddəsində
nəzərdə tutulan fonda daxil olan maliyyə sanksiyası
məbləğinin 50 faizi müvafiq icra hakimiyyəti
orqanının müəyyən etdiyi orqanların
(qurumların) maddi-texniki bazasını və
işçilərinin sosial müdafiəsini
gücləndirmək məqsədilə müvafiq icra
hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi
orqanların (qurumların) hesablarına
köçürülür. Bu vəsaitlərin bölgüsü
və onlardan istifadə qaydası müvafiq icra hakimiyyəti
orqanının müəyyən etdiyi orqan (qurum)
tərəfindən müəyyən olunur.
22-1.3. Müvafiq icra hakimiyyəti
orqanının müəyyən etdiyi orqanın (qurumun) bu
Qanunun 22-1.1-ci maddəsində nəzərdə tutulan
mənbələr hesabına gəlirlərinin faktiki
daxilolmalarının məbləği büdcə sistemi
haqqında qanunvericilikdə nəzərdə tutulan qaydada
proqnozlaşdırılan gəlirlərinin
məbləğindən az olduqda, bu fərq hər il
üçün Azərbaycan Respublikasının
dövlət büdcəsi haqqında qanunu ilə təsdiq
edilən dövlət büdcəsinin gəlirləri
üzrə vergi orqanlarının xətti ilə
dövlət büdcəsinə nəzərdə tutulan
daxilolmalardan artıq daxil olan vəsait (neft-qaz sahəsində
fəaliyyət göstərən vergiödəyiciləri
(podratçılar), “Avtomobil Yolları” Məqsədli Büdcə
Fondunun mədaxil mənbələri üzrə daxilolmalar,
habelə müvafiq icra hakimiyyəti orqanının
müəyyən etdiyi orqan (qurum) tərəfindən
təsdiq edilmiş qaydada şəhər və rayonlar
üzrə vergi orqanlarının xətti ilə
dövlət büdcəsinə nəzərdə tutulan
daxilolmalardan büdcə ilinin sonuna artıq daxil olan
vəsaitin onların sərəncamında saxlanılan və
istifadəsinə verilən hissəsi istisna olmaqla) hesabına
müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən
etdiyi orqanın (qurumun) hesabına
köçürülür.[111]
Maddə 23. Vergi orqanlarının hüquqları
23.1. Vergi orqanlarının
hüquqları aşağıdakılardır:
23.1.1.
bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş hallarda
və qaydada kameral və səyyar vergi yoxlamalarını,
operativ vergi nəzarətini keçirmək;[112]
23.1.2.
vergi ödəyicilərində bütün maliyyə
sənədlərini, mühasibat kitablarını,
hesabatları, smetaları, nağd vəsaitləri, qiymətli
kağızları və başqa qiymətliləri,
bəyannamələri və vergilərin hesablanması və
ödənilməsi ilə bağlı olan digər
sənədləri qanunvericiliklə müəyyən
edilmiş qaydada yoxlamaq, habelə yoxlamaların
keçirilməsi zamanı yoxlamaya aid olan
məsələlərlə bağlı vergi
ödəyicilərindən və ya onun vəzifəli
şəxslərindən lazımi izahatlar, arayışlar
və məlumat almaq, habelə mühasibat uçotu elektron formatda
aparıldığı halda elektron auditin məqsədləri
üçün vergi ödəyicisinin və onun
filiallarının elektron
daşıyıcılarındakı məlumatlarının
verilməsini, həmin məlumatlara birbaşa və ya
məsafədən çıxış imkanının
yaradılmasını tələb etmək; [113]
23.1.2-1.
vergi və maliyyə məlumatlarının mübadiləsini
nəzərdə tutan Azərbaycan Respublikasının
tərəfdar çıxdığı beynəlxalq
müqavilələrə əsasən
şəxslərdən həmin müqavilənin
tələblərindən irəli gələn
sənədləri və məlumatları elektron və
(və ya) kağız daşıyıcılarda tələb
etmək; [114]
23.1.3.
vergi ödəyicilərinin gəlir götürmək
üçün istifadə etdikləri, yaxud vergi tutulan
obyektlərin saxlanılması ilə bağlı olan istehsal,
anbar, ticarət və digər binalarında
(ərazilərində) istehsal həcminin və ya
satış dövriyyəsinin
müəyyənləşdirilməsi məqsədilə bu
Məcəllənin 50-1-ci maddəsində müəyyən
edilmiş hallarda və qaydada xronometraj metodu ilə müşahidə aparmaq və
baxış keçirmək, bu Məcəllə ilə
müəyyən edilmiş qaydada elektron və (və ya)
kağız formatda aparılan sənədləri və əşyaları
götürmək, mülkiyyətində və ya
istifadəsində olan əmlakın (yaşayış
sahələri istisna olmaqla) bu Məcəllədə
müəyyən edilmiş hallarda müvafiq icra hakimiyyəti
orqanı tərəfindən təsdiq edilmiş qaydada elektron
və (və ya) kağız formatda aparılan inventarizasiyasını aparmaq;[115]
23.1.4.
vergi ödəyicilərindən vergi qanunvericiliyinin
pozulması hallarının aradan qaldırılmasını
habelə vergi ödəyicisi auditor tərəfindən
yoxlanılmalı olduğu halda auditor rəyini tələb
etmək;[116]
23.1.5.
qanunla müəyyən edilmiş qaydada vergi qanunvericiliyinin
pozulması ilə bağlı işlərə baxmaq,
hüquqi və fiziki şəxslərin vergi borclarına
faizlər hesablamaq, bu şəxslərə maliyyə
sanksiyaları və inzibati cərimələr tətbiq
etmək;
23.1.6.
müəyyən edilmiş müddətlərdə
ödənilməmiş vergilərin, faizlərin, maliyyə
sanksiyalarının və inzibati cərimələrin qanunla
müəyyən edilmiş qaydada dövlət büdcəsinə
və ya məqsədli dövlət fondlarına
ödənilməsini təmin etmək;[117]
23.1.6-1.
səyyar vergi yoxlamaları zamanı əsas məqsədi
vergi üstünlüyü əldə etmək olan
vergidən yayınma sxemi aşkar etdikdə faktiki iqtisadi
göstərici əsas götürülməklə
vergilərin, faizlərin, maliyyə sanksiyalarının və
inzibati cərimələrin hesablanmasını təmin
etmək; [118]
23.1.7.
Vergi ödəyicilərinin hesablaşma, valyuta və ya
digər hesablarından qanunvericiliyə müvafiq olaraq
hesablanmış vergilər üzrə borcların və
faizlərin, tətbiq edilmiş maliyyə sanksiyalarının
dövlət büdcəsinə alınması
üçün banklara və ya digər kredit təşkilatlarına
icra (ödəniş) sənədi olan sərəncam
vermək, inzibati cərimələrin alınmasını
təşkil etmək;[119]
23.1.8.
qanunla müəyyən edilmiş hallarda vergi ödəyicisinin
hesablaşma, valyuta və digər hesablarına həbs
qoyulması barədə məhkəmədə iddia
qaldırmaq, bu Məcəllə ilə müəyyən
edilmiş qaydada vergi ödəyicisinin əmlakının
siyahıya alınması üçün tədbirlər
görmək;[120]
23.1.9.
«Əməliyyat-axtarış fəaliyyəti haqqında»
Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə
müəyyən olunmuş hallarda və qaydada
vətəndaşların vergi məsələləri ilə
bağlı sorğusunu həyata keçirtmək;[121]
23.1.10.
«Əməliyyat-axtarış fəaliyyəti haqqında»
Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə
müəyyən olunmuş hallarda və qaydada binalara
(yaşayış sahələri istisna olmaqla), qurğulara
və torpaq sahələrinə daxil olmaq və baxış
keçirtmək;[122]
23.1.11.
«Əməliyyat-axtarış fəaliyyəti haqqında»
Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə
müəyyən olunmuş hallarda və qaydada nəzarət
qaydasında mal alqısını həyata keçirtmək;[123]
23.1.12.
Azərbaycan Respublikasının Cinayət-Prosessual
Məcəlləsi ilə müəyyən edilmiş qaydada
təhqiqat aparmaq;
23.1.13.
aksiz markası ilə markalanmalı və məcburi nişanlama ilə nişanlanmalı olan malların, habelə dini
təyinatlı ədəbiyyatın (kağız və
elektron daşıyıcılarında), audio və video
materialların, mal və məmulatların və dini məzmunlu
başqa məlumat materialların markalanmadan
satışının həyata keçirilməsi aşkar
edildikdə, həmin malları siyahıya almaq və vergi
ödəyicisində və ya onun razılığı
ilə vergi orqanlarının vəzifəli
şəxsləri tərəfindən müəyyən
edilən yerlərdə məsul saxlamaya qoymaq;[124]
23.1.13-1.
nəzarət markalarının qəsdən məhv
edilməsi, saxtalaşdırılması, qeyri-qanuni yolla
hazırlanması, istifadəsi və satışının
qarşısının alınması sahəsində
nəzarəti həyata keçirmək;[125]
23.1.14.
bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş qaydada
mütəxəssisləri, ekspertləri,
tərcüməçiləri,
müşahidəçiləri cəlb etmək;
23.1.15.
məhkəmənin qərarı ilə müsadirə
edilmiş aksiz markası olmayan və ya saxta aksiz markaları
ilə markalanmış,
habelə məcburi nişanlama ilə nişanlanmayan və ya
saxta məcburi nişanlama ilə nişanlanmış malların satışını
qanunvericiliyə uyğun olaraq təşkil etmək;[126]
23.1.15-1. hesablanmış
vergilər üzrə borcların və faizlərin, tətbiq
edilmiş maliyyə sanksiyalarının dövlət
büdcəsinə alınması, yaxud hesablanmış vergilər üzrə
borcların və faizlərin, tətbiq edilmiş maliyyə
sanksiyalarının ödənilməsinin təmin olunması
məqsədi ilə vergi ödəyicisinin siyahıya
alınmış əmlakının
ixtisaslaşdırılmış açıq hərraclarda
satılması barədə məhkəmədə iddia qaldırmaq; [127]
23.1.15-2. vergi risklərinin
minimallaşdırılması məqsədi ilə vergi
ödəyiciləri ilə müvafiq icra hakimiyyəti
orqanının müəyyən etdiyi qaydada və formada "Vergi
partnyorluğu sazişi" bağlamaq; [128]
23.1.15-3.
vergi ödəyicisi vergi öhdəliyini bu Məcəllə
ilə müəyyən edilmiş müddətdə
yerinə yetirmədikdə, hesablanmış vergilər
üzrə borcların və faizlərin, tətbiq edilmiş
maliyyə sanksiyalarının ödənilməsini təmin
etmək üsulu kimi vergi ödəyicisi olan fiziki şəxsin
və ya hüquqi şəxsin icra orqanının
rəhbərinin ölkədən getmək hüququnun
müvəqqəti məhdudlaşdırılması
üçün məhkəməyə müraciət
etmək;
23.1.15-4.
aksiz markaları ilə markalanmalı və məcburi
nişanlama ilə nişanlanmalı olan malların
Azərbaycan Respublikasının ərazisində
dövriyyəsinin tənzimlənməsi ilə bağlı
müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən
müəyyən olunan qaydaların tələblərinə
əməl edilməsinə nəzarət etmək;[129]
23.1.15-5.
maliyyə institutlarında vergi monitorinqini aparmaq və bununla
bağlı maliyyə institutlarından vergi və maliyyə
məlumatlarının mübadiləsini nəzərdə
tutan Azərbaycan Respublikasının tərəfdar
çıxdığı beynəlxalq
müqavilələrə uyğun olaraq həyata
keçirilən maliyyə əməliyyatları
barədə sənədləri və məlumatları
elektron və (və ya) kağız daşıyıcılarda
almaq; [130]
23.1.16.
bu Məcəllə və Azərbaycan Respublikasının
digər qanunvericilik aktları ilə vergi orqanlarının
təyinatına uyğun olaraq nəzərdə tutulmuş
başqa hüquqları həyata keçirmək.
23.2. Yuxarı vergi orqanları
tabeliyində olan vergi orqanlarının və onların
vəzifəli şəxslərinin qeyri-qanuni aktlarını
və qərarlarını ləğv edə bilərlər.
Maddə 24. Vergi orqanlarının vəzifələri
24.0. Vergi orqanları:
24.0.1.
vergilərin düzgün hesablanmasına, tam və vaxtında
ödənilməsinə nəzarət etməyə; vergi
qanunvericiliyinə tam və dəqiq riayət etməyə;
24.0.1-1.
bu Məcəllənin 15.1.2-1-ci maddəsinə uyğun olaraq
ərizə ilə müraciət etmiş vergi
ödəyicilərinin həmin ərizədə
göstərilən əməliyyatı ilə bağlı
vergi öhdəliyinin əvvəlcədən
müəyyənləşdirilməsi barədə qərar
qəbul etməyə; [131]
24.0.1-2. “Mühasibat uçotu haqqında” Azərbaycan
Respublikasının Qanunu ilə müəyyən edilmiş
hallarda mühasibat uçotu sahəsində dövlət
nəzarətini həyata keçirməyə;[132]
24.0.2.
vergi ödəyicilərinin hüquqlarını və qanuni
mənafelərini gözləməyə və müdafiə
etməyə;
24.0.2-1.
vergi ödəyicisi olan fiziki şəxsin və ya hüquqi
şəxsin icra orqanının rəhbərinin
ölkədən getmək hüququnun müvəqqəti
məhdudlaşdırılmasına səbəb olmuş
əsaslar aradan qalxdıqdan sonra dərhal
həmin məhdudlaşdırmanın
götürülməsi barədə qərar qəbul
etməyə;[133]
24.0.2-2.
vergi orqanı tərəfindən siyahıya
alınmış aksiz markası olmayan və ya saxta aksiz
markaları ilə markalanmış, habelə məcburi
nişanlama ilə nişanlanmalı olan, lakin
nişanlanmamış və ya saxta məcburi nişanlama
ilə nişanlanmış malların müsadirə
edilməsi ilə bağlı məhkəmədə iddia
qaldırmaq; [134]
24.0.3.
vergi qanunvericiliyi və vergi qanunvericiliyində edilən
dəyişikliklər barədə vergi
ödəyicilərinə kütləvi informasiya
vasitələri ilə və ya fərdi qaydada əvəzsiz
olaraq məlumat verməyə, müəyyən edilmiş
hesabat formalarının doldurulması qaydalarını izah
etməyə, vergilərin hesablanması və
ödənilməsi barədə izahatlar verməyə, vergi
ödəyicilərinə onların hüquq və
vəzifələrini izah etməyə;
24.0.4.
hesablanmış və təyinatı üzrə daxil
olmuş vergilərin uçotunu aparmağa və bu
barədə müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarına
məlumat verməyə;
24.0.5.
vergi qanunvericiliyinin pozulması hallarına dair
məlumatları toplamağa, təhlil etməyə və
qiymətləndirməyə, belə halların baş
verməsinə gətirib çıxaran səbəblərin
və şəraitin aradan qaldırılması
üçün müvafiq dövlət orqanlarına
təkliflər verməyə;
24.0.5-1. vergi
ödəyicilərinin vergidən yayınması və vergi
qanunvericiliyinin pozulması faktları barədə
şəxslərdən müraciət daxil olduqda,
müraciətdə qeyd edilən faktları həmin vergi
ödəyicilərində keçiriləcək
növbəti operativ vergi nəzarəti tədbiri və ya növbəti
səyyar vergi yoxlaması zamanı araşdırmağa və
vergi nəzarəti başa çatdıqdan sonra
nəticələri barədə müraciət edən
şəxslərə məlumat verməyə;[135]
24.0.6.
vergi ödəyicilərinin, onların filiallarının,
nümayəndəliklərinin və ya digər
bölmələrinin (obyektlərinin), habelə
nəzarət-kassa aparatlarının uçotunu aparmağa. Nəzarət-kassa aparatlarının
elektron uçotunun aparılması qaydası müvafiq icra
hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqan
(qurum) tərəfindən müəyyən edilir; [136]
24.0.6-1.
bu Məcəllənin 218.4.4-cü maddəsində
göstərilən fiziki şəxslərə bu
Məcəllənin 220.10-cu maddəsində nəzərdə
tutulmuş fəaliyyət növləri ilə
məşğul olmaq üçün
“Sadələşdirilmiş vergi üzrə sabit
məbləğin ödənilməsi haqqında qəbz”
verməyə; [137]
24.0.7.
kommersiya və
publik hüquqi
şəxslərin dövlət qeydiyyatını və
dövlət reyestrini aparmağa və bununla bağlı
məlumatları (kommersiya hüquqi şəxslərin
təsisçiləri (iştirakçıları) və
onların nizamnamə kapitalındakı payları
barədə məlumatlar istisna olmaqla) qanunvericiliklə müəyyən
edilmiş qaydada və müddətlərdə müvafiq icra
hakimiyyəti orqanlarına göndərməyə;[138]
24.0.7-1.
bu Məcəllənin 165.3-cü maddəsinə uyğun
olaraq ƏDV-nin qaytarılması şərti ilə
satışı həyata keçirmək üçün
müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən
etdiyi qaydada vergi ödəyicilərinin qeydiyyatını
aparmağa, satıcı kimi qeydiyyata alınmış vergi
ödəyicilərinin müraciəti əsasında
onları müvafiq proqram təminatı ilə təchiz
etməyə, ƏDV-nin qaytarılması sisteminin
təşkili ilə bağlı müəyyən edilmiş
gömrük sərhəd buraxılış məntəqələrində
zəruri infrastrukturun yaradılmasını təmin
etməyə;[139]
24.0.7-2.
bu Məcəllənin 165.4-cü maddəsinə uyğun
olaraq ticarət festivalları dövründə ƏDV-nin
qaytarılması şərti ilə satış
üçün müvafiq icra hakimiyyəti orqanının
müəyyən etdiyi qaydada vergi ödəyicilərinin
qeydiyyatını aparmağa, satıcı kimi qeydiyyata
alınmış vergi ödəyicilərinin müraciəti
əsasında onları müvafiq proqram təminatı ilə
təchiz etməyə; [140]
24.0.8.
bu Məcəllədə və qanunvericilikdə
nəzərdə tutulmuş qaydada vergi ödəyiciləri
haqqında məlumatın, o cümlədən vergi, kommersiya və bank sirrinin
qorunması qaydalarına
riayət etməyə və onu təmin etməyə; [141]
24.0.9.
vergi ödəyicilərinə vergi yoxlamalarının
nəticələri haqqında aktın, habelə
qanunvericiliklə müəyyən edilmiş hallarda vergi
orqanının qərarının surətini verməyə;
24.0.10.
vergi ödəyiciləri tərəfindən artıq
ödənilmiş vergi məbləğlərinin
əvəzləşdirilməsi və ya geri
qaytarılması, habelə vergi ödəyicilərindən
düzgün tutulmayan vergi məbləğlərinin,
maliyyə sanksiyalarının, faizlərin və inzibati
cərimələrin geri qaytarılması üçün
qanunvericiliklə müəyyən edilmiş tədbirləri
görməyə;
24.0.11.
tabeliyində olan vergi orqanlarının fəaliyyətinə
nəzarəti həyata keçirməyə;
24.0.12. bu Məcəllə və
Azərbaycan Respublikasının digər qanunvericilik
aktları ilə vergi orqanlarının təyinatına
uyğun olaraq müəyyən edilmiş digər
vəzifələri həyata keçirməyə borcludur.
Maddə 25. Dövlət gömrük
orqanlarının vergitutma sahəsində hüquq və
vəzifələri
Dövlət gömrük orqanları
mallar Azərbaycan Respublikasının gömrük
sərhədindən keçirildikdə, vergilərin
tutulması sahəsində bu Məcəllə, Azərbaycan
Respublikasının Gömrük Məcəlləsi və
digər qanunları ilə müəyyən edilmiş
hüquqları və vəzifələri həyata
keçirirlər.
Maddə 26. Vergi orqanlarının digər
dövlət hakimiyyəti orqanları ilə
qarşılıqlı münasibətləri
26.1. Vergi orqanları öz
vəzifələrini mərkəzi və yerli icra
hakimiyyəti orqanları, hüquq-mühafizə, maliyyə
və digər dövlət hakimiyyəti orqanları ilə qarşılıqlı
əlaqədə həyata keçirirlər.
26.2. Vergi orqanlarının
vəzifələrinin yerinə yetirilməsi ilə
əlaqədar digər dövlət hakimiyyəti orqanları
vergi orqanlarına kömək etməyə və zəruri
hallarda müəyyən edilmiş qaydada onlara lazımi
məlumatları verməyə borcludurlar.
26.2-1. Vergi orqanlarının
vəzifələrinin yerinə yetirilməsi ilə
əlaqədar müvafiq icra hakimiyyəti orqanının
müəyyən etdiyi orqan (qurum) onun informasiya resurslarında
olan məlumatları rüb bitdikdən sonra növbəti
rübün birinci ayının sonunadək qanunla və
müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən
etdiyi orqan (qurum) tərəfindən müəyyən
edilmiş hədlərdə elektron formada müvafiq icra
hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqana
(quruma) təqdim edir.[142]
26.3. Gömrük orqanları vergitutma
ilə əlaqədar onlarda olan məlumatı bu
Məcəllənin 20.1-ci maddəsində nəzərdə
tutulan müvafiq icra hakimiyyəti orqanına verməlidir.
Maddə 27. Vergi orqanlarının vəzifəli
şəxsləri
27.1. Vergi orqanlarının
vəzifəli şəxsləri dövlət
qulluğundadırlar.
27.2.
Vergi orqanlarının vəzifəli şəxsləri
müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən
müəyyən edilmiş qaydada vəzifəyə təyin
olunur və vəzifədən azad olunur.
27.3. Vergi orqanlarının
vəzifəli şəxsləri elmi, pedaqoji və
yaradıcılıq fəaliyyəti istisna olmaqla, heç bir
sahibkarlıq və digər ödənişli fəaliyyət
növləri ilə məşğul ola bilməzlər.
Maddə 28. Vergi orqanlarının vəzifəli
şəxslərinin xüsusi rütbələri
28.1. Vergi orqanlarının
vəzifəli şəxslərinə tutduğu
vəzifəsinə, ixtisasına və iş stajına
görə xüsusi rütbələr verilir.
28.2.
Xüsusi rütbələrin verilməsi, həmin
rütbələrdən məhrum edilməsi qaydası və
xüsusi rütbələrlə bağlı digər
məsələlər qanunvericiliklə müəyyən
edilir.
28.3. Vergi orqanlarının
vəzifəli şəxslərinin xüsusi
rütbələrinə uyğun olaraq xüsusi geyim
forması və fərqlənmə nişanları vardır.
Həmin geyim formasının və fərqlənmə
nişanlarının nümunəsi müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı tərəfindən təsdiq edilir.
Maddə 29. Mənafelərin toqquşması
29.0. Vergi orqanlarının
vəzifəli şəxsləri tərəfindən
aşağıdakı hallarda öz xidməti
vəzifələrini vergi ödəyicilərinə
münasibətdə həyata keçirmək yol
verilməzdir:
29.0.1.
vergi orqanlarının vəzifəli şəxsləri
ilə vergi ödəyiciləri arasındakı
münasibətlər ailə üzvlərinin
münasibətləri olduqda;
29.0.2. vergi orqanlarının
vəzifəli şəxslərinin və ya onların ailə
üzvlərinin bilavasitə və ya dolayısı ilə
vergi ödəyicisində (onun fəaliyətində)
maliyyə marağı olduqda.
Maddə 30. Kommersiya və (və ya) vergi sirri [143]
30.1. Vergi orqanları və onların
vəzifəli şəxsləri (vergi orqanlarında
işlədikləri dövrdə və ya işdən
çıxdıqdan sonra qanunvericiliklə
müəyyən edilmiş müddətdə) xidməti
vəzifələrini yerinə yetirərkən, vergi
ödəyiciləri haqqında əldə etdikləri və
ya onlara etibar edilən hər hansı məlumatın
məxfiliyini qorumağa borcludurlar.[144]
30.2.
Aşağıdakı məlumatlar istisna olmaqla, vergi
orqanı və onun vəzifəli şəxsləri
tərəfindən vergi ödəyicisi barədə
əldə edilən istənilən məlumat vergi sirri və şəxsi həyata dair məlumat hesab
olunur:[145]
30.2.1.
vergi ödəyicisinin razılığı ilə aşkar
edilən;
30.2.2.
vergi ödəyicisinin eyniləşdirmə nömrəsi
haqqında;
30.2.3.
müəssisənin nizamnamə fondu (nizamnamə kapitalı)
haqqında;
30.2.4.
vergi qanunvericiliyinin pozulması və bu pozulmalara görə
məsuliyyət tədbirləri haqqında.
30.2.5.
vergi ödənişləri üzrə borclar.[146]
30.2.6.
hüquqi şəxslərin dövlət reyestrindəki
məlumatlar (kommersiya hüquqi şəxslərin
təsisçiləri (iştirakçıları) və
onların nizamnamə kapitalındakı payları
barədə məlumatlar istisna olmaqla).[147]
30.3.
Kommersiya
sirri haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununa
əsasən vergi ödəyicisinin kommersiya sirrini
təşkil edən məlumatlar və ya vergi sirri vergi
orqanları, onların vəzifəli şəxsləri
tərəfindən qanunla nəzərdə tutulmuş hallar
istisna olmaqla, açılmamalıdır.[148]
Kommersiya
və (və ya) vergi
sirrinin açılmasına əsas etibarilə, ancaq bununla
məhdudlaşmayan, vergi yoxlaması zamanı
vəzifələrini yerinə yetirərkən vergi
orqanının vəzifəli şəxsinə, cəlb edilmiş
mütəxəssisə və ya ekspertə bəlli olmuş
vergi ödəyicisinin kommersiya
və (və ya) vergi
sirrinin istifadə edilməsi və ya başqa şəxsə
verilməsi aiddir. [149]
30.4.
Vergi orqanına daxil olmuş və kommersiya və (və ya) vergi sirrini təşkil edən məlumatların
qorunmasının və əldə edilməsinin xüsusi
rejimi vardır.
Kommersiya
və (və ya) vergi
sirrini təşkil edən məlumatları müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən
edilən siyahı üzrə vəzifəli
şəxslər əldə edə bilər.
30.5.
Kommersiya
və (və ya) vergi
sirrini təşkil edən məlumatların itirilməsi
və yaxud belə məlumatların açılması
qanunla nəzərdə tutulmuş məsuliyyətə
səbəb olur.
30.6.
Bu Məcəllənin 30.1-ci maddəsində
göstərilən vergi orqanları və onların
vəzifəli şəxsləri vergi ödəyiciləri
haqqında məlumatı ancaq aşağıdakı hallarda
digər orqanlara qanunvericiliklə müəyyən edilmiş
qaydada verə bilərlər:
30.6.1.
vergi orqanlarına və onların vəzifəli
şəxslərinə vergi orqanlarının
vəzifələrinin həyata keçirilməsi
məqsədi ilə;
30.6.2.
vergi qanunvericiliyinin cinayət tərkibli pozuntuları ilə
əlaqədar onların qarşısının
alınması və istintaq aparılması üçün
müvafiq icra hakimiyyəti orqanına;
30.6.3.
ədalət
mühakiməsinin həyata keçirilməsi məqsədi
ilə müvafiq
məhkəmələrə; [150]
30.6.4.
Azərbaycan Respublikasının tərəfdar
çıxdığı beynəlxalq
müqavilələrə uyğun olaraq digər
dövlətlərin müvafiq dövlət hakimiyyəti
orqanlarına;
30.6.5.
sosial müdafiə haqqında qanunların yerinə
yetirilməsi üçün zəruri olan hədlərdə
dövlət sosial müdafiə və tibbi sığorta
fondlarına;
30.6.6.
gömrük qanunvericiliyinin tətbiq edilməsi
məqsədləri üçün gömrük
orqanlarına;
30.6.7. cinayət yolu ilə
əldə edilmiş pul vəsaitlərinin və ya digər
əmlakın leqallaşdırılması və
terrorçuluğun maliyyələşdirilməsinin
qarşısının alınması məqsədi ilə
maliyyə monitorinqi orqanına; [151]
30.6.8.
büdcə sistemi haqqında qanunvericiliyin tətbiq
edilməsi məqsədləri üçün müvafiq icra
hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqana
(quruma); [152]
30.6.9. müvafiq icra hakimiyyəti
orqanının müəyyən etdiyi orqanın (qurumun)
sorğusu əsasında ipoteka kreditləşməsi və
sahibkarların aldıqları kreditlərə təminat
verilməsi üçün zəruri olan hədlərdə
müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən
etdiyi orqana (quruma);
30.6.10.
“Kredit büroları haqqında” Azərbaycan Respublikası
Qanununun 6.1-ci və 6.2-ci maddələrində
nəzərdə tutulmuş fəaliyyətin həyata
keçirilməsi üçün kredit bürolarına;
30.6.11.
“Hesablama Palatası haqqında” Azərbaycan
Respublikasının Qanunu ilə müəyyən edilmiş
vəzifələrin həyata keçirilməsi
məqsədilə Azərbaycan Respublikasının Hesablama
Palatasına.[153]
30.7.
Dövlət hakimiyyəti orqanları və onların
vəzifəli şəxsləri kommersiya və (və ya) vergi sirrini təşkil edən məlumatları əks
etdirən sənədləri həmin sənədləri
onlara təqdim etmiş vergi orqanlarına
qaytarmalıdırlar.
30.8. Vergi ödəyicisinə aid
məlumat vergi ödəyicisinin yazılı icazəsi
ilə digər şəxsə verilə bilər.
Maddə 31. Vergi orqanlarının vəzifəli
şəxslərinin vəzifələri
31.0. Vergi orqanlarının
vəzifəli şəxslərinin aşağıda
göstərilən vəzifələri vardır:
31.0.1.
bu Məcəlləyə və Azərbaycan
Respublikasının digər qanunlarına ciddi riayət
etmək;
31.0.2.
vergi orqanlarının hüquq və vəzifələrini
öz səlahiyyətləri daxilində yerinə yetirmək;
31.0.3. vergi ödəyicilərinə,
onların nümayəndələrinə və vergi
münasibətlərinin digər
iştirakçılarına diqqət və
nəzakətlə yanaşmaq.
IV fəsil. Vergi
nəzarəti
Maddə 32. Vergi nəzarəti və onun formaları
32.1. Vergi orqanları vergilərin tam
və vaxtında yığılmasını təmin
etmək məqsədi ilə vergi nəzarətini həyata
keçirirlər. Vergi nəzarəti vergi
ödəyicilərinin və vergitutma obyektlərinin
uçotuna, habelə vergi qanunvericiliyinə riayət
olunmasına vahid nəzarət sistemidir.
32.2.
Vergi nəzarətini bu Məcəllədə və
Azərbaycan Respublikasının Gömrük
Məcəlləsində nəzərdə tutulmuş hallarda
və qaydada müvafiq icra hakimiyyəti orqanları həyata
keçirirlər. Yerli vergilərin (bələdiyyə
vergilərinin) qanunvericiliyə uyğun olaraq hesablanmasına,
tam və vaxtında ödənilməsinə nəzarət
bələdiyyələrin vergi xidməti orqanları
tərəfindən həyata keçirilir.[154]
32.3.
Vergi nəzarəti vergi orqanlarının və gömrük
orqanlarının, onların vəzifəli
şəxslərinin səlahiyyətləri
hədlərində bu Məcəlləyə, Azərbaycan
Respublikasının Gömrük Məcəlləsinə
və digər qanunvericilik aktlarına müvafiq olaraq
həyata keçirilir.
32.4. Vergi orqanları vergi
nəzarətini vergi ödəyicilərinin və vergitutma
obyektlərinin uçotunu aparmaqla, uçot və hesabat
məlumatlarını yoxlamaqla, vergi ödəyiciləri
və digər şəxslər arasında sorğu aparmaqla,
gəlir əldə etmək üçün istifadə olunan
binalara (ərazilərə) baxış keçirməklə
və bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş
digər formalarda həyata keçirirlər.[155]
Maddə 33. Vergi ödəyicilərinin uçotu
33.1. Vergi nəzarətinin həyata
keçirilməsini təmin etmək məqsədi ilə
vergi ödəyicisi olan hüquqi şəxslər, filial
və nümayəndəliklər olduqları
(dövlət qeydiyyatı haqqında sənədlərdə
qeyd olunmuş hüquqi ünvan), vergiyə cəlb olunan
gəliri Azərbaycan mənbəyindən olan və bu
gəlirdən ödəmə yerində vergi tutulmayan
qeyri-rezidentlər Azərbaycan mənbəyindən gəlirin
alındığı yer üzrə, fərdi sahibkarlar və
bu Məcəllənin müddəalarına uyğun olaraq
bəyannamə verməli olan rezident fiziki şəxslər
yaşadıqları, xüsusi notariuslar isə
fəaliyyət göstərdiyi yer üzrə vergi
orqanlarında uçota alınır.[156]
Kommersiya
hüquqi şəxslərinə, publik hüquqi şəxslərə, habelə xarici kommersiya hüquqi
şəxsinin nümayəndəlik və filiallarına
qanunvericiliyə müvafiq qaydada dövlət qeydiyyatına
alındığı zaman vergi ödəyicisinin
eyniləşdirmə nömrəsi verilir və həmin andan
onlar vergi uçotuna alınmış hesab olunurlar. Bu zaman
verilən dövlət qeydiyyatı haqqında şəhadətnamə
bu Məcəllənin məqsədləri üçün
vergi ödəyicisinin vergi uçotuna alınmasını
təsdiq edən şəhadətnamə hesab edilir.[157]
33.2. Bu Məcəllənin 34.3-1-ci
maddəsinin müddəaları nəzərə alınmaqla,
vergi ödəyicisinin filialı,
nümayəndəliyi və ya digər təsərrüfat
subyekti (obyekti) olduqda, vergi ödəyicisi həm
özünün olduğu yer üzrə, həm də
filialının, nümayəndəliyinin və ya digər
təsərrüfat subyektinin (obyektinin) olduğu ünvan
üzrə vergi uçotuna alınır.[158]
Vergi
ödəyicisinin onun filialının,
nümayəndəliyinin və ya digər təsərrüfat
subyektinin (obyektinin) olduğu yer üzrə uçota
alınması bu Məcəllə ilə müəyyən
edilmiş qaydada həyata keçirilir və bu barədə
vergi ödəyicisinə müvafiq arayış verilir.[159]
Sahibkarlıq
fəaliyyətini həyata keçirən hüquqi
şəxslərin bu Məcəllənin 13.2.39.3-cü
maddəsində göstərilmiş filialları, struktur
bölmələri və ya digər ayrıca
bölmələri, habelə qeyri-rezidentin Azərbaycan
Respublikasının qanunvericiliyinə müvafiq olaraq
yaradılmış filialları və daimi
nümayəndəlikləri ayrıca uçota alınır
və onlara VÖEN verilir.
Azərbaycan
Respublikasının büdcə və qeyri-kommersiya
təşkilatları olduğu yerdən kənarda
yerləşən və onların funksiyalarının
həyata keçirilməsi məqsədilə yaradılan
bölmələri ayrıca uçota alına və onlara
VÖEN verilə bilər.[160]
33.3.
Hüquqi şəxsin və sahibkarlıq fəaliyyətini
hüquqi şəxs yaratmadan həyata keçirən fiziki
şəxsin (bundan sonra - fərdi sahibkar) bu Məcəllə
ilə vergi ödəməsi vəzifəsini
şərtləndirən halların olub-olmamasından
asılı olmayaraq onlar vergi orqanında vergi ödəyicisi
kimi uçota alınır.
Azərbaycan
Respublikasında fəaliyyət göstərən xarici
ölkələrin diplomatik və konsulluq
nümayəndəlikləri, habelə beynəlxalq
təşkilatların nümayəndəlikləri bu
maddəyə uyğun olaraq vergi orqanında uçota
alına bilərlər.[161]
Hüquqi şəxs yaratmadan
sahibkarlıq fəaliyyətini fiziki şəxs kimi həyata
keçirmək istəyən əcnəbilər və
vətəndaşlığı olmayan şəxslər
müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən
verilən vəsiqə əsasında vergi orqanlarında vergi
ödəyicisi kimi uçota alınırlar. [162]
33.4.
Vergi orqanlarında uçota alınmaq üçün vergi
ödəyiciləri tərəfindən (kommersiya hüquqi
şəxsləri, publik
hüquqi şəxslər, habelə xarici kommersiya hüquqi şəxsinin
nümayəndəlik və filialları istisna olmaqla)
onların olduğu və ya yaşadığı yer
üzrə vergi orqanına ərizə verilir. Vergi orqanına
ərizə qeyri-kommersiya hüquqi şəxsin dövlət
qeydiyyatına alındığı gündən,
Azərbaycan Respublikasında filial və nümayəndəlik
vasitəsi ilə sahibkarlıq fəaliyyəti həyata
keçirildikdə isə - filialın və ya
nümayəndəliyin yaradılmasından sonra 30 gün
müddətində verilməlidir.[163]
Dövlət
qeydiyyatını həyata keçirən müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı bu maddənin birinci abzasında
göstərilən şəxslərin dövlət
qeydiyyatına alınması barəsində onlara qeydiyyat
sənədləri ilə birlikdə həmin
sənədlərin verilməsi tarixini əks etdirən
arayış verməlidir.
Daimi
nümayəndəliyin vergi orqanlarında uçota
alınması Azərbaycan Respublikasının hüquqi
şəxsləri üçün müəyyən
edilmiş qaydada həyata keçirilir.
Hüquqi
şəxs yaratmadan sahibkarlıq fəaliyyətini həyata
keçirən fiziki şəxs ərizəni, sahibkarlıq
fəaliyyətinə başladığı
günədək vergi orqanına verməlidir.[164]
Ödəmə
mənbəyində vergiyə cəlb olunması
nəzərdə tutulmayan (tutulması mümkün olmayan)
gəlirləri olan və ya royaltidən gəliri olan fiziki
şəxslər, yaxud Azərbaycan Respublikasının
hüdudlarından kənarda gəlir əldə edən
rezident fiziki şəxslər ərizəni gəlir
əldə etmək hüququ yarandığı gündən
gec olmayaraq vergi orqanına verməlidirlər.[165]
33.5.
Bu Məcəllənin 33.3-cü maddəsində
nəzərdə tutulmuş halda vergi orqanı 5 gün
müddətində fərdi sahibkara onun vergi uçotuna
alınması barədə məlumat verir.
33.6.
Vergi ödəyicisinin vergi uçotuna alınması yerinin
müəyyən edilməsi ilə bağlı
çətinliklər ortaya çıxdıqda, təqdim
olunmuş məlumatlar əsasında yuxarı vergi orqanı
tərəfindən qərar qəbul edilir.
33.7.
Bu
Məcəllənin 13.2.50-ci və 13.2.51-ci
maddələrində göstərilən iri vergi ödəyiciləri və
xüsusi vergi rejimli müəssisələr
aşağıdakı qaydada mərkəzləşdirilmiş
uçota alına bilər: [166]
33.7.1.
İri vergi ödəyicilərinin və xüsusi vergi rejimli
müəssisələrin mərkəzləşdirilmiş
uçotu müvafiq icra hakimiyyəti orqanının
müəyyən etdiyi vergi orqanı tərəfindən
aparılır.
33.7.2.
İri vergi ödəyicilərinin və xüsusi vergi rejimli
müəssisələrə eyniləşdirmə
nömrələrinin verilməsi bu Məcəlləyə
və digər müvafiq qanunvericiliyə uyğun olaraq
həyata keçirilir.[167]
33.7.3.
Olduqları yer üzrə vergi uçotuna alınmış
şəxslər sonradan iri vergi ödəyicilərinə
və ya xüsusi vergi rejimli müəssisələrə aid
edildikdə, əvvəlki eyniləşdirmə
nömrələri ilə mərkəzləşdirilmiş
uçota alınırlar.
33.7.4.
Mərkəzləşdirilmiş uçota alınmış iri
vergi ödəyicilərinin və xüsusi vergi rejimli
müəssisələrin filiallarının,
nümayəndəliklərinin və ya digər
təsərrüfat subyektlərinin (obyektlərinin) vergi
uçotu bu Məcəllə ilə müəyyən
edilmiş qaydada həyata keçirilir.
33.7.5.
Olduqları yer üzrə vergi uçotuna alınmış
hüquqi şəxslər xüsusi vergi rejimi üzrə
fəaliyyətə başladığı gündən sonra,
15 gün müddətində mərkəzləşdirilmiş
uçota alınmaq üçün vergi
ödəyicilərinin mərkəzləşdirilmiş
uçotunu aparan müvafiq vergi orqanına müraciət
etməyə borcludurlar.
33.7.6.
Xüsusi vergi rejimində fəaliyyət göstərən
müəssisələrin mərkəzləşdirilmiş
qaydada yenidən uçota alınması və ya
mərkəzləşdirilmiş uçotdan
çıxarılması, onların xüsusi vergi
rejimində fəaliyyətə başlaması və ya
həmin fəaliyyəti dayandırması barədə
onların mərkəzləşdirilmiş uçotunu aparan
müvafiq vergi orqanına ərizə ilə müraciət
etdiyi gündən sonra 15 gün müddətində həyata
keçirilməlidir.
33.7.7.
İri vergi ödəyicilərinə aid edilən
müəssisələrin olduqları yer üzrə
uçotdan çıxarılaraq
mərkəzləşdirilmiş qaydada yenidən uçota
alınması və ya mərkəzləşdirilmiş
uçotdan çıxarılması barədə müvafiq
icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi vergi
orqanı tərəfindən hər il may ayının
15-dək qərar qəbul edilir.
33.7.8.
İri vergi ödəyicilərinə aid edilən
müəssisələrin mərkəzləşdirilmiş
uçota alınması onların
mərkəzləşdirilmiş uçota alınması
barədə qərar qəbul edildiyi vergi ilindən sonrakı
ilin yanvar ayında həyata keçirilir.
33.7.9.
Müvafiq icra hakimiyyəti orqanı hər il iyun
ayının 15-dək olduqları yer üzrə uçotdan
çıxarılaraq mərkəzləşdirilmiş qaydada
yenidən uçota alınmış və ya
mərkəzləşdirilmiş uçotdan
çıxarılmış iri vergi ödəyiciləri
və xüsusi vergi rejimli müəssisələr
barədə məlumatı müvafiq icra hakimiyyəti
orqanı ilə razılaşdırılmış forma
üzrə müvafiq icra hakimiyyəti orqanına təqdim
edir.[168]
33.8.
Azərbaycan Respublikasının tərəfdar
çıxdığı ikiqat vergitutmanın aradan
qaldırılması haqqında beynəlxalq
müqavilələrə əsasən xarici dövlətin
rezidentinin Azərbaycan Respublikasında fəaliyyət
göstərən və daimi nümayəndəlik yaratmayan
bölmələrinin, habelə bu Məcəllənin
13.2.5.3-cü maddəsinə müvafiq olaraq idarəetmə
yerinə görə rezident sayılan hüquqi şəxsin
vergi orqanında uçota alınması
aşağıdakı qaydada aparılır:
33.8.1.
Azərbaycan Respublikasında daimi nümayəndəlik
yaratmayan bölmələr Azərbaycan Respublikasında
fəaliyyətə başladıqdan 30 gün
müddətində, idarəetmə yerinə görə
rezident sayılan xarici hüquqi şəxslər isə
Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsinə
və ya Azərbaycan Respublikasının tərəfdar
çıxdığı ikiqat vergitutmanın aradan
qaldırılması haqqında beynəlxalq
müqavilələrin müddəalarına əsasən
idarəetmə yerinə görə rezident
sayıldıqları vaxtdan 30 gün müddətində
olduqları yer üzrə vergi orqanına ərizə
təqdim etməlidirlər.
33.8.2.
Azərbaycan Respublikasında daimi nümayəndəlik
yaratmayan bölmələrin, habelə idarəetmə
yerinə görə rezident sayılan xarici hüquqi
şəxsin vergi uçotuna alınması üçün
verilən ərizə xarici hüquqi şəxs və ya onun
müvəkkil etdiyi şəxs tərəfindən
imzalanmalıdır.
33.8.3.
Azərbaycan Respublikasında daimi nümayəndəlik
yaratmayan bölmələrinin, habelə idarəetmə
yerinə görə rezident sayılan xarici hüquqi
şəxsin vergi orqanlarında uçota alınması
üçün bu Məcəllənin 33.8-ci maddəsində
göstərilənlərdən başqa digər sənəd
və məlumatlar tələb olunmur.
33.8.4.
Xarici dövlətin rezidentinin Azərbaycan Respublikasında
daimi nümayəndəlik yaratmayan bölmələrinin
uçota alınması barədə verilən
ərizəyə aşağıdakılar əlavə
edilməlidir:
33.8.4.1.
xarici hüquqi şəxsin qeydiyyata alındığı
dövlətdə qeydiyyat (inkorporasiya) sənədi və onun təsisçisi
(təsisçiləri) olan xarici hüquqi şəxsin
nizamnamə kapitalında birbaşa və ya dolayı yolla paya
malik fiziki şəxslər barədə məlumatın da daxil
olduğu ticarət
reyestrindən çıxarış; [169]
33.8.4.2.
xarici dövlətin rezidentinin səlahiyyətli
orqanının Azərbaycan Respublikasında daimi
nümayəndəlik yaratmayan bölməsinin
yaradılması haqqında qərarı;
33.8.4.3. təsis sənədləri;
33.8.4.4.
rezidentliyi barədə vergi orqanları tərəfindən
təsdiq edilmiş sənəd;
33.8.4.5.
Azərbaycan Respublikasında hüquqi ünvanını
təsdiq edən sənəd (icarə müqaviləsi,
mülkiyyət hüququnu təsdiq edən və ya digər
sənədlər);
33.8.4.6.
bölmənin rəhbərinin (təmsilçisinin)
şəxsiyyətini təsdiq edən sənədin
surəti;
33.8.4.7.
Azərbaycan Respublikasında daimi nümayəndəlik
yaratmayan bölmələr və gəlir mənbələri
barədə müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
tərəfindən müəyyən edilən forma
üzrə məlumat.
33.8.5.
İdarəetmə yerinə görə rezident sayılan
xarici hüquqi şəxs tərəfindən uçota
alınma barədə verdiyi ərizəyə
aşağıdakılar əlavə edilməlidir:
33.8.5.1.
qeydiyyata alındığı dövlətdə qeydiyyat
(inkorporasiya) sənədi və onun təsisçisi (təsisçiləri) olan xarici
hüquqi şəxsin nizamnamə kapitalında birbaşa
və ya dolayı yolla paya malik fiziki şəxslər
barədə məlumatın da daxil olduğu ticarət reyestrindən
çıxarış;
33.8.5.2. təsis sənədləri;
33.8.5.3.
Azərbaycan Respublikasında hüquqi ünvanını
təsdiq edən sənəd (icarə müqaviləsi,
mülkiyyət hüququnu təsdiq edən və ya digər
sənədlər);
33.8.5.4.
hüquqi şəxsin rəhbərinin (təmsilçinin)
şəxsiyyətini təsdiq edən sənədin
surəti;
33.8.5.5.
Azərbaycan Respublikasında və digər ölkələrdə
bilavasitə və ya dolayısı yolla nəzarətində
olan qurumlar və gəlir mənbələri haqqında
müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən
müəyyən edilən forma üzrə məlumat.
33.8.6.
bu Məcəllənin 33.8.4.1-33.8.4.4-cü, 33.8.5.1-ci və
33.8.5.2-ci maddələrində göstərilən
sənədlər müvafiq icra hakimiyyəti orqanı və
ya Azərbaycan Respublikasının xarici
dövlətlərdəki nümayəndəlikləri
(Azərbaycan Respublikasının mənafeyini təmsil
edən digər ölkənin konsulluq idarələri)
tərəfindən leqallaşdırılır.
33.8.7.
33.8.4-cü və 33.8.5-ci maddələrdə
göstərilən sənədlər Azərbaycan dilinə
notariat qaydasında təsdiqlənən tərcümə
ilə birgə ərizəyə əlavə edilir.
33.8.8.
Xarici dövlətin rezidentinin Azərbaycan Respublikasında
fəaliyyət göstərən daimi nümayəndəlik
yaratmayan bölməsinin vergi uçotundan
çıxarılması və VÖEN-in ləğv
edilməsi aşağıdakı hallarda həyata
keçirilir:
33.8.8.1.
xarici dövlətin rezidenti olan şəxs və ya daimi
nümayəndəlik yaratmayan bölmə ləğv
edildikdə;
33.8.8.2.
daimi nümayəndəlik yaratmayan bölmənin
fəaliyyəti daimi nümayəndəlik yaratdıqda.
33.8.9.
İdarəetmə yerinə görə rezident sayılan
xarici hüquqi şəxsin vergi uçotundan
çıxarılması və VÖEN-in ləğv
edilməsi aşağıdakı hallarda həyata
keçirilir:
33.8.9.1.
idarəetmə yerinə görə rezident sayılan xarici
hüquqi şəxsin qeydiyyata alındığı
(inkorporasiya) dövlətdə ləğv edildikdə;
33.8.9.2.
idarəetmə yerinə görə rezident sayılan xarici
hüquqi şəxsin rezidentliyi dəyişildikdə.[170]
33.9. Yerli (bələdiyyə)
vergilərinin ödəyicilərinin uçotu
bələdiyyələrin vergi xidməti orqanı
tərəfindən aparılır.[171]
33.10. Vergi orqanı bu
Məcəlləyə uyğun olaraq vergi
ödəyicilərini uçota aldıqdan sonra 1 iş
günü müddətində bu barədə müvafiq icra
hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqana
(quruma) elektron formada məlumat verir.[172]
Maddə 34. Uçota alınma, yenidən uçota
alınma və uçotdan çıxarılma qaydaları
34.1. Vergi orqanında uçota alınmaq
üçün vergi ödəyicisi (kommersiya hüquqi
şəxsləri, publik
hüquqi şəxslər, habelə xarici kommersiya hüquqi şəxsinin
nümayəndəlik və filialları istisna olmaqla)
tərəfindən ərizə verilir.
Vergi
ödəyicisi olan hüquqi şəxslər, onların
filial və nümayəndəlikləri (kommersiya hüquqi
şəxsləri, publik
hüquqi şəxslər, habelə xarici kommersiya hüquqi şəxsinin
nümayəndəlik və filialları istisna olmaqla)
uçota alınmaq üçün ərizə ilə
birgə vergi orqanına müraciət etdikdə,
müəyyən edilmiş qaydada təsdiq edilmiş
onların dövlət qeydiyyatına alınması
haqqında şəhadətnamənin, nizamnaməsinin (və
ya əsasnaməsinin), rəhbərin təyin olunmasını
və hüquqi şəxsin ünvanını təsdiq
edən sənədlərin, habelə rəhbərin
şəxsiyyətini təsdiq edən sənədin bir
nüsxədə surətlərini və olduğu yer
(ünvanı) haqqında məlumat vergi orqanına təqdim
etməlidirlər.[173]
Vergi
ödəyiciləri olan hüquqi şəxslər (kommersiya
hüquqi şəxsləri, publik
hüquqi şəxslər, habelə xarici kommersiya hüquqi şəxsinin
nümayəndəlik və filialları istisna olmaqla)
onların yuxarı təşkilatlarına VÖEN
verildikdən sonra uçota alınırlar.[174]
Ərizə
vergi ödəyicisi və ya onun səlahiyyətli
nümayəndəsi tərəfindən doldurulur.
Ərizədə göstərilənlərin
düzgünlüyünə vergi ödəyicisi (onun
rəhbəri) cavabdehdir.
Vergi
ödəyicisi olan fərdi sahibkar uçota alınması
üçün ərizə ilə birgə onun
şəxsiyyətini təsdiq edən sənədin
surətini və yaşadığı yer haqqında
məlumat təqdim edir. [175]
Vergi
ödəyiciləri olan fiziki şəxslər uçota
alındıqda, onların şəxsi məlumatlarına, o
cümlədən onların adı, doğulduğu tarix
və yer, cinsi, yaşadığı ünvan,
şəxsiyyətini təsdiq edən sənədin
məlumatları, vətəndaşlığı haqqında
məlumat daxil edilir.
Uçota
alınmaq üçün ərizənin forması müvafiq
icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən təsdiq olunur.
Vergi orqanları
tərəfindən fiziki şəxslərin vergi uçotuna
alınması elektron və (və ya) kağız formatda
aparılır. Onların uçota alınması, yenidən
uçota alınması və uçotdan çıxarılması
qaydaları müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
tərəfindən müəyyən edilir. [176]
34.2.
Vergi orqanı vergi ödəyicisinin uçota
alınmasını vergi uçotuna alınması haqqında
ərizə və bu maddədə göstərilən
digər vergi orqanına sənədlər daxil olduğu
gündən sonrakı 1
gün müddətində (fiziki
şəxslərin elektron formatda vergi uçotuna
alınması istisna olmaqla) həyata keçirir və həmin müddətdə də
vergi ödəyicisinə müvafiq şəhadətnaməni
elektron formada göndərir. Fiziki
şəxslərin elektron formatda vergi uçotuna
alınması dərhal həyata keçirilir və
müvafiq şəhadətnamə onlar üçün
ayrıca yaradılmış elektron ünvana real vaxt rejimində
göndərilir.
Şəhadətnamə vergi ödəyicisinin uçotda
olmasını təsdiq edən əsas sənəd olmaqla,
vergi ödəyicisinə bir dəfə verilir və onda
saxlanılır. Şəhadətnamə itirildikdə və
ya yararsız hala düşdükdə vergi ödəyicisinin
müraciəti əsasında şəhadətnamənin yeni
nüsxəsi verilir. Bu zaman verilən nüsxənin
üzərində şəhadətnamənin yeni nüsxə
olması barədə müvafiq qeyd aparılır.[177]
Vergi
ödəyicisinin uçota alınması haqqında
şəhadətnamənin forması müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı tərəfindən təsdiq edilir.
34.2-1.
Vergi ödəyicisi tərəfindən
şəhadətnamənin kağız
daşıyıcıda da verilməsi ərizədə qeyd
olunduğu halda müvafiq şəhadətnamə
kağız daşıyıcıda da verilir.[178]
34.3.
Vergi ödəyicisinin olduğu yer və ya
yaşadığı yer dəyişdikdə, vergi orqanına
bu cür dəyişiklik baş verdiyi gündən 40 gün
müddətində ərizə verməlidir. Vergi
ödəyicisinin vergi uçotunda olduğu vergi orqanına
olduğu yer və ya yaşadığı yer dəyişdiyi
barədə ərizə ilə müraciət etdiyi
gündən sonra 15 gün müddətində həmin vergi
orqanı vergi ödəyicisinin yenidən uçota
alınmasını (yəni əvvəlki vergi orqanından
uçotdan çıxarılması və yeni vergi
orqanında uçota alınması) həyata
keçirməlidir.
Vergi
ödəyicisi vergi orqanında uçota alınmaq
üçün verdiyi ərizə formasında olan
məlumatlarda hər hansı dəyişiklik baş
verdikdə, dəyişiklik baş verən gündən 40 gün
müddətində vergi orqanına məlumat verməlidir.[179]
34.3-1. Vergi ödəyicisinin bir
təsərrüfat subyekti (obyekti) olduqda və həmin
təsərrüfat subyekti (obyekti) vergi ödəyicisinin
olduğu yerdən kənarda olduqda vergi ödəyicisi
həmin təsərrüfat subyektinin (obyektinin) olduğu
ünvan üzrə yenidən uçota alınır. Vergi
ödəyicisinin iki və daha çox təsərrüfat
subyekti (obyekti) olduqda həmin vergi ödəyicisi iqtisadi
maraqlar mərkəzinin yerləşdiyi ünvan üzrə
yenidən uçota alınır. [180]
Vergi
ödəyicisinin təsərrüfat subyekti (obyekti)
üzrə yenidən uçota alınması qaydası
müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən
etdiyi orqan (qurum) tərəfindən müəyyən edilir.
Bu maddənin müddəaları
mərkəzləşdirilmiş qaydada uçota alınan
vergi ödəyicilərinə şamil edilmir.
34.4.
Hüquqi şəxsin ləğvi və ya yenidən
təşkil edilməsi, hüquqi şəxs
tərəfindən öz filialının və ya
nümayəndəliyinin ləğv edilməsi,
nümayəndəlik vasitəsi ilə fəaliyyətinin
ləğvi, fərdi sahibkarın fəaliyyətinin
ləğvi hallarında uçotdan çıxarılma, bu
Məcəllənin 34.3-cü maddəsində
göstərilən müddətlər nəzərə
alınmaqla vergi ödəyicisinin müraciətinə
əsasən həyata keçirilir.
Bu
Məcəllənin 33.2-ci maddəsi ilə nəzərdə
tutulan hallarda hüquqi şəxs həm özünün
olduğu yer üzrə, həm də onun filialının,
nümayəndəliyinin və ya digər təsərrüfat
subyektinin (obyektinin) olduğu yer üzrə uçota
alındıqda, onun filialına, nümayəndəliyinə
və ya digər təsərrüfat subyektinə
(obyektinə) vergi ödəyicisinin eyniləşdirmə
nömrəsi (VÖEN) verilə bilər.[181]
34.5.
Uçota alınma, yenidən uçota alınma, uçotdan
çıxarılma ödənişsiz həyata
keçirilir.
34.6.
Hər bir vergi ödəyicisinə bütün vergilər
üzrə, o cümlədən Azərbaycan
Respublikasının gömrük sərhədindən
malların keçirilməsi ilə bağlı
ödənişlər üzrə Azərbaycan
Respublikasının bütün ərazisində vahid olan vergi
ödəyicisinin eyniləşdirmə nömrəsi (VÖEN)
verilir.
Vergi
orqanı vergi ödəyicisinə göndərilən
bütün bildirişlərdə onun eyniləşdirmə
nömrəsini göstərir.
34.7.
Vergi ödəyiciləri maliyyə, statistika
hesabatlarında, vergi haqq-hesablarında,
bəyannamələrdə, təsərrüfat
müqavilələrində, hesab-fakturalarda,
qaimələrdə, nəzarət-kassa aparatlarının
çeklərində, məktublarda, habelə gömrük,
bank və bütün digər ödəniş
sənədlərində VÖEN-i mütləq göstərməlidirlər.
[182]
34.7.1.
Vergi ödəyicilərinin hər hansı tədiyə, bank
və gömrük sənədində VÖEN
göstərilmədikdə, ödənişi aparan müvafiq
bank idarələri, vergi və gömrük orqanları
tərəfindən bu sənədlərin icra
üçün qəbul edilməsinə yol verilmir.
34.7.2.
Vergi ödəyicilərinin uçot məlumatlarında
dəyişikliklər onların müvafiq icra hakimiyyəti
orqanı tərəfindən təsdiq edilmiş forma
üzrə təqdim etdikləri ərizə əsasında
aparılır. Vergi
nəzarəti tədbiri zamanı vergi ödəyicisinin
uçot məlumatlarından fərqli məlumatlar
əldə olunarsa, bu barədə vergi ödəyicisinə
bildiriş göndərilir. Bildiriş göndərildikdən
5 iş günü müddətində vergi ödəyicisi
dəyişikliklərə dair ərizə təqdim
etməzsə, uçot məlumatlarında
dəyişikliklər vergi orqanı tərəfindən
aparılır və bu barədə 3 iş günü
müddətində vergi ödəyicisinə məlumat
verilir. [183]
34.7.3.
Vergi ödəyicisi olan fiziki şəxsin uçotdan
çıxarılması aşağıdakı hallarda
mümkündür:
34.7.3.1. fəaliyyətinə xitam verildikdə;
34.7.3.2.
məhkəmə tərəfindən qanunvericiliklə
müəyyən edilmiş qaydada ölmüş, itkin düşmüş və ya
fəaliyyət qabiliyyətini itirmiş sayıldıqda; [184]
34.7.3.3. vəfat etdikdə.
34.7.4.
Vergi ödəyicisi uçotdan çıxarıldıqda,
onun uçota alınmasını təsdiq edən
şəhadətnamə vergi orqanına təhvil verilir. Vergi
orqanı şəhadətnamə-dublikatın etibarsız
hesab olunması barədə bank idarələrinə
məlumat verməlidir.[185]
34.8.
Uçot məlumatları əsasında müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı vergi ödəyicilərinin vahid
dövlət reyestrini bu Məcəlləyə müvafiq
olaraq aparır.
34.8.1.
Vergi ödəyiciləri vahid dövlət reyestrinə daxil
edilərkən onların uçota alınması haqqında
vergi orqanına təqdim etdikləri ərizədəki
məlumatlardan istifadə olunur. Vahid dövlət reyestri
kağız və (və ya) elektron yazıları
formasında aparılmalıdır.
34.8.2.
Vergi ödəyicilərinin vahid dövlət reyestrinin
aparılması aşağıdakılardan ibarətdir:
34.8.2.1.
xronoloji qaydada vergi ödəyicilərinin reyestr
jurnalının aparılması;
34.8.2.2.
ləğv edilmiş vergi ödəyicilərinin reyestr
jurnalının aparılması;
34.8.2.3.
uçota alınmış vergi ödəyicilərinin reyestr
məlumatlarında dəyişikliklərlə bağlı
dəqiqləşdirmələrin aparılması;
34.8.2.4. uçota alınmış vergi
ödəyicilərinə müvafiq məlumatın
verilməsi.
34.8.3.
Müvafiq icra hakimiyyəti orqanı vergi
ödəyicilərinin vahid dövlət reyestrinin məlumat
bankının aparılmasını, onun
bütövlüyünü və qorunmasını təmin
edir, rəsmi sorğulara cavab olaraq bu Məcəllədə
müəyyən edilmiş qaydada vahid dövlət
reyestrindən çıxarışı (kommersiya
hüquqi şəxslərin təsisçiləri
(iştirakçıları) və onların nizamnamə
kapitalındakı payları barədə məlumatlar istisna
olmaqla) təqdim edir.[186]
34.9.
Bu Məcəllə ilə başqa hallar nəzərdə
tutulmamışdırsa, vergi ödəyicisi haqqında
məlumatlar onun uçota alınması anından vergi sirrini
təşkil edir.
34.10. Vergi ödəyicisi kimi uçota
alınmayan vergi agenti olan təşkilatlar bu fəsildə
nəzərdə tutulmuş qaydada olduqları yer üzrə
vergi orqanlarında uçota alınırlar.
Maddə 35. Bankların vergi ödəyicilərinin
uçotu ilə bağlı vəzifələri[187]
35.1. Dövlət qeydiyyatı vergi
orqanları tərəfindən aparılan hüquqi
şəxslər, habelə xarici kommersiya hüquqi
şəxsinin nümayəndəlik və filialları dövlət
qeydiyyatına alınması haqqında ərizə ilə
birlikdə və ya qeydiyyata alındıqdan sonra
istənilən vaxt, digər vergi ödəyiciləri isə
uçota alınması haqqında şəhadətnaməni
aldıqdan sonra bank idarəsində hesab açmaq
üçün vergi orqanına ərizə verir. Vergi
orqanı bu ərizə əsasında vergi
ödəyicisinə 2 gündən gec olmayaraq şəhadətnamə-dublikat
verir. Vergi ödəyicisinə verilən
şəhadətnamə-dublikatların sayı
məhdudlaşdırılmır və onların hər biri
nömrələnir. Bank hesabının açılması
məqsədi ilə şəhadətnamə-dublikat vergi
ödəyicisinin büdcəyə vergilər, faizlər
və maliyyə sanksiyaları üzrə borcu olmadıqda bu
maddədə müəyyən edilmiş müddətdə
verilir. Şəhadətnamə-dublikatın alınması
üçün vergi ödəyicisi tərəfindən
verilən ərizənin və
şəhadətnamə-dublikatın forması müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı tərəfindən təsdiq edilir.[188]
Vergi
orqanı bu maddənin birinci abzasında nəzərdə
tutulan şəhadətnamə-dublikatı vergi
ödəyicisinə verdikdən sonra 1 gün
müddətində müvafiq icra hakimiyyəti orqanına
müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən
etdiyi formada məlumatı elektron və (və ya) kağız
daşıyıcılar vasitəsilə göndərir.[189]
35.2.
Banklar hüquqi şəxslərə, onların filial və
nümayəndəliklərinə, fərdi sahibkarlara
yalnız onlar vergi orqanı tərəfindən verilən
şəhadətnamə-dublikatını təqdim etdikdən
sonra bank hesabları açırlar (qeyri-rezident
üçün sahibkarlıq fəaliyyəti ilə
bağlı olmayan hesabların açılması halları
istisna olmaqla).[190]
35.2-1.
Banklar hüquqi və fiziki şəxslərə hesab
açdıqda və ya maliyyə xidmətləri
göstərdikdə Azərbaycan Respublikasının normativ
hüquqi aktlarının, habelə vergi və maliyyə
məlumatlarının mübadiləsini nəzərdə
tutan Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı
beynəlxalq müqavilələrin tələblərinə
əməl edilməsini təmin edirlər. [191]
35.3.
Şəhadətnamə-dublikat alındığı
tarixdən 10 gün müddətində hesabın
açılması üçün istifadə olunmadıqda
qüvvədən düşmüş hesab edilir.
35.4.
Şəhadətnamə-dublikat iki hissədən ibarətdir.
Onun bir hissəsi vergi ödəyicisinin hesab
açdığı bankda qalır, bildiriş adlanan
digər hissəsini isə bank idarəsi müvafiq qeydləri
apardıqdan sonra onu vermiş vergi orqanına göndərir.[192]
Vergi
orqanı bank idarəsindən bu maddədə
göstərilən bildirişi aldıqdan sonra
bildirişdə göstərilən məlumatları vergi
uçotu məlumatlarına daxil edir və 1 gün
müddətində həmin məlumatları müvafiq icra
hakimiyyəti orqanına elektron və (və ya) kağız
daşıyıcılar vasitəsilə göndərir.[193]
35.5.
Şəhadətnamə-dublikatla yalnız onda
göstərilmiş bankda (bankın filialında) hesab
açmaq olar.[194]
35.6.
Şəhadətnamə-dublikatın bildiriş hissəsi bank
idarəsi tərəfindən 10 gün müddətində
qaytarılmadıqda, vergi orqanı bunun səbəblərini
vergi ödəyicisi və müvafiq bank idarəsi ilə
dəqiqləşdirməlidir.
Şəhadətnamə-dublikat 10 gün ərzində
istifadə olunmadıqda, vergi ödəyicisinə verilmiş
şəhadətnamə-dublikat geri alınır və
hesabın açılmaması barədə bankdan
alınmış rəsmi məlumata əsasən onun
etibarsız olması haqqında vergi ödəyicisinin
uçot məlumatlarında müvafiq qeydlər edilir.[195]
Maddə 36.
Vergi yoxlamaları və
maliyyə institutlarında vergi monitorinqi [196]
36.1. Vergi orqanları
tərəfindən keçirilən yoxlamalar kameral və ya
səyyar ola bilər.
36.2.
Vergi yoxlamaları keçirildikdə, vergi orqanları və
onların vəzifəli şəxsləri düzgün
qərar qəbul edilməsi üçün
əhəmiyyətli olan bütün halları, o
cümlədən vergi ödəyicisi üçün
əlverişli olan halları
aydınlaşdırmalıdırlar.
36.3.
Səyyar vergi yoxlaması mənfəət, gəlir, əmlak,
yol və torpaq vergiləri üzrə vergi
ödəyicisinin son 3 təqvim ilindən çox olmayan
fəaliyyətini, digər vergilər üzrə həmin
yoxlamanın keçirildiyi il də daxil olmaqla vergi
ödəyicisinin son 3 ildən çox olmayan
fəaliyyətini əhatə edə bilər.[197]
Vergi
yoxlaması keçirildikdə, vergi orqanının vergi
ödəyicisinin üçüncü şəxslərlə əlaqədar fəaliyyəti
barədə vergi yoxlamasının predmetinə aid olan
məlumat alması üçün sənədlərlə
təsdiq edilmiş zərurət yarandığı halda,
vergi orqanı həmin şəxslərdən yoxlanılan
vergi ödəyicisinin fəaliyyətinə aid olan
sənədlər ala bilər. Bu hərəkətlər
üçün vergi orqanının
əsaslandırılmış qərarı olmalıdır. [198]
Bu zaman tələb
yönəldilən üçüncü şəxs və
ya onun səlahiyyətli nümayəndəsi müvafiq
sənədləri və ya məlumatları təsdiq edərək,
tələbnaməni aldığı gündən 10 iş
günü müddətində vergi orqanına təqdim
etməyə borcludur.
36.4.
Vergi ödəyicisi olan hüquqi şəxslərin
ləğvi və ya hüquqi şəxs yaratmadan
sahibkarlıq fəaliyyəti göstərən fiziki
şəxsin sahibkarlıq fəaliyyətinə xitam
verilməsi barədə müraciəti ilə bağlı
və bu Məcəllənin 38.3-cü maddəsində
göstərilən hallarda keçirilən yoxlamalar istisna
olmaqla, vergi orqanı tərəfindən yoxlanılmış
vergi dövrü üçün vergi ödəyicisinin
ödədiyi və ya ödəməli olduğu vergilər
üzrə səyyar vergi yoxlamalarının
keçirilməsi qadağandır.[199]
36.5.
Vergi yoxlamasının nəticələri ilə
razılaşmayan vergi ödəyiciləri
növbədənkənar vergi yoxlamasının
keçirilməsini tələb edə bilərlər. Bu halda
növbədənkənar vergi yoxlaması vergi
orqanlarının əvvəlki yoxlamanı keçirmiş
vəzifəli şəxsləri tərəfindən
keçirilə bilməz.[200]
36.6. Vergi ödəyicilərinin vergi
orqanları tərəfindən həyata keçirilən
vergi yoxlamaları üzrə məhkəməyə
müraciət etmək hüququ vardır.
36.7.
Vergi orqanı vergi və maliyyə məlumatlarının
mübadiləsini nəzərdə tutan Azərbaycan
Respublikasının tərəfdar çıxdığı
beynəlxalq müqavilələrin tələblərinə
əməl edilməsini təmin etmək məqsədilə
maliyyə institutlarında vergi monitorinqi apara bilər. [201]
36.8.
Maliyyə institutlarında vergi monitorinqinin aparılması,
nəticələrinin rəsmiləşdirilməsi,
sənədlərin tələb edilməsi və
materiallarına baxılmanın nəticələri
üzrə qərarın çıxarılması, o
cümlədən maliyyə sanksiyasının tətbiqi bu
Məcəllənin 36-49-cu maddələrində
nəzərdə tutulan qaydada həyata keçirilir.
Maddə 37. Kameral vergi yoxlaması
37.1. Kameral vergi yoxlaması vergi
orqanı tərəfindən yerlərə getmədən vergi
orqanında olan, vergi ödəyicisi tərəfindən
təqdim edilən vergi hesabatları, habelə vergilərin
hesablanmasını və ödənilməsini
özündə əks etdirən və vergi
ödəyicisinin fəaliyyəti haqqında vergi orqanında
olan digər sənədlər və mənbəyi məlum
olan məlumatlar əsasında
keçirilir. [202]
37.2.
Kameral vergi yoxlaması vergi ödəyicisi
tərəfindən bu Məcəllənin 72-ci
maddəsində nəzərdə tutulmuş vergi
bəyannaməsinin vergi orqanına təqdim edildiyi vaxtdan 30
iş günü müddətində keçirilir. Bu
müddət başa çatdıqdan sonra həmin
bəyannamə, habelə bu Məcəllənin 37.2-1-ci
maddəsində göstərilən bildiriş üzrə
verilmiş dəqiqləşdirilmiş bəyannamə
üzrə yenidən kameral vergi yoxlaması keçirilə
bilməz. [203]
37.2-1.
Kameral vergi yoxlaması başa çatdıqdan sonra vergi
orqanı verginin hesablanması üçün əlavə
sənəd və ya mənbəyi məlum olan digər
məlumat aşkar etdikdə, vergi ödəyicisinə 5
iş günü müddətində bu Məcəllənin
72.5-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş dəqiqləşdirilmiş
hesabatın 10 iş günü müddətində təqdim
edilməsi barədə bildiriş göndərir. [204]
37.3.
Kameral yoxlama aparmaq üçün vergi
ödəyicisindən təqdim olunmuş bəyannamə
ilə bağlı sənədlərdə olan məlumatlar
arasında ziddiyyət və ya səhv aşkar edildikdə,
vergi orqanı vergi ödəyicisindən əlavə
məlumat, sənəd və izahat tələb edə
bilər.[205]
37.4.
Kameral yoxlama nəticəsində vergi bəyannaməsində
vergilərin düzgün hesablanmaması (vergi
məbləğinin az və ya artıq göstərilməsi)
aşkar edildikdə, vergi ödəyicisinə 5 iş günü müddətində müvafiq icra
hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi formada
vergi orqanı tərəfindən vergilərin hesablanmasına
dair vergi
orqanının qərarı göndərilir. Vergi orqanının
qərarında hesablamanın
səbəbləri və vergi ödəyicisinin bu
Məcəllənin 62-ci maddəsinə uyğun olaraq
şikayət etmək hüququ göstərilməlidir.[206]
Bu maddənin birinci
hissəsində göstərilən hallarda və (və ya)
kameral yoxlama aparmaq üçün vergi bəyannaməsi,
sənədlər və məlumatlar üzrlü əsas olmadan
təqdim edilmədikdə, vergi orqanının bu
Məcəllənin 67-ci maddəsinə müvafiq olaraq
vergiləri hesablamaq hüququ vardır.[207]
37.5.
Bu Məcəllənin 15.1.13-cü maddəsinə
əsasən vergi ödəyicisindən xronometraj metodu ilə
yeni müşahidə keçirilməsi barədə müraciət
daxil olan dövrədək (vergi ödəyicisinin bu
Məcəllədə nəzərdə tutulmuş qaydada
fəaliyyətini dayandırdığı, xronometrajın
keçirildiyi dövrü əhatə edən səyyar vergi
yoxlamasının keçirildiyi hallar istisna olmaqla) xronometraj metodu ilə sonuncu
müşahidənin nəticələri vergilərin
hesablanması üçün əsas götürülə
bilər.[208]
37.6. Kameral vergi yoxlaması zamanı
vergi orqanı bu Məcəllənin 37.3-cü və 37.4-ci
maddələrində müəyyən edilmiş qaydalara
riayət etmədikdə, vergi ödəyicisinin səyyar vergi
yoxlaması keçirilən zaman vergi orqanının
təklifi əsasında həmin yoxlamanın keçirildiyi
vaxta qədər yol verdiyi və kameral yoxlama zamanı
müəyyən edilə bilən səhvləri (o
cümlədən vergi məbləğlərinin
düzgün hesablanmaması, vergi məbləğlərinin
azaldılması və sair) 30 gün müddətində
düzəltmək (aradan qaldırmaq) hüququ vardır
və o, həmin müddət bitənədək, yol verdiyi
vergi qanunvericiliyinin pozulmasına görə (faizlərin
ödənilməsi istisna olmaqla) məsuliyyət
daşımır.[209]
Maddə 38. Səyyar vergi yoxlaması
38.1. Səyyar vergi yoxlaması, o cümlədən elektron audit vergi orqanının qərarına
əsasən həyata keçirilir. [210]
Səyyar
vergi yoxlaması növbəti və
növbədənkənar ola bilər.
Növbəti
səyyar vergi yoxlaması keçirildikdə, vergi orqanı
tərəfindən vergi ödəyicisinə vergi
yoxlamasının başlanmasından azı 15 gün
əvvəl yazılı bildiriş göndərilir.
38.2.
Vergi ödəyicisinə göndərilən bildirişdə
vergi yoxlamasının əsası və tarixi, habelə vergi
ödəyicisinin və vergi orqanlarının hüquq və
vəzifələri göstərilməlidir.[211]
Növbəti
səyyar vergi yoxlaması təqvim ili ərzində bir dəfədən çox olmayaraq
keçirilir. Səyyar vergi
yoxlaması 30 gündən
artıq davam edə bilməz. Müstəsna hallarda, yuxarı
vergi orqanının qərarına müvafiq olaraq səyyar
vergi yoxlamasının keçirilməsi müddəti 90 günə
qədər artırıla bilər. [212]
Aşağıda
göstərilən hallarda yuxarı vergi orqanının
əsaslandırılmış qərarına əsasən
səyyar vergi yoxlamasının nəticələri
üzrə aktın tərtibi müddəti 30 gündən
çox olmayan müddətə uzadıla bilər:
§
səyyar vergi yoxlamasının obyektiv və dolğun
keçirilməsi üçün zəruri olan
sənədlər, o cümlədən vergi orqanının
sorğusuna cavab xarici ölkədən alındıqda; [213]
§
nümunə kimi götürülən
əşyaların tədqiqi, səyyar vergi yoxlaması
zamanı ekspertizanın keçirilməsi və ya
mütəxəssis tərəfindən rəy verilmə
üçün müxtəlif bilik sahələrindən
istifadə etməklə aparıldıqda;
§
səyyar vergi yoxlaması ilə əlaqədar vergi
orqanları tərəfindən göndərilən
sorğulara cavabların alınma müddətləri cavab
göndərən şəxslər tərəfindən
pozulduqda.
38.3.
Növbədənkənar vergi yoxlaması vergi orqanları
tərəfindən aşağıda göstərilən
hallarda keçirilə bilər:
38.3.1.
vergi ödəyicisində aparılan sonuncu vergi yoxlaması
vergi ödəyicisi tərəfindən bilərəkdən
hesabat sənədlərinin aparılmaması və ya
qəbul edilmiş qaydalara uyğun olaraq aparılmaması,
qanuni ödənilməli olan vergilərin 25 və daha
çox faizinin vergidən yayındırılması
hallarını aşkar etdikdə;[214]
38.3.1.
verginin hesablanması və ödənilməsi
üçün zəruri olan vergi hesabatı
sənədləri müəyyən edilmiş
müddətdə və bu barədə vergi orqanının
xəbərdarlığından sonra da təqdim
edilmədikdə;
38.3.2.
vergi yoxlamasının nəticələri üzrə
tərtib edilmiş aktda dürüst olmayan və (və ya)
təhrif olunmuş məlumatlar aşkar edildikdə.
38.3.3.
ƏDV üzrə artıq ödənilmiş vergi, faiz və
maliyyə sanksiyası digər vergilərin, faizlərin və
maliyyə sanksiyalarının ödənilməsi hesabına
və ya sonrakı öhdəliklər üzrə ödəmələrin
hesabına aid edildikdə. Bu halda növbədənkənar
vergi yoxlaması yalnız vergi ödəyicisinin ƏDV-yə
cəlb edilən əməliyyatları üzrə aparıla
bilər;[215]
38.3.4.
artıq ödənilmiş vergilərin, faizlərin və
maliyyə sanksiyalarının qaytarılması barədə
vergi ödəyicisinin ərizəsi daxil olduqda;[216]
38.3.5.
vergi orqanının əldə etdiyi mənbəyi bəlli
olan hər hansı məlumat əsasında vergi
ödəyicisinin gəlirlərinin və ya vergitutma obyektinin gizlədilməsinin
(azaldılmasının) əlamətləri
müəyyən edildikdə, bu Məcəllənin 157.2-ci maddəsinə
müvafiq olaraq ƏDV-nin məqsədləri
üçün qeydiyyatdan keçmiş vergi
ödəyicilərinin vergi hüquqpozmalarına yol verməsi
barədə mənbəyi məlum olan məlumatlar olduqda;[217]
38.3.6.
cinayət prosesual qanunvericiliyinə uyğun olaraq
məhkəmənin və ya hüquq mühafizə
orqanlarının vergi yoxlamalarının keçirilməsi
barədə müvafiq qərarı olduqda;[218]
38.3.7.
bu Məcəllənin 42.4-cü maddəsində
göstərilən sənədlər həmin maddədə
göstərilən müddətdə təqdim
edilmədikdə və ya dürüst olmayan, yaxud təhrif
olunmuş məlumatlar təqdim edildikdə.[219]
38.3.8.
vergi ödəyicisi olan hüquqi şəxsin ləğv
edilməsi, yenidən təşkil edilməsi və ya fiziki
şəxsin hüquqi şəxs yaratmadan sahibkarlıq
fəaliyyətinə xitam verilməsi barədə
müraciəti olduqda;[220]
38.3.9.
Vergi yoxlamasının nəticələri ilə
razılaşmayan vergi ödəyiciləri
növbədənkənar səyyar vergi yoxlamasının keçirilməsini
yazılı şəkildə tələb etdikdə. Bu halda
növbədənkənar səyyar vergi yoxlaması vergi
orqanlarının əvvəlki yoxlamanı keçirmiş vəzifəli
şəxsləri tərəfindən keçirilə
bilməz. [221]
38.4.
Səyyar vergi yoxlaması iş günü və vergi
ödəyicisinin iş vaxtı ərzində keçirilir.
38.5.
İnventarizasiya səyyar vergi yoxlaması zamanı
aşağıda göstərilən hallarda vergi orqanının əsaslandırılmış
qərarı ilə aparılır: [222]
38.5.1.
vergi ödəyicisində sonuncu vergi yoxlaması
zamanı vergi ödəyicisi tərəfindən
bilərəkdən hesabat sənədlərinin
aparılmaması aşkar edildikdə; [223]
38.5.2.
vergi ödəyicisində sonuncu vergi yoxlaması zamanı
vergi ödəyicisi tərəfindən qanunvericiliklə
müəyyən edilmiş qaydalara uyğun olaraq hesabat
sənədlərinin aparılmaması aşkar edildikdə
və bununla əlaqədar vergi orqanının
xəbərdarlığından sonra yol verilmiş
dəqiqsizliklər aradan qaldırılmadıqda və hesabat
müəyyən edilmiş qaydalara uyğun olaraq
aparılmadıqda;
38.5.3.
vergi ödəyicisində səyyar vergi yoxlaması zamanı
aksiz markaları ilə markalanmalı olan, ancaq
markalanmamış,
məcburi nişanlama ilə nişanlanmalı olan, ancaq
nişanlanmamış mallar, habelə markalanmalı olan, lakin
markalanmamış dini təyinatlı ədəbiyyat
(kağız və elektron daşıyıcılarında),
audio və videomateriallar, mal və məmulatlar və dini
məzmunlu başqa məlumat materialları aşkar edildikdə;[224]
38.5.4. vergi ödəyicisində əmlak vergisinin
hesablanmasının və ödənilməsinin
düzgünlüyü yoxlanıldıqda. [225]
38.6. Səyyar vergi
yoxlaması zamanı inventarizasiyanın aparılması
qaydaları müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
tərəfindən müəyyən edilir.[226]
38.7. Yoxlama barədə
qərar qəbul etmiş vergi orqanının
əsaslandırılmış qərarına əsasən
növbəti və ya növbədənkənar səyyar
vergi yoxlaması aşağıda göstərilən hallarda
və müddətlərdə, lakin 9 aydan çox olmamaqla
dayandırılır (təxirə salınır):
38.7.1.
vergi ödəyicisində aparılan səyyar vergi
yoxlaması zamanı şəxs vergi orqanında qeydiyyatda olan
ünvanlarda olmadıqda və ya şəxsin olduğu yerin
müəyyən edilməsi və digər
səbəblərdən tapılması mümkün
olmadıqda - həmin şəxsin olduğu yer
müəyyən olunana qədər;
38.7.2. səyyar vergi yoxlaması aparılan vergi
ödəyicisinin rəhbəri (onu əvəz edən
şəxs və
ya vergi və ya maliyyə məsələləri üzrə
məsul şəxs) və ya fərdi sahibkar
müvəqqəti olaraq əmək qabiliyyətini
itirdikdə - əmək qabiliyyəti bərpa olunanadək; [227]
38.7.3. vergi orqanının təşəbbüsü
ilə mütəxəssis dəvət edildikdə və ya
ekspertiza keçirildikdə - mütəxəssisin və ya
ekspertin rəyi yoxlamaya təqdim edilənədək;
38.7.4. səyyar vergi yoxlamasının obyektiv və
dolğun keçirilməsi üçün zəruri olan
sənədlər, o cümlədən vergi orqanının
sorğusuna cavab xarici ölkədən alındıqda -xarici
ölkədən cavab alınanadək;
38.7.5. bu
Məcəllənin 43.11-ci maddəsi ilə müəyyən
edilmiş hallarda -məhkəmənin qərarı qanuni
qüvvəyə minənədək.[228]
38.8. Elektron auditin aparılması
qaydaları müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
tərəfindən müəyyən edilir. [229]
Maddə 39. Səyyar vergi yoxlamasının
nəticələrinin rəsmiləşdirilməsi
39.1. Səyyar vergi yoxlamasının
nəticələri üzrə vergi orqanlarının
səlahiyyətli vəzifəli şəxsləri
tərəfindən müəyyən edilmiş formada vergi
yoxlaması aktı tərtib edilir və həmin
şəxslər və yoxlanılan vergi ödəyicisinin
rəhbəri (onu əvəz edən şəxs) və ya
fərdi sahibkar tərəfindən imzalanır. Vergi
ödəyicisi yoxlama aktında öz qeydlərini edə
bilər, aktı imzalamaqdan imtina edə bilər və bu
barədə həmin aktda müvafiq qeyd aparılır.
39.2.
Vergi yoxlaması aktında yoxlama zamanı aşkar olunmuş
və sənədlərlə təsdiq edilmiş vergi
qanunvericiliyinin pozulması halları və həmin pozuntulara
görə məsuliyyət nəzərdə tutan bu
Məcəllənin və digər qanunların konkret
maddələri, yaxud vergi qanunvericiliyinin pozulması
hallarının olmaması göstərilməlidir.
39.3.
Vergi yoxlaması aktının forması və onun tərtib
edilməsinə dair tələblər müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən
edilir.
39.4.
Vergi yoxlaması aktının bir nüsxəsi vergi
ödəyicisinə (onun səlahiyyətli
nümayəndəsinə) verilmə tarixini təsdiq edən
üsulla aktın tərtib edildiyi tarixdən sonra 5
gündən gec olmayaraq verilir və ya göndərilir.[230]
39.5.
Vergi ödəyicisi vergi yoxlaması aktı ilə və ya
onun hər hansı bir hissəsi ilə
razılaşmadıqda, vergi yoxlaması aktının
verilməsi günündən 30 gün müddətində
müvafiq vergi orqanına aktı imzalamamasının
səbəblərini izah edə, yaxud akta və ya onun
ayrı-ayrı hissələrinə öz etirazını
yazılı surətdə bildirə bilər. Bu halda vergi
ödəyicisi yoxlama aktını imzalamamasını və
ya etirazını ona öz yazılı izahatını
(etirazını) təsdiq edən sənədlərin
surətini əlavə edərək vergi orqanına təqdim
etməyə hüququ vardır.
39.6.
Bu Məcəllənin 39.5-ci maddəsində
müəyyən edilən müddət bitdikdən sonra 15
gündən çox olmayan müddətdə vergi
orqanının rəhbəri (onun müavini) vergi
ödəyicisindən bu Məcəllə ilə
müəyyən edilmiş qaydada götürülmüş,
habelə vergi ödəyicisi tərəfindən təqdim
edilmiş sənədlərə və vergi yoxlaması
aktına, vergi qanunvericiliyinin pozulması hallarına və
onların aradan qaldırılması və müvafiq
sanksiyaların (cərimələrin) tətbiq edilməsi
məsələsinə baxır.
39.7.
Vergi ödəyicisi tərəfindən vergi yoxlaması
aktı üzrə yazılı izahatlar və ya etirazlar
təqdim edildikdə, yoxlamanın materialları vergi
ödəyicisinin vəzifəli şəxslərinin və ya
fərdi sahibkarın və (və ya) onların
nümayəndələrinin iştirakı ilə
baxılır.
Vergi orqanı vergi yoxlamasının
materiallarına baxılmanın yeri və vaxtı haqqında
vergi ödəyicisinə əvvəlcədən məlumat
verir. Vergi ödəyicisi ona əvvəlcədən
məlumat verilməsinə baxmayaraq üzürlü
səbəb olmadan gəlməyibsə, yoxlamanın
materiallarına, vergi ödəyicisi tərəfindən
təqdim edilən etirazlara, izahatlara, digər sənəd
və materiallara onun iştirakı olmadan baxılır.
Maddə 40. Səyyar vergi yoxlamasının
keçirilməsi üçün vergi orqanlarının
vəzifəli şəxslərinin ərazilərə və
ya binalara daxil olması
40.1. Səyyar vergi yoxlaması
keçirən vergi orqanının vəzifəli
şəxslərinin vergi ödəyicisinin sahibkarlıq
fəaliyyətini həyata keçirmək üçün
istifadə etdiyi ərazisinə və ya binasına
(yaşayış binaları (sahələri) istisna olmaqla)
bilavasitə daxil olması həmin şəxslər
tərəfindən öz xidməti vəsiqələrini
və vergi orqanının rəhbərinin (onun müavininin)
həmin vergi ödəyicisində səyyar vergi
yoxlamasının keçirilməsi haqqında
qərarını və ya məhkəmənin
qərarını təqdim etdikdən sonra həyata
keçirilir.
40.2.
Vergi yoxlamasını bilavasitə həyata keçirən
vergi orqanlarının vəzifəli şəxslərinin
yaşayış binalarına (sahələrinə) orada
yaşayan fiziki şəxslərin iradəsindən kənar
və ya onların iradəsinə zidd olaraq daxil olmasına yol
verilmir.
40.3.
Bilavasitə səyyar vergi yoxlamasını keçirən
vergi orqanının vəzifəli şəxslərinə bu
Məcəllənin 40.1-ci maddəsində
göstərilən ərazilərə və ya binalara
(yaşayış binaları (sahələri) istisna olmaqla)
daxil olmağa icazə verilmədikdə, yoxlamanı
keçirən vergi orqanının vəzifəli
şəxsləri və vergi ödəyicisi
tərəfindən imzalanan akt tərtib edilir. Həmin akta
əsasən vergi orqanının ödənilməli olan vergi
məbləğlərini bu Məcəllənin 67-ci
maddəsi ilə nəzərdə tutulmuş qaydada
müəyyən etmək hüququ vardır.[231]
Vergi
ödəyicisi həmin aktı imzalamaqdan imtina etdikdə, bu
barədə aktda qeyd edilir. Tərtib olunmuş aktın
surəti vergi ödəyicisinə verilir.
40.4. Səyyar vergi yoxlamasını
bilavasitə keçirən vergi orqanlarının
vəzifəli şəxslərinin vergi ödəyicisinin
sahibkarlıq fəaliyyətini həyata keçirmək
üçün istifadə etdiyi ərazisinə və ya
binasına (yaşayış binaları (sahələri)
istisna olmaqla) daxil olmasına qeyri-qanuni maneçilik vergi
qanunvericiliyinin pozulması hesab olunur və qanunla
müəyyən edilmiş qaydada məsuliyyətə
səbəb olur.
Maddə 41. Baxış
41.1. Səyyar vergi yoxlamasını
keçirən vergi orqanının vəzifəli
şəxsinin yoxlamanın dolğun və obyektiv
keçirilməsi üçün bütün halların ayırd
edilməsi məqsədi ilə vergi yoxlaması
keçirilən vergi ödəyicisinin ərazilərinin,
binalarının, habelə sənədlərin və əşyaların
həmin orqanın əsaslandırılmış
qərarı əsasında baxışını
keçirmək hüququ vardır.
41.2.
Aşağıda göstərilən hallar istisna olmaqla,
səyyar vergi yoxlaması keçirilmədən
ərazilərin, binaların, sənədlərin və
əşyaların baxışının
keçirilməsinə yol verilmir:
41.2.1.
sənədlər və əşyalar vergi orqanının
vəzifəli şəxsi tərəfindən əvvəl
həyata keçirilmiş səyyar vergi yoxlaması zamanı
əldə edilmişdirsə; və ya
41.2.2.
həmin sənədlərin və əşyaların sahibinin
razılığı olduqda.
41.3.
Baxış müşahidəçilərin iştirakı
ilə həyata keçirilir.
41.4.
Baxış keçirildiyi zaman vergi yoxlaması həyata
keçirilən şəxsin və (və ya) onun
nümayəndəsinin, habelə mütəxəssislərin
baxışda iştirak etmək hüququ vardır.
41.5. Baxışın
keçirilməsi barəsində protokol tərtib edilir.
Maddə 42. Sənədlərin tələb
edilməsi
42.1. Səyyar vergi yoxlamasını
keçirən vergi orqanının vəzifəli
şəxsi bu Məcəllənin 38.1-ci maddəsinə uyğun
olaraq vergi ödəyicisinə göndərdiyi
bildirişlə birlikdə yoxlama üçün zəruri olan
sənədləri, habelə elektron faylları vergi ödəyicisindən bu
Məcəllə ilə müəyyən edilmiş qaydada
tələb edə bilər. [232]
Sənədlərin və ya
elektron faylların verilməsi barəsində tələb
yönəldilən şəxs həmin sənədləri
və ya elektron faylları 15 iş günü müddətində
vergi orqanına təqdim etməlidir.
Operativ
vergi nəzarəti tədbirlərinin keçirilməsi
zamanı sənədlərin və ya elektron faylların
verilməsi barədə tələb yönəldilən
şəxs həmin sənədləri və ya elektron
faylları 1 iş günü ərzində təqdim
etməlidir. [233]
Sənədlərin
lazımi qaydada təsdiq edilmiş surətləri təqdim
edilir.
42.2.
Səyyar vergi yoxlamasını bilavasitə həyata
keçirən vergi orqanının vəzifəli
şəxsinə tələb olunan sənədlər vergi
ödəyicisi tərəfindən bu Məcəllənin
42.1-ci maddəsinin ikinci abzasında göstərilən
müddətdə təqdim edilmədikdə və ya həmin
sənədlərin və ya elektron faylların onda olmaması vergi ödəyicisi tərəfindən
bildirildikdə, yoxlamanı həyata keçirən vergi
orqanının vəzifəli şəxsləri və vergi
ödəyicisi tərəfindən imzalanan akt tərtib edilir.
Vergi ödəyicisi həmin aktı imzalamaqdan imtina
etdikdə, bu barədə aktda qeyd edilir. Tərtib olunmuş
aktın surəti vergi ödəyicisinə verilir.
Tələb olunan sənədləri və ya
surətlərini səyyar vergi yoxlamasının
keçirildiyi müddətdə digər
mənbələrdən əldə etmək mümkün
olmadıqda, həmin akta əsasən vergi orqanının
ödənilməli olan vergi məbləğlərini bu
Məcəllənin 67-ci maddəsi ilə nəzərdə
tutulmuş qaydada müəyyən etmək hüququ
vardır.[234]
42.3.
Səyyar vergi yoxlaması üçün zəruri olan vergi
orqanı tərəfindən tələb edilən
sənədlərin və ya elektron faylların vergi ödəyicisi tərəfindən vergi
orqanına verilməsindən imtina edilməsi və ya bu
Məcəllənin 42.1-ci maddəsində
göstərilən müddətdə təqdim edilməməsi
qanunla müəyyən edilmiş qaydada məsuliyyətə
səbəb olur. Bu maddədə göstərilən qaydada
sənədlərin və ya elektron faylların təqdim edilməsindən imtina edildikdə,
səyyar vergi yoxlamasını həyata keçirən vergi
orqanının vəzifəli şəxsi bu
Məcəllənin 43-cü maddəsində nəzərdə
tutulmuş qaydada sənədlərin
götürülməsini həyata keçirə bilər. [235]
42.4. Vergi nəzarətinin həyata
keçirilməsi və Azərbaycan Respublikasının
tərəfdar çıxdığı beynəlxalq
müqavilələrə əsasən daxil olmuş
sorğuların icrası ilə bağlı zəruri olan
sənədlər və ya onların lazımi qaydada təsdiq
edilmiş surətləri vergi orqanının
müraciətinə əsasən 10 iş günü müddətində təqdim edilməlidir.[236]
Maddə 43. Sənədlərin və nümunə
kimi əşyaların götürülməsi
43.1. Sənədlərin və
nümunə kimi əşyaların
götürülməsinə səyyar vergi yoxlaması və operativ vergi
nəzarəti
keçirildikdə yol verilir. [237]
43.2.
Səyyar vergi yoxlaması keçirildikdə yoxlamanın
predmetinə aid olan və vergilərin hesablanması
üçün tələb olunan vergi ödəyicisi
tərəfindən təqdim olunan sənədlərin və
əşyaların öyrənilməsinə əlavə vaxt
tələb olunduğu halda, həmçinin təqdim
olunmuş sənədlərdə vergi qanunvericiliyinin
pozulması halları müəyyən edildikdə və ya bu
pozuntular bilavasitə əşyalarla bağlı olduqda,
səyyar vergi yoxlamasını bilavasitə həyata
keçirən vergi orqanının vəzifəli
şəxsi bu Məcəllənin 42-ci maddəsinə
müvafiq olaraq ona təqdim edilmiş sənədləri
və nümunə kimi əşyaları götürə
bilər. Vergi ödəyicisi tərəfindən yoxlamanı
bilavasitə həyata keçirən vəzifəli
şəxsə verilən sənədlərin və
nümunə kimi əşyaların götürülməsi
vergi orqanının rəhbərinin (onun müavininin)
əsaslandırılmış qərarı ilə həyata
keçirilir.
Əşyaların
nümunə kimi götürülmə həcmi, miqdarı,
müddəti və onların tədqiq edilməsi qaydaları
bu maddəyə uyğun müəyyən edilir.[238]
43.2.1.
Səyyar vergi yoxlaması zamanı nümunə kimi
əşyalar aşağıdakı məqsədlər
üçün götürülür:
43.2.1.1.
gəlirdən çıxılan xərclərə aid
edilən malların (işlərin, xidmətlərin)
dəyərinin onların fiziki və keyfiyyət
göstəriciləri, növü, mənşəyi və
digər göstəriciləri ilə uyğunluğunun
yoxlanılması;
43.2.1.2.
malların (işlərin, xidmətlərin) təqdim olunmasından
əldə edilən və uçota alınan gəlirin
həmin malların (işlərin, xidmətlərin) fiziki
və keyfiyyət göstəriciləri, növü,
mənşəyi və digər göstəricilərinə
uyğunluğunun yoxlanılması;
43.2.1.3.
malların (işlərin, xidmətlərin) bazar
qiymətlərinin müəyyənləşdirilməsi;
43.2.1.4.
vergi qanunvericiliyinin pozulmasının, o cümlədən
aksiz markası ilə markalanmamış və ya saxta aksiz
markası ilə markalanmış, məcburi nişanlama ilə nişanlanmamış
və ya saxta məcburi nişanlama ilə
nişanlanmış malların, habelə markalanmalı olan,
lakin markalanmamış dini təyinatlı
ədəbiyyatın (kağız və elektron
daşıyıcılarında), audio və
videomaterialların, mal və məmulatların və dini
məzmunlu başqa məlumat materiallarının saxlanılmasının,
satışının və idxal olunmasının sübut
edilməsi; [239]
43.2.1.5.
vergi qanunvericiliyinin pozulmasının sübut edilməsi
məqsədi ilə əşyaların nümunə kimi
götürülməsi zəruri olan digər hallarda.
43.2.2.
Səyyar vergi yoxlaması keçirildiyi zaman
əşyaların nümunə kimi
götürülməsinə bu Məcəllənin 43.2-ci
maddəsində müəyyən edilmiş hallarda və
məqsədlərlə yoxlamanı həyata keçirən
vergi orqanının vəzifəli şəxsi həmin
gün vergi orqanının rəhbərinə və ya onun
müavininə yazılı məlumat verməlidir. Həmin
məlumatda əşyaların nümunə kimi
götürülməsi əsaslandırılmalıdır.
43.2.3.
Vergi orqanının səyyar vergi yoxlamasını həyata
keçirən vəzifəli şəxsinin
əşyaların nümunə kimi
götürülməsini əsaslandıran məlumatı
vergi orqanının rəhbəri (rəhbərin müavini)
tərəfindən araşdırılır və yalnız
bundan sonra həmin əşyaların nümunə kimi
götürülməsi barədə qərar qəbul edilir.
43.2.4.
Səyyar vergi yoxlaması zamanı əşyaların
nümunə kimi götürülməsi haqqında
qərarın forması müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
tərəfindən təsdiq edilir.
43.2.5.
Vergi orqanının vəzifəli şəxsi
tərəfindən səyyar vergi yoxlaması zamanı
nümunə kimi götürülən əşyalar
xüsusiyyətindən asılı olaraq
qablaşdırılır, zəruri hallarda isə
yoxlayıcı tərəfindən möhürlənir.
43.2.6.
Səyyar vergi yoxlaması keçirilərkən
əşyaların nümunə kimi
götürülməsinin miqdarı, həcmi və
götürülmə ilə əlaqədar digər
şərtlər Azərbaycan Respublikasının
ərazisində qüvvədə olan standartlara və
normativlərə əsasən müəyyən edilir.
43.2.7.
Nümunə kimi götürülmüş əşyalar,
həmin əşyaların tədqiq edilməsi
üçün zəruri olan vaxtı nəzərə almaqla
30 gündən artıq olmayan müddətə
götürülə bilər.
43.2.8.
Nümunə kimi götürülmüş
əşyaların saxlanılması və onların
qorunması, qanunvericiliyə uyğun olaraq
yaradılmış və fəaliyyət göstərən
təşkilatlarda tədqiq edilməsi vergi orqanının
hesabına həyata keçirilir.
43.2.9.
Nümunə kimi götürülmüş əşyalar
istehlak xassələrini itirmədiyi halda, həmin
əşyalar vergi ödəyicisinə qaytarılır.
Nümunə kimi götürülmüş əşyalar
istehlak xassələrini itirdikdə isə onların
dəyəri vergi orqanı tərəfindən
ödənilir.
43.3.
Sənədlərin vergi ödəyicisi tərəfindən
təsdiq olunmuş surətləri götürülür.[240]
43.4.
Sənədlər və nümunə kimi əşyalar vergi
ödəyicisinin iş vaxtı (faktiki iş vaxtı)
ərzində götürülür.[241]
43.5.
Səyyar vergi yoxlaması zamanı vergilərin hesablanması
üçün zəruri olmayan sənədlərin və
nümunə kimi əşyaların götürülməsi
qadağandır.
43.6.
Sənədlərin və nümunə kimi
əşyaların götürülməsi
sənədləri və əşyaları
götürülən şəxslərin və (və ya) onların
nümayəndələrinin, habelə
müşahidəçilərin iştirakı ilə
həyata keçirilir. Zəruri hallarda sənədlərin
və nümunə kimi əşyaların
götürülməsində iştirak etmək
üçün mütəxəssis dəvət oluna
bilər. [242]
43.7.
Vergi orqanının vəzifəli şəxsi
sənədlərin və nümunə kimi
əşyaların götürülməsinə qədər
götürülmə barədə vergi orqanının
rəhbərinin (onun müavininin)
əsaslandırılmış qərarını təqdim
edir və iştirak edən şəxslərə onların
hüquq və vəzifələrini izah edir.
43.8.
Sənədlərin və nümunə kimi
əşyaların götürülməsi barədə bu
Məcəllənin 48-ci maddəsinin tələblərinə
riayət etməklə protokol tərtib edilir.
43.9.
Sənədlərin və nümunə kimi
əşyaların götürülməsi haqqında
protokolun surəti sənədləri və əşyaları
götürülən şəxsə verilir. Bu barədə
protokolda qeyd edilir, sənədləri və
əşyaları götürülən şəxsin
imzası ilə təsdiqlənir.
43.10.
Səyyar vergi yoxlaması zamanı vergi ödəyicisi
sənədləri və nümunə kimi əşyaları
vermədiyi halda, bu barədə müvafiq icra hakimiyyəti
orqanı tərəfindən təsdiq edilmiş formada imtina
aktı tərtib edilir və həmin akt vergi orqanının
vəzifəli şəxsləri, yoxlamada iştirak edən
digər şəxslər (müşahidəçilər,
ekspertlər, mütəxəssislər), habelə vergi
ödəyicisi və ya onun nümayəndəsi
tərəfindən imzalanır.[243]
43.11. Vergi ödəyicisinin bu
maddədə nəzərdə tutulmuş qaydada
sənədləri və əşyaları vermədiyi halda
həmin sənədlərin və nümunə kimi əşyaların
götürülməsi səyyar vergi yoxlamasını
bilavasitə həyata keçirən vergi orqanının
əsaslandırılmış müraciətinə
əsasən məhkəmənin qərarı ilə həyata
keçirilir.
Maddə 44. Ekspertiza
44.1. Zəruri hallarda səyyar vergi
yoxlamasına ekspert cəlb edilə bilər.
Ortaya
çıxan məsələlərin izah olunması
üçün xüsusi biliklər tələb olunduğu
hallarda ekspertiza təyin edilir.
44.2.
Ekspert qarşısında qoyulan suallar və onun rəyi
ekspertin xüsusi biliyindən kənara çıxa bilməz.
Ekspert
müqavilə əsasında cəlb edilir. Müqavilədə
tərəflərin hüquqları və
vəzifələri, ekspert qarşısında qoyulan suallar,
səhv və ya bilərəkdən yalan rəy
verməsinə görə ekspertin məsuliyyəti və
mülki qanunvericiliklə müəyyən edilmiş digər
məsələlər nəzərdə tutula bilər.
44.3.
Ekspertiza səyyar vergi yoxlamasını bilavasitə həyata
keçirən vergi orqanının qərarı ilə
təyin edilir.
Qərarda
ekspertizanın təyin edilməsi üçün əsaslar,
ekspertin adı və ya ekspertiza keçirən
təşkilatın adı, ekspert qarşısında qoyulan
məsələlər və ekspertə təqdim olunan materiallar
göstərilir.
44.4.
Ekspertin yoxlamanın predmetinə aid olan yoxlama materialları
ilə tanış olmaq, ona əlavə materialların
verilməsi barədə vəsatət qaldırmaq hüququ
vardır.
44.5.
Ekspert qarşısında qoyulan suallar onun xüsusi
biliyindən kənara çıxdıqda, yaxud təqdim olunan
materiallar və sənədlər rəy verilməsi
üçün yararsız olduqda və ya kifayət
qədər olmadıqda, ekspert rəy verməkdən imtina
edir.[244]
44.6.
Ekspertiza keçirilməsi haqqında qərar
çıxarmış vergi orqanı həmin qərarla
yoxlanılması keçirilən vergi ödəyicisini bu
qərarla tanış etməyə və həmin
şəxsin bu Məcəllənin 44.7-ci maddəsində
nəzərdə tutulan hüquqlarını ona izah
etməyə borcludur.
44.7.
Ekspertizanın təyin edilməsi və keçirilməsi
zamanı yoxlanılan şəxsin aşağıda
göstərilən hüquqları vardır:
44.7.1.
ekspertə etiraz etmək;
44.7.2.
ekspertin onun tərəfindən göstərilən
şəxslərdən təyin edilməsi barədə
müraciət etmək;
44.7.3.
ekspertin rəyinin alınması üçün əlavə
suallar təqdim etmək;
44.7.4.
ekspertiza keçirildikdə vergi yoxlaması keçirən
vergi orqanının vəzifəli şəxsinə
əvvəlcədən məlumat verməklə bilavasitə
və ya nümayəndəsinin vasitəsi ilə ekspertiza
keçirilməsində iştirak etmək;
44.7.5.
ekspertin rəyi ilə tanış olmaq.
44.8.
Ekspert rəyi öz adından verir və imzalayır. Ekspertin
rəyində onun tərəfindən aparılan
araşdırma, gəldiyi nəticələr və qoyulan
suallara əsaslandırılmış cavablar əks etdirilir.
Ekspertin, ekspertiza aparıldıqda, barəsində onlara dair
suallar qoyulmamış, iş üçün
əhəmiyyətli olan halları müəyyən
etdikdə, həmin hallar haqqında özünün
rəyinə nəticələr daxil etmək hüququ
vardır.
44.9.
Ekspertin rəyinin surəti və ya onun rəy vermək
imkanının olmaması barədə xəbər
yoxlanılan şəxsə verilir. Həmin şəxsin
izahat vermək, öz etirazlarını bəyan etmək,
ekspertə əlavə sualların qoyulmasını,
əlavə, yaxud təkrar ekspertizanın təyin
edilməsini tələb etmək hüququ vardır.[245]
44.10.
Əlavə ekspertiza ekspertin rəyi kifayət qədər
aydın və dolğun olmadığı hallarda təyin
edilir və bu ekspertiza həmin və ya başqa ekspertə
həvalə edilir.
Təkrar
ekspertiza ekspertin rəyi əsaslı olmadığı və
onun düzgün olmasında şübhələrin olduğu
hallarda təyin edilir və başqa ekspertə həvalə
edilir.
Əlavə
və təkrar ekspertiza bu maddə ilə nəzərdə
tutulmuş qaydada təyin edilir.
44.11. Yoxlanılan şəxsin bu
Məcəllənin 44.7-ci və 44.9-cu maddələrində
nəzərdə tutulmuş hüquqları ilə
əlaqədar vəsatəti təmin edilmədikdə, vergi
orqanının rəhbəri (onun müavini) vəsatətin
rədd edilməsi səbəbləri göstərilməklə
əsaslandırılmış qərar çıxarır
və qərarın surətini yoxlanılan şəxsə
təqdim edir.[246]
Maddə 45. Vergi yoxlamasının
keçirilməsinə kömək göstərilməsi
üçün mütəxəssisin dəvət edilməsi
45.1. Səyyar vergi yoxlamasının
keçirilməsi zamanı bilavasitə vergi
orqanlarının fəaliyyət dairəsinə aid olmayan
sahələr üzrə xüsusi bilik və təcrübə
tələb olunduqda, vergi orqanlarının rəhbərinin
(onun müavininin) qərarına əsasən
mütəxəssis dəvət oluna bilər.
45.2.
Mütəxəssisin xüsusi bilik və təcrübəsi
olmalıdır və o, işin nəticələrində
maraqlı olmamalıdır. Bu şərtlərə cavab
verməyən mütəxəssisin rəyi vergi orqanları
tərəfindən istifadə oluna bilməz.
45.3.
Mütəxəssis müqavilə əsasında dəvət
olunur. Müqavilədə tərəflərin hüquq və
vəzifələri, mütəxəssis qarşısında
qoyulan suallar, səhv və ya bilərəkdən yalan rəy
verməsinə görə mütəxəssisin
məsuliyyəti və mülki qanunvericiliklə
müəyyən edilmiş digər məsələlər
nəzərdə tutula bilər.
45.4.
Bu Məcəllənin 45.1-ci maddəsinə müvafiq olaraq
cəlb olunmuş mütəxəssis onun qarşısında
qoyulmuş suallar barəsində öz rəyini
bildirməlidir. Mütəxəssisin rəyi yazılı
şəkildə tərtib olunur, onun tərəfindən
imzalanır və səyyar vergi yoxlamasının aktına
əlavə edilir.
45.5.
Vergi ödəyicisi vergi yoxlamasının aktına
əlavə olunmuş mütəxəssisin rəyi ilə
razılaşmadıqda, bu barədə yoxlama aktında
müvafiq qeydlər edə bilər.
45.6. Mütəxəssisin səhv və
ya bilərəkdən yalan rəy verməsi
nəticəsində vergi orqanlarına və ya vergi
ödəyicisinə dəyən zərərin
ödənilməsi mülki qanunvericiliyə müvafiq olaraq
tələb oluna bilər.
Maddə 46. Tərcüməçinin iştirakı
46.1. Səyyar vergi yoxlamasının
keçirilməsi zamanı zəruri hallarda
tərcüməçi dəvət oluna bilər.
Tərcüməçinin dəvət olunması vergi
orqanının rəhbərinin (onun müavininin)
qərarı əsasında həyata keçirilir.
46.2.
Tərcüməçi tərcümə üçün
lazım olan dili bilən, işin nəticələrində
marağı olmayan şəxs olmalıdır.
Bu
müddəalar, həmçinin eşitməyən və
danışmayan fiziki şəxsin işarələrini
başa düşən şəxsə də aiddir.
46.3. Tərcüməçi
müqavilə əsasında dəvət olunur.
Müqavilədə tərəflərin hüquq və
vəzifələri, bilərəkdən yalan
tərcüməyə görə tərcüməçinin
məsuliyyəti və mülki qanunvericiliyə müvafiq
olaraq digər məsələlər müəyyən
edilə bilər.
Maddə 47. Müşahidəçilərin
iştirakı
47.1. Bu Məcəllə ilə
nəzərdə tutulmuş hallarda səyyar vergi
yoxlamasının keçirilməsi zamanı
müşahidəçilər dəvət edilir.
47.2.
Müşahidəçilər iki nəfərdən az
olmayaraq dəvət edilir.
47.3.
Müşahidəçilər qismində yoxlamanın
nəticələrində maraqlı olmayan fiziki
şəxslər dəvət edilə bilər.
47.4.
Müşahidəçi kimi vergi orqanlarının
vəzifəli şəxslərinin iştirak etməsinə
yol verilmir.
Müşahidəçilər
onların iştirakı ilə keçirilən
hərəkətlərin faktını, məzmununu və
nəticələrini protokolda təsdiq etməyə borcludur.
Müşahidəçilərin
həyata keçirilən hərəkətlərə dair
öz qeydlərini protokola daxil etmək hüququ vardır.
Zərurət
olduqda, müşahidəçilər həmin
hərəkətlərə dair öz izahatlarını da
verə bilər.
Eyni şəxs vergi orqanları
tərəfindən vergi ili ərzində bir dəfədən
artıq müşahidəçi kimi dəvət oluna
bilməz.
Maddə 48. Vergi yoxlamasının həyata
keçirilməsi üzrə hərəkətlərin
icraatı zamanı tərtib edilən protokola dair ümumi
tələblər
48.1. Bu Məcəllə ilə
nəzərdə tutulmuş hallarda vergi yoxlamasının
keçirilməsi zamanı protokollar tərtib edilir. Protokollar
Azərbaycan dilində tərtib edilir.
48.2.
Protokolda aşağıdakılar göstərilir:
48.2.1.
protokolun adı;
48.2.2.
konkret hərəkətlərin həyata keçirilməsinin
yeri və tarixi;
48.2.3.
hərəkətin başlanması və bitirilməsinin
vaxtı;
48.2.4.
protokolu tərtib etmiş şəxsin vəzifəsi, adı;
48.2.5.
hərəkətin həyata keçirilməsində
iştirak edən və ya onun həyata keçirilməsini
müşahidə edən şəxsin adı, lazım olduqda
- onun ünvanı, vətəndaşlığı,
Azərbaycan dilində danışa bilib-bilməməsi;
48.2.6.
hərəkətin məzmunu, onun həyata
keçirilməsinin ardıcıllığı;
48.2.7.
hərəkətin həyata keçirilməsi zamanı
aşkar olunan və iş üçün əhəmiyyətli
olan faktlar və hallar;
48.2.8.
bu Məcəlləyə uyğun olaraq əşyalar
nümunə kimi götürüldükdə protokolda
əşyaların miqdarı, həcmi və digər
xüsusi əlamətləri göstərilməlidir.
48.3.
Protokol hərəkətin həyata keçirilməsində
iştirak edən bütün şəxslər tərəfindən
oxunur. Həmin şəxslərin protokola daxil edilməli olan
və ya işə tikilməli olan qeydlər etmək
hüququ vardır.
48.4. Protokol onu tərtib etmiş vergi
orqanının vəzifəli şəxsi, habelə
hərəkətin həyata keçirilməsində
iştirak edən bütün şəxslər tərəfindən
imzalanır.
Maddə 49. Vergi yoxlamasının materiallarına
baxılmanın nəticələri üzrə qərarın
çıxarılması
49.1. Səyyar vergi yoxlamasının
materiallarına baxılmanın nəticələri
üzrə vergi orqanının rəhbəri (rəhbərin
müavini) 10 gün müddətində aşağıda
göstərilən qərarlardan birini çıxarır:
49.1.1.
vergi ödəyicisinin vergi qanunvericiliyinin pozulmasına
görə məsuliyyətə cəlb edilməsi;
49.1.2.
vergi ödəyicisinin vergi qanunvericiliyinin pozulmasına
görə məsuliyyətə cəlb edilməsindən
imtina olunması;
49.1.3.
əlavə vergi yoxlaması tədbirlərinin
keçirilməsi haqqında;
49.1.4.
əvvəlki vergi yoxlamasının nəticəsi
üzrə qəbul edilmiş qərarın qüvvədə
saxlanılması; [247]
49.1.5. əvvəlki vergi
yoxlamasının nəticəsi üzrə qəbul
edilmiş qərarın tam və ya qismən ləğv
edilməsi və ya qərara dəyişikliklər
edilməsi;
49.1.6.
yeni qərarın qəbul edilməsi.
49.1-1.
Bu Məcəllənin 49.1.4-cü – 49.1.6-cı
maddələrinin müddəaları bu Məcəllənin
38.3-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş
əsas üzrə keçirilən səyyar vergi
yoxlamasının materiallarına baxılmanın
nəticələri üzrə qəbul olunan qərarlara
münasibətdə tətbiq edilir.[248]
49.2.
Vergi ödəyicisinin vergi qanunvericiliyinin pozulmasına görə
məsuliyyətə cəlb edilməsi haqqında qərarda
vergi yoxlaması ilə müəyyən olunan vergi
qanunvericiliyinin pozulmasının şəraiti, həmin
şəraiti təsdiq edən sənədlər və
digər məlumatlar, vergi ödəyicisinin özünün
müdafiəsi üçün gətirdiyi dəlillər
və bu dəlillərin yoxlanılmasının
nəticələri, vergi qanunvericiliyinin pozulmasına
görə və tətbiq olunan məsuliyyət
tədbirlərini nəzərdə tutan müvafiq
qanunların maddələri göstərilməklə vergi
ödəyicisinin vergi qanunvericiliyinin konkret hansı
tələblərinin pozulmasına görə
məsuliyyətə cəlb olunması ona izah olunur.
49.3.
Vergi ödəyicisinin vergi qanunvericiliyinin pozulmasına
görə məsuliyyətə cəlb edilməsi
barədə çıxarılmış qərar
əsasında 10 gündən gec olmayaraq vergi
ödəyicisinə vergi borcunun, faizlərin, maliyyə sanksiyalarının
məbləğlərinin, inzibati cərimələrin,
habelə aşkar edilmiş pozuntuların aradan
qaldırılması barədə tələbnamə
göndərilir.[249]KM1
49.4.
Vergi orqanının qərarının surəti və
tələbnamə vergi ödəyicisinə və ya onun
nümayəndəsinə verilmə tarixini təsdiq edən
üsulla təqdim edilir. Vergi ödəyicisi və ya onun
nümayəndəsinin bilərəkdən
hərəkətləri nəticəsində vergi
orqanının qərarının surəti və (və ya)
tələbnaməsi ona təqdim oluna bilinmirsə, bu
sənədlər (sənəd) onların (onun) sifarişli
məktubla alınması günündən təqdim
edilmiş hesab edilir.
49.5.
Vergi orqanının vəzifəli şəxsləri
tərəfindən bu maddənin tələblərinin
gözlənilməməsi vergi orqanının
qərarının yuxarı vergi orqanı və
məhkəmə tərəfindən ləğv edilməsi
üçün əsasdır.
49.6.
Vergi orqanı tərəfindən aşkar edilmiş vergi
qanunvericiliyinin pozulmasına görə vergi ödəyicisi
inzibati məsuliyyətə cəlb edilməli olduqda, vergi
yoxlamasını keçirən vergi orqanının
səlahiyyətli vəzifəli şəxsi inzibati hüquq
pozuntusu haqqında ayrıca protokol tərtib edir. Bu hüquq
pozuntuları haqqında işlərə baxılma və
inzibati tənbeh tədbirlərinin həmin pozuntuların
edilməsində günahkar olan vergi ödəyicisinin
vəzifəli şəxslərinə və vergi
ödəyicisi – fərdi sahibkara münasibətdə
tətbiq edilməsi vergi orqanları tərəfindən
Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar
Məcəlləsinə müvafiq olaraq həyata
keçirilir.[250]KM2
49.7. Bu maddənin müddəaları
həmçinin vergi agentlərinə də şamil edilir.
Maddə 50. Operativ vergi
nəzarəti[251]
50.1. Operativ vergi nəzarəti
sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan
hüquqi və fiziki şəxslərin gəlir
götürmək üçün istifadə etdikləri,
yaxud vergi tutulan obyektlərin və ya əmtəə-material
ehtiyatlarının saxlanılması ilə bağlı olan
anbar, ticarət və bu qəbildən olan digər
binalarında (ərazilərində) (yaşayış
binaları (sahələri) istisna olmaqla), nəqliyyat
vasitələrində (sahibkarlıq fəaliyyəti
ücün istifadə edilməyən şəxsi nəqliyyat
vasitələri istisna olmaqla) həyata keçirilən və
aşağıdakı məsələləri əhatə
edən vergi nəzarəti formasıdır:
50.1.1.
bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş hallarda
və qaydada vergi orqanlarında uçota durmayan və ya bu
Məcəllənin 221.4.7-ci maddəsinə əsasən
"Fərqlənmə nişanı"nı almayan vergi
ödəyicilərinin aşkar edilməsi;[252]
50.1.2.
aksiz markaları ilə markalanmalı və məcburi nişanlama ilə nişanlanmalı olan malların, habelə dini
təyinatlı ədəbiyyatın (kağız və
elektron daşıyıcılarında), audio və video
materialların, mal və məmulatların və dini məzmunlu
başqa məlumat materiallarının markalanmadan və ya
saxta markaları ilə markalanmaqla satılması,
satış məqsədi ilə saxlanılması və ya
istehsal binasının hüdudlarından kənara
çıxarılması faktlarının aşkar
edilməsi;[253]
50.1.2-1.
nəzarət markalarının qəsdən məhv
edilməsi, saxtalaşdırılması, qeyri-qanuni yolla
hazırlanması, istifadəsi və satışının
qarşısının alınması sahəsində
nəzarət edilməsi;[254]
50.1.3.
əhali ilə pul hesablaşmalarının aparılması
qaydalarına riayət olunması;
50.1.4.
valyuta sərvətlərinin ödəniş vasitəsi kimi
qəbul edilməsi və valyuta sərvətlərinin
ticarət, iaşə və xidmət
müəssisələrində qanunvericiliklə
müəyyən edilmiş qaydalar pozulmaqla
alınıb-satılması və ya dəyişdirilməsi
faktlarının aşkar edilməsi;[255]
50.1.5. Çıxarılmışdır.[256]
50.1.6.
xüsusi razılıq (lisenziya) tələb olunan
fəaliyyət növləri ilə belə razılıq
(lisenziya) olmadan məşğul olan şəxslərin
aşkar edilməsi;
50.1.7.
Azərbaycan Respublikasının Əmək
Məcəlləsində nəzərdə tutulmuş qaydada
əmək müqaviləsi (kontraktı) hüquqi
qüvvəyə minmədən işəgötürən
tərəfindən fiziki şəxslərin hər hansı
işlərin (xidmətlərin) yerinə yetirilməsinə
cəlb edilməsi hallarının aşkar edilməsi;[257]
50.1.8. istehsal həcminin və
ya satış dövriyyəsinin
müəyyənləşdirilməsi və
dəqiqləşdirilməsi;[258]
50.1.9.
aksiz markaları ilə markalanmalı və məcburi
nişanlama ilə nişanlanmalı olan malların
Azərbaycan Respublikasının ərazisində
dövriyyəsinin tənzimlənməsi ilə bağlı
müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən
etdiyi qaydalara əməl olunmasına nəzarət edilməsi;[259]
50.1.10.
bu Məcəllənin 221.8-ci maddəsinə əsasən
“Sadələşdirilmiş vergi üzrə sabit
məbləğin ödənilməsi haqqında qəbz” almayan
vergi ödəyicilərinin aşkar edilməsi; [260]
50.1.11.
nağdsız hesablaşmaların həyata keçirilməsi
ilə bağlı qanunla müəyyən olunmuş
tələblərə əməl olunmasına nəzarət
edilməsi;
50.1.12.
pul vəsaitinin uçotdan gizlədilməsi və ya
uçota alınmaması hallarına nəzarət
edilməsi;
50.1.13
malların bu Məcəllə ilə müəyyən
edilən qaimə-faktura və ya elektron qaimə-faktura
və ya elektron vergi hesab-faktura əsasında alınmasına
nəzarət edilməsi.
50.2.
Operativ vergi nəzarətinin həyata kecirilməsi
ücün əsaslar aşağıdakılardır:
50.2.1.
vergi orqanı tərəfindən kecirilən səyyar vergi
yoxlaması zamanı aşkar edilmiş faktlar;
50.2.2.
vergi orqanları tərəfindən mənbəyi bəlli
mənbələrdən əldə etdikləri məlumatlar;
50.2.3.
vergi ödəyicisi tərəfindən vergi qanunvericiliyinin
pozulması hallarının aradan qaldırılması
barədə vergi orqanlarının tələblərini bu
Məcəllə ilə müəyyən edilmiş
müddətdə yerinə yetirmədikdə;
50.2.4.
vergi orqanlarının bu Məcəllənin 50.1-ci
maddədə göstərilən məsələlər
barədə qanunvericiliyin sahibkarlıq fəaliyyəti
ilə məşğul olan hüquqi və fiziki
şəxslər tərəfindən pozulması
barədə kifayət qədər əsası olduqda.
50.3.
Operativ vergi nəzarəti vergi orqanının
əsaslandırılmış qərarına əsasən
həyata keçirilir. Həmin qərarda vergi
ödəyicilərinin yerləşdiyi ərazi, habelə
operativ vergi nəzarəti ilə əhatə olunmalı olan
məsələ (məsələlər), operativ vergi
nəzarətinin müddəti və operativ vergi
nəzarətini həyata keçirən vergi orqanının
vəzifəli şəxsi (şəxsləri)
göstərilir.[261]
50.4.
Operativ vergi nəzarəti vergi ödəyicisinə
əvvəlcədən xəbərdarlıq edilmədən
başlanır və vergi ödəyicilərinin faktiki iş
vaxtı həyata keçirilir. Operativ vergi nəzarətini
həyata keçirən vergi orqanının vəzifəli
şəxsi nəzarətə başladıqdan sonra bu
Məcəllənin 50.3-cü maddəsində
nəzərdə tutulmuş vergi orqanının
qərarını vergi ödəyicisinə dərhal
təqdim etməlidir.
50.5.
Operativ vergi nəzarətini həyata keçirən vergi
orqanının vəzifəli şəxsləri
tərəfindən öz səlahiyyətləri
çərçivəsində vergi ödəyicilərinin
ərazilərinə və ya binalarına (yaşayış
binaları (sahələri) istisna olmaqla) daxil olması,
ərazilərinə, binalarına (yaşayış
binaları (sahələri) istisna olmaqla), habelə
sənədlərinə və əşyalarına
baxış keçirilməsi, sənədlərin
tələb edilməsi, sənədləri və nümunə
kimi əşyaları götürməsi, ekspert cəlb
edilməsi, mütəxəssis, tərcüməçi
və müşahidəçi dəvət edilməsi və
aksiz markası ilə markalanmalı olan markalanmamış
və ya saxta aksiz markası ilə markalanmış, habelə məcburi nişanlama ilə
nişanlanmalı olan nişanlanmamış və ya saxta
məcburi nişanlama ilə nişanlanmış malların siyahıya alınması bu
Məcəllə ilə müəyyən edilmiş qaydada
həyata keçirilir. [262]
50.6.
Operativ vergi nəzarətinin nəticələri üzrə
vergi orqanının vəzifəli şəxsləri
tərəfindən müvafiq icra hakimiyyəti
orqanının müəyyən etdiyi formada akt tərtib
edilir. Operativ
vergi nəzarəti tədbirlərinin keçirilməsi
zamanı bu Məcəllənin 39-43-cü və 46-49-cu
maddələrinin müddəaları tətbiq edilir.[263]
50.7.
Azərbaycan Respublikasının ərazisində nağd pul
hesablaşmaları aparan vergi ödəyiciləri müvafiq
icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi qaydada
nəzarət-kassa aparatları vasitəsilə belə
hesablaşmaları həyata keçirirlər.
50.8.
Nəzarət-kassa aparatının çeklərində
aşağıdakı məlumatlar olmalıdır:
50.8.1. vergi ödəyicisinin adı;
50.8.2. VÖEN-i;
50.8.3. çekin vurulmasının tarixi və
saatı;
50.8.4.
təsərrüfat subyektinin (obyektinin) adı, vergi
orqanındakı uçot kodu və yerləşdiyi ünvan;[264]
50.8.5.
malın və ya xidmətin (işin) adı, ölçü
vahidi, miqdarı, bir vahidinin qiyməti və yekun
məbləğ (o
cümlədən ƏDV-nin və ya
sadələşdirilmiş verginin məbləği);[265]
50.8.6. gün ərzində vurulmuş çeklərin
sayı və nömrəsi;
50.8.7. nəzarət-kassa aparatının markası
və zavod nömrəsi.[266]
50.8.8.
nəzarət-kassa aparatının fiskal rejiminin nişanı
(əlaməti).[267]
50.8.9.
malın sürətli məlumat kodu (Quick Response Code).[268]
Maddə 50-1. Xronometraj
metodu ilə müşahidə aparılması [269]
50-1.1. Xronometraj metodu ilə müşahidə operativ
vergi nəzarəti növü olmaqla istehsal həcminin və
ya satış dövriyyəsinin
müəyyənləşdirilməsi və dəqiqləşdirilməsi
məqsədi ilə vergi ödəyicilərinin gəlir
götürmək üçün istifadə etdikləri,
yaxud vergi tutulan obyektlərin saxlanılması ilə
bağlı olan istehsal, anbar, ticarət və digər
binalarında (ərazilərində) aşağıdakı
hallarda aparılır:
50-1.1.1.
vergi ödəyicisinin təqdim etdiyi vergi
bəyannamələrində vergi tutulan dövriyyə
əvvəlki hesabat dövriyyələri ilə
müqayisədə 30 faizdən çox azaldıqda, yaxud
dövriyyə məbləğlərinin vergi
ödəyicisinin fəaliyyəti barədə iqtisadi
göstəricilərinə, işçilərinin sayına,
əmtəə-material ehtiyatlarının həcminə,
satış qiymətlərinə və aktivlərinin
dəyərinə uyğun olmaması barədə vergi
orqanında mənbəyi bəlli məlumatlar olduqda ;
50-1.1.2.
əhali ilə pul hesablaşmalarının aparılması
qaydalarının təkrar pozulması faktları aşkar
olunduqda;
50-1.1.3.
bu Məcəllənin 15.1.13-cü maddəsinə müvafiq
olaraq vergi ödəyicisi yeni xronometraj metodu ilə
müşahidə keçirilməsi haqqında vergi
orqanına tələb irəli sürdükdə.
50-1.2. Bu
Məcəllənin 15.1.13-cü maddəsinə müvafiq
olaraq yeni xronometraj metodu ilə müşahidə
keçirilməsi haqqında tələbi vergi
ödəyicisi istənilən vaxt, lakin sonuncu xronometraj metodu
ilə müşahidədən ən azı 1 ay
keçdikdən sonra, növbəti dəfə isə sonuncu
müşahidədən ən azı 2 ay keçdikdən
sonra təqdim edə bilər. Bu maddədə
göstərilən müddətlərin axımına bu
Məcəllənin 16.3-cü maddəsində
nəzərdə tutulan müddət daxil edilmir. [270]
50-1.3.
Xronometraj metodu ilə müşahidə obyektin normal
fəaliyyətinə maneçilik
törətməməklə və bu Məcəllənin
50.3-50.6-cı maddələrində nəzərdə tutulan
qaydalar tətbiq edilməklə 15 iş günündən
çox olmayan müddətdə aparılır.
50-1.4. Müşahidəyə başlamazdan
əvvəl xronometraj metodu ilə müşahidə
aparılmalı olan obyektdə malın (işin, xidmətin)
qiymətini müəyyən etmək məqsədi ilə
vergi orqanının nəzarət qaydasında mal (iş,
xidmət) alqısı həyata keçirmək hüququ
vardır.
50-1.5. Xronometraj metodu ilə müşahidə
keçirilən zaman müxtəlif vergi
ödəyicilərinin tətbiq etdikləri qiymətlərin
nəzarət qaydasında mal alqısı zamanı
rəsmiləşdirilmiş qiymətlərdən 30
faizdən çox (aşağı və ya yuxarı)
fərqlənməsi faktları aşkar edildikdə, istehsal
həcmi və ya satış dövriyyəsi nəzarət
qaydasında mal alqısı zamanı
rəsmiləşdirilmiş qiymətlər nəzərə
alınmaqla hesablanır.
50-1.6.
Xronometraj metodu ilə müşahidə zamanı
müəyyən edilmiş göstəricilər hər
iş gününün sonunda müvafiq aktla
rəsmiləşdirilir. Xronometraj metodu ilə
müşahidənin son nəticəsi müşahidə
ilə müəyyən edilmiş günlük
göstəricilər əsasında orta günlük
göstərici kimi ümumiləşdirilir və bu
barədə müvafiq akt tərtib olunur.
Maddə
50-2. Məcburi nişanlama ilə nişanlanmalı olan mallar
üzərində nəzarət[271]
50-2.1.
Azərbaycan Respublikasında istehsal edilən, yaxud
ölkəyə idxal olunan məcburi nişanlama ilə
nişanlanmalı olan malların siyahısı, həmin
mallara məcburi nişanlamanın tətbiqi, vergi
ödəyicilərinə verilməsi və uçotunun
aparılması qaydası müvafiq icra hakimiyyəti
orqanının müəyyən etdiyi orqan (qurum)
tərəfindən müəyyən edilir.
50-2.2.
Məcburi nişanlamanın hazırlanması, onların vergi
ödəyicilərinə verilməsi və uçotunun
aparılması müvafiq icra hakimiyyəti orqanının
müəyyən etdiyi orqan (qurum) tərəfindən
təşkil edilir.
50-2.3.
Məcburi nişanlama ilə nişanlanmalı olan malları
məcburi nişanlama ilə nişanlanmadan idxal etmək,
saxlamaq (şəxsi məqsədlər üçün
istisna olmaqla) və ya satmaq qadağandır.
50-2.4.
Məcburi nişanlamanın verilməsinə görə
“Dövlət rüsumu haqqında” Azərbaycan
Respublikasının Qanunu ilə müəyyən edilmiş
məbləğdə dövlət rüsumu tutulur.
Maddə 51. Vergi yoxlaması keçirildikdə qanunsuz
zərərin vurulmasının yolverilməzliyi[272]
51.1. Vergi yoxlaması
keçirildikdə, vergi ödəyicisinə və ya onun
sahibliyində, istifadəsində və sərəncamında
olan əmlaka qanunsuz olaraq zərər vurulmasına yol verilmir.
51.2.
Vergi orqanlarının və ya onların vəzifəli
şəxslərinin qanunsuz hərəkətləri ilə
vergi yoxlaması keçirildikdə, vurulan ziyan tam
həcmdə, buraxılmış fayda (əldə
edilməyən gəlir) da daxil olmaqla, vergi
ödəyicisinə ödənilməlidir.
51.3.
Vergi orqanları və onların vəzifəli
şəxsləri vergi ödəyicisinə qanunsuz
hərəkətləri nəticəsində vurduqları
ziyana görə qanunla müəyyən edilmiş qaydada
məsuliyyət daşıyırlar.
51.4. Vergi orqanlarının
vəzifəli şəxslərinin qanuni
hərəkətləri nəticəsində vergi
ödəyicisinə vurulan ziyan qanunla müəyyən
edilmiş hallar istisna olmaqla, ödənilmir.
Maddə 52. Vergi qanunvericiliyin pozulmasına görə
maliyyə sanksiyasının alınması qaydası[273]
52.1. Vergi qanunvericiliyinin pozulmasına
görə vergi ödəyicisinin məsuliyyətə
cəlb edilməsi haqqında qərarın
çıxarılmasından sonra müvafiq vergi orqanı vergi
qanunvericiliyinin pozulmasına görə məsuliyyətə
cəlb edilən şəxsdən bu Məcəllə ilə
müəyyən edilmiş maliyyə sanksiyalarını bu
Məcəllənin 65-ci maddəsi ilə müəyyən
edilən qaydada və ya məhkəmə qaydasında
alır.
52.2.
Vergi orqanları tərəfindən maliyyə
sanksiyalarının alınması barədə iddialarına
Azərbaycan Respublikasının Mülki-Prosessual
Məcəlləsinə müvafiq olaraq baxılır.
52.3. Məhkəmənin maliyyə
sanksiyalarının alınması haqqında qanuni
qüvvəyə minmiş qərarının icrası qanunla
müəyyən edilmiş qaydada həyata keçirilir.
V fəsil. Vergi
qanunvericiliyinin pozulmasına görə məsuliyyət
Maddə 53. Vergi qanunvericiliyinin pozulmasına
görə məsuliyyətin ümumi əsasları
53.1. Bu Məcəllə ilə
müəyyən edilmiş vergi ödəyiciləri, vergi
agentləri və onların nümayəndələri,
habelə vergi orqanlarının vəzifəli şəxsləri
vergi qanunvericiliyinin pozulmasına görə bu
Məcəllə, Azərbaycan Respublikasının İnzibati
xətalar Məcəlləsi, Azərbaycan
Respublikasının Cinayət Məcəlləsi və Azərbaycan Respublikasının
digər qanunları ilə müəyyən edilmiş qaydada
məsuliyyət daşıyırlar.[274]
Vergi
qanunvericiliyinin pozulmasına görə vergi
ödəyicilərinə və vergi agentlərinə bu
Məcəllə ilə müəyyən edilmiş
maliyyə sanksiyaları və faizlər tətbiq edilir.
53.2.
Heç bir kəs vergi qanunvericiliyinin pozuntusu olan eyni
hərəkətə (hərəkətsizliyə)
görə təkrarən məsuliyyətə cəlb oluna
bilməz.
53.3.
Bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş qaydada
və ya məhkəmənin qanuni qüvvəyə minmiş
qərarı ilə təqsiri təsdiq
edilməyənədək hər bir vergi ödəyicisi vergi
qanunvericiliyinin pozulmasında təqsirsiz hesab edilir.[275]
Vergi
ödəyicisi vergi qanunvericiliyinin pozulmasında
özünün təqsirsiz olmasını sübut
etməyə borclu deyildir.
Vergi
qanunvericiliyinin pozulması faktını təsdiq edən
halların və vergi ödəyicisinin təqsirinin sübut
edilməsi vergi orqanlarının üzərinə qoyulur.
Vergi
qanunvericiliyinin pozulmasında vergi ödəyicisinin
təqsirinin olmasında aradan qaldırılmaz
şübhələr olduqda, onlar vergi ödəyicisinin
xeyrinə şərh olunur.
Vergi
ödəyicisinin, vergitutma obyektinin uçotunda, vergilərin
hesablanmasında və ödənilməsində yol verdiyi
səhvləri müstəqil düzəltmək hüququ
vardır.[276]
Bu
maddədə nəzərdə tutulmuş müddəalar
vergi agentlərinə də şamil edilir.
53.4.
Vergi qanunvericiliyinin pozulması halları nəzərdən
keçirildikdə, onun bilərəkdən və ya
ehtiyatsızlıq nəticəsində törədilməsi,
inzibati məsuliyyətin tətbiq edilməsi üçün
təqsirkar şəxsin müəyyən yaşa
çatması, yüngülləşdirici və ya
ağırlaşdırıcı hallar və bu
Məcəllə, habelə Azərbaycan Respublikası İnzibati
Xətalar Məcəlləsinin müddəaları müəyyən edilməlidir.[277]
53.5.
Vergi qanunvericiliyinin pozulması malların Azərbaycan
Respublikasının gömrük sərhədindən
keçirilməsi ilə bağlı olduqda, həmin
işlərə Azərbaycan Respublikasının
Gömrük Məcəlləsi ilə müəyyən
edilmiş qaydada baxılır.
53.6.
Vergi ödəyicisi tərəfindən vergi qanunvericiliyinin
bir neçə pozuntusuna yol verildikdə, maliyyə
sanksiyaları hər pozuntuya münasibətdə ayrıca
tətbiq edilir.
53.7.
Vergi ödəyicisinin və ya vergi agentinin vergi
qanunvericiliyinin pozulmasına görə məsuliyyətə
cəlb edilməsi onları vergi öhdəliklərinin və
vergi orqanlarının vəzifəli şəxslərinin
qanuni tələblərini yerinə yetirilməsindən azad
etmir.[278]
53.8. Azərbaycan Respublikasının tərəfdar
çıxdığı beynəlxalq
müqavilələrdə, qanunla təsdiq olunmuş
hasilatın pay bölgüsü haqqında, əsas ixrac boru
kəməri haqqında və digər bu qəbildən olan
sazişlərdə başqa qaydalar nə-zərdə
tutulmadığı hallarda bu sazişlər
çərçivəsində fəaliyyət üzrə
vergi hesabatının əsas olmadan müəyyən
edilən müddətdə təqdim edilməməsinə
görə vergi ödəyicisinin vəzifəli
şəxsinin (şəxslərinin), habelə vergi və maliyyə
məlumatlarının mübadiləsini nəzərdə
tutan Azərbaycan Respublikasının tərəfdar
çıxdığı beynəlxalq müqavilələr
əsasında xarici dövlətlərdən daxil olmuş
məlumat mübadiləsi üzrə sorğuların
cavablandırılması üçün tələb olunan
məlumat və sənədlərin müəyyən
edilən müddətdə təqdim edilməməsinə
və ya bilərəkdən təhrif olunmaqla təqdim
edilməsinə görə vergi ödəyicisi kimi qeydiyyatda
olmayan şəxslərin inzibati məsuliyyətə cəlb edilməsi
Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar
Məcəlləsinə müvafiq olaraq həyata
keçirilir.[279]
Maddə 54. Vergi qanunvericiliyinin pozulmasına
görə məsuliyyətə cəlb olunmanı istisna
edən hallar
54.0. Şəxs aşağıda
müəyyən olunmuş hallardan ən azı biri olduqda,
vergi qanunvericiliyinin pozulmasına görə
məsuliyyətə cəlb edilə bilməz:
54.0.1.
vergi qanunvericiliyi ilə bağlı hüquqpozuntusu
hadisəsinin olmaması;
54.0.2.
vergi qanunvericiliyi ilə bağlı hüquqpozuntusunda
şəxsin təqsirinin olmaması;
54.0.3.
vergi qanunvericiliyi ilə bağlı hüquqpozuntusunu
törədən fiziki şəxsin həmin əməl
törədildiyi ana məsuliyyətə cəlb edilmə
yaşına çatmaması;
54.0.4. vergi qanunvericiliyinin pozulmasına
görə məsuliyyətə cəlb etmə
müddətinin qurtarması.
Maddə 55. Vergi qanunvericiliyinin pozulmasında
şəxsin təqsirini istisna edən hallar
55.1. Vergi qanunvericiliyinin pozulmasında
şəxsin təqsirini istisna edən hallar
aşağıdakılardır:
55.1.1.
vergi qanunvericiliyi ilə bağlı hüquqpozuntusunun
təbii fəlakət, yaxud digər fövqəladə və
qarşısıalınmaz hadisələr
nəticəsində törədilməsi;
55.1.2.
vergi qanunvericiliyi ilə bağlı hüquqpozuntusunun vergi
ödəyicisi - fiziki şəxs tərəfindən xəstə
halı ilə əlaqədar olaraq öz
hərəkətlərinə nəzarət (özünə
hesabat verməyi) və rəhbərlik etməyi
bacarmadığı vəziyyətdə
törədilməsi;
55.1.3.
vergi ödəyicisi və ya vergi agenti tərəfindən
vergi orqanının və ya digər səlahiyyətli
dövlət orqanının, yaxud onların vəzifəli
şəxslərinin öz səlahiyyətləri daxilində
verdikləri yazılı göstərişlərinin və ya
izahatlarının yerinə yetirilməsi;
55.1.3-1.
vergi qanunvericiliyi ilə bağlı hüquq pozuntusunun vergi
öhdəliyinin əvvəlcədən
müəyyənləşdirilməsi barədə qərara
əsaslanmaqla və ya onun icrası nəticəsində
törədilməsi; [280]
55.1.4.
vergi orqanlarının qərarlarına yenidən
baxıldıqda vergi ödəyicisinin
hərəkətləri üçün hüquqi əsaslar
olmasının aşkar edilməsi;
55.1.5.
hər hansı vergilər, o cümlədən vergi
agentləri tərəfindən ödənilən vergilər
üzrə artıq ödənilmiş
məbləğlərin hesabına digər vergilər
üzrə borcların nəzərə alınması;
55.1.6.
vergilərin düzgün hesablanmaması və vergi
öhdəliklərinin yerinə yetirilməməsi ilə
bağlı vergi qanunvericiliyinin pozulmasının vergi
orqanının yoxlamasına qədərki dövrdə vergi
ödəyicisinin özü tərəfindən aradan
qaldırılması.
55.2. Bu Məcəllənin 55.1-ci
maddəsində müəyyən edilən hallar olduqda,
şəxs vergi qanunvericiliyi ilə bağlı hüquqpozuntusuna
görə, bu Məcəllənin 55.1.6-cı
maddəsində göstərilən hallarda faizlərin
ödənilməsi istisna olmaqla, məsuliyyət
daşımır.
Maddə 56. Vergi qanunvericiliyi ilə bağlı
hüquqpozuntusuna görə məsuliyyətə cəlb
etmənin və maliyyə sanksiyalarının
alınmasının müddətiKM
56.1. Vergi qanunvericiliyinin pozulması
anından 3 il keçmişdirsə, şəxs həmin
qanunvericiliklə bağlı hüquq pozuntusunun
törədilməsinə görə məsuliyyətə
cəlb edilə bilməz və vergi öhdəlikləri
yarana bilməz.
56.2. Çıxarılmışdır.[281]
Maddə
57. Hesabatın və
digər məlumatın təqdim edilməsi ilə
bağlı hüquqpozmalara görə maliyyə
sanksiyaları [282]
57.1. Bu
Məcəllənin 57.1-1-ci maddəsində nəzərdə
tutulan şəxslər istisna olmaqla, vergi hesabatını və ya bu Məcəllənin 16.2-ci
maddəsində nəzərdə tutulmuş
arayışı əsas olmadan müəyyən edilən
müddətdə təqdim etməyən vergi ödəyicisinə
vergi orqanının rəhbərinin (onun müavininin)
qərarına əsasən 40 manat məbləğində
maliyyə sanksiyası tətbiq edilir.[283]
Vergi
ödəyicisinin vergi öhdəliyi yaranmadıqda
hesabatın əsas olmadan müəyyən edilən
müddətdə təqdim edilməməsinə görə
vergi ödəyicisinə aylıq gəlirin vergi tutulmayan
məbləğinin 2 misli miqdarında maliyyə sanksiyası
tətbiq edilir.
57.1-1. Mülkiyyətində olan kənd
təsərrüfatına yararlı torpaqları istifadə
edən fiziki şəxslərə və ailə kəndli
təsərrüfatlarının əmək qabiliyyətli
ailə üzvlərinə “Sosial sığorta haqqında”
Azərbaycan Respublikası Qanununun 10-cu maddəsinin ikinci
hissəsinin dördüncü və beşinci abzaslarında
nəzərdə tutulan hesabatı və arayışı
əsas olmadan müəyyən edilən müddətdə
təqdim etməməyə görə – təqvim ili
ərzində belə hallara birinci dəfə yol verdikdə
minimum aylıq əməkhaqqının 3 faizi, iki və daha
çox dəfə yol verdikdə 6 faizi miqdarında
maliyyə sanksiyası tətbiq edilir. (2020-ci il yanvarın 1-dən
qüvvəyə minir)[284]
57.2.
Bu Məcəllənin 89.3-cü maddəsində
nəzərdə tutulmuş məlumatı əsas olmadan
müəyyən edilən müddətdə təqdim
etməyən vergi ödəyicisinə vergi orqanının
rəhbərinin (onun müavininin) qərarına əsasən
100 manat məbləğində maliyyə sanksiyası
tətbiq edilir.[285]
57.3. Bu Məcəllənin 23.1.2-ci
və 23.1.2-1-ci maddələrində göstərilən
sənədlərin (o cümlədən elektron formatda
məlumatların) müəyyən edilmiş müddətlərdə
təqdim edilməməsinə və ya bilərəkdən
təhrif olunmaqla təqdim edilməsinə, o
cümlədən vergi orqanlarının bu
Məcəllənin 42.4-cü maddəsinə əsasən
edilmiş müraciətinin həmin maddədə
göstərilən müddətdə icra
edilməməsinə, habelə sənədlərin və ya
məlumatların bu Məcəllənin 71.4-cü maddəsi
ilə müəyyən edilmiş müddətdə
üzrlü səbəb olmadan saxlanılmamasına
görə vergi ödəyicisinə 1000 manat
məbləğində maliyyə sanksiyası tətbiq edilir.[286]
57.4. Bu Məcəllənin 16.1.4-cü
maddəsində göstərilən arayışı
müəyyən edilən müddətdə təqdim
etməyən və ya arayışda düzgün olmayan
məlumatlar göstərən vergi ödəyicisinə vergi
orqanının rəhbərinin (onun müavininin)
qərarına əsasən 500 manat məbləğində
maliyyə sanksiyası tətbiq edilir. [287]
Maddə 58. Vergilərin azaldılmasına və
digər vergi hüquqpozmalarına görə maliyyə
sanksiyaları[288]
58.1. Verginin (o cümlədən
ödəmə mənbəyində verginin) hesabatda
göstərilən məbləği verginin hesabatda
göstərilməli olan məbləğinə nisbətən
azaldılmışdırsa, habelə büdcəyə
çatası vergi məbləği hesabat təqdim
etməməklə yayındırılmışdırsa vergi
ödəyicisinə (bu
Məcəllənin 58.1-1-ci maddəsində nəzərdə
tutulan hal istisna olmaqla)
azaldılmış və ya yayındırılmış
vergi məbləğinin (kameral vergi yoxlaması
nəticəsində hesablanmış əlavə vergi məbləği
istisna olmaqla) 50 faizi miqdarında maliyyə sanksiyası
tətbiq edilir.[289]
58.2.
Bu Məcəllənin 33.4-cü maddəsində
göstərilən müddətdə vergi orqanında
uçota alınmaq üçün və ya 34.3-cü
maddəsində göstərilən müddətdə
olduğu yer , yaxud yaşadığı yerin
dəyişməsi barədə ərizənin
verilməməsinə, həmçinin digər uçot
məlumatlarında (vergi ödəyicisinin vergi uçotuna
alınma haqqında ərizədə qeyd olunan rekvizitlər)
dəyişiklik haqqında məlumatın təqdim
edilməməsinə görə, habelə bu
Məcəllənin 221.4.7-ci maddəsində
nəzərdə tutulmuş "Fərqlənmə
nişanı" olmadan avtomobil nəqliyyatı
vasitələri ilə sərnişin və ya yük
daşınmasına görə 40 manat məbləğində
maliyyə sanksiyası tətbiq edilir.[290]
58.3.
Bu Məcəllənin 65-ci maddəsi ilə müəyyən
edilmiş qaydada vergilər üzrə borcların və
faizlərin, tətbiq edilmiş maliyyə sanksiyalarının
dövlət büdcəsinə alınması
üçün kredit təşkilatlarına və ya bank
əməliyyatları aparan şəxslərə sərəncamın verildiyi tarixdən, kredit
təşkilatlarında və ya bank əməliyyatları
aparan şəxslərdə hesabları olmadığı
halda bu Məcəllənin 65.1-ci maddəsi ilə
müəyyən edilmiş bildirişdə
göstərilən müddətin başa
çatdığı tarixdən vergi ödəyicisi tərəfindən onun
kassasından, Azərbaycan Respublikasının Mülki
Məcəlləsində nəzərdə tutulmuş hesabdan
pul vəsaitinin silinməsi növbəliliyi pozulmaqla, nağd
qaydada məxaric əməliyyatları aparıldıqda - aparılmış
məxaric əməliyyatlarının 50 faizi miqdarında
maliyyə sanksiyası tətbiq edilir.[291]
58.4.
bu Məcəllənin 155-ci maddəsinə müvafiq olaraq
vergi ödəyicisi tərəfindən ƏDV üzrə
qeydiyyat məcburi olduğu halda, qeydiyyat olmadan fəaliyyət
göstərilməsinə görə vergi
ödəyicisinə ƏDV üzrə qeydiyyat olmadan
fəaliyyət göstərdiyi bütün dövr
ərzində büdcəyə ödənilməli olan
ƏDV məbləğinin 50 faizi miqdarında maliyyə
sanksiyası tətbiq edilir.
58.5.
bu Məcəllənin 157-ci və 158-ci maddələrinə
müvafiq olaraq ƏDV məqsədləri üçün
qeydiyyat qüvvəyə minmədən və ya ləğv
edildiyi halda ƏDV üzrə elektron vergi
hesab-fakturasının təqdim edilməsinə görə
vergi ödəyicisinə təqdim edilmiş elektron vergi
hesab-fakturasında göstərilmiş vergi
məbləğinin 100 faizi miqdarında maliyyə
sanksiyası tətbiq edilir.[292]
58.6.
bu Məcəllənin 175.1.3-cü maddəsinə müvafiq
olaraq bu Məcəllənin 175.8-ci maddəsində
göstərilən vergi ödəyicisi tərəfindən
malların (iş və xidmətlərin) dəyəri
ödənilən gündən gec ƏDV məbləğinin
ödənilməsinə görə vergi
ödəyicisinə vaxtında ödənilməmiş
ƏDV məbləğinin 50 faizi miqdarında maliyyə
sanksiyası tətbiq edilir.[293]
58.7.
Bu
Məcəllənin 13.2.63-cü maddəsində
nəzərdə tutulmuş ticarət fəaliyyətinin
həyata keçirilməsi halı istisna olmaqla, nağd pul hesablaşmalarının
aparılması qaydalarının pozulmasına, yəni
nəzarət-kassa aparatları və ya ciddi hesabat blankları
tətbiq edilmədən (nəzarət-kassa aparatları
quraşdırılmadan, qanunvericiliklə müəyyən
edilmiş formalara uyğun ciddi hesabat blankları olmadan və
ya nağd ödənilmiş məbləği mədaxil
etmədən), vergi orqanlarında qeydiyyatdan
keçirilməmiş və ya texniki tələblərə
cavab verməyən nəzarət-kassa aparatlarından
istifadə etməklə, qanunvericiliklə müəyyən
olunmuş ciddi hesabat blanklarından istifadə etmədən
və ya müəyyən olunmuş qaydada təsdiq olunmuş
formalara uyğun olmayan ciddi hesabat blanklarından istifadə
etməklə əhali ilə pul hesablaşmalarının
aparılmasına, alıcıya təqdim edilməli olan
çekin, bankların valyuta mübadilə
şöbələri tərəfindən
müştəriyə təqdim edilməli olan bank
çıxarışlarının və ya digər ciddi
hesabat blanklarının verilməsi barədə
alıcının müraciətindən sonra da bunların
verilməməsinə və ya ödənilmiş
məbləğdən aşağı məbləğ
göstərilməklə verilməsinə,
nəzarət-kassa aparatlarından istifadə edilməsi
dayandırıldıqda əhali ilə pul
hesablaşmalarının qeydiyyatının aparılması
qaydalarının pozulmasına görə vergi
ödəyicisinə:[294]
58.7.1.
təqvim ili ərzində belə hallara birinci dəfə yol
verildikdə 1000 manat məbləğində;[295]
58.7.2. təqvim ili ərzində belə
hallara ikinci dəfə yol verildikdə 3000 manat
məbləğində; [296]
58.7.3.
təqvim ili ərzində belə hallara üç və daha
çox dəfə yol verildikdə 1200 manat, bu
Məcəllənin 218.1.2-ci maddəsində
göstərilən şəxslərə 6000 manat
məbləğində maliyyə sanksiyası tətbiq edilir. [297]
58.7-1. “Nağdsız hesablaşmalar
haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun
tələblərinin pozulmasına görə
aşağıdakı vergi ödəyicilərinə Qanun
pozulmaqla aparılan əməliyyatın ümumi
məbləğinin təqvim ili ərzində belə hala
birinci dəfə yol verdikdə 10 faizi, ikinci dəfə yol
verdikdə 20 faizi, üç və daha çox dəfə
yol verdikdə 40 faizi miqdarında maliyyə sanksiyası
tətbiq edilir:
58.7-1.1. həmin Qanunun 3.3-cü,
3.4.4-cü və 3.4.7-ci maddələrinin
tələblərinin pozulmasına görə
ödənişi həyata keçirən vergi ödəyicisinə;
58.7-1.2. həmin Qanunun 3.4.1-ci
maddəsinin tələblərini pozmaqla pul vəsaitlərini
nağd qaydada qəbul edən lizinq verənə, kreditləri
nağd qaydada verən kredit verənə;
58.7-1.3. həmin Qanunun 3.4.2-ci
maddəsinin tələblərini pozmaqla nağd qaydada
sığorta ödənişlərini edən və
sığorta haqlarını nağd qaydada qəbul edən
sığortaçıya və ya
təkrarsığortaçıya;
58.7-1.4. həmin Qanunun 3.4.3-cü
maddəsinin tələblərini pozmaqla xidmət
haqlarını və digər yığımları nağd
qaydada qəbul edən şəxsə;
58.7-1.5. həmin Qanunun 3.4.5-ci
maddəsinin tələblərini pozmaqla stasionar telefon və
kommunal xidmətlərin haqqını nağd qaydada qəbul
edən şəxsə;
58.7-1.6. həmin Qanunun 3.4.6-cı
maddəsinin tələblərini pozmaqla faizsiz pul
vəsaitlərini (vergi ödəyicisi olmayan
şəxslər tərəfindən pul vəsaitlərinin
verilməsi halları istisna olmaqla), digər ayırmaları
nağd qaydada ödəyən və qəbul edən
şəxsə;
58.7-1.7. həmin Qanunun 3.4.8-ci
maddəsinin tələblərini pozmaqla təhsil
haqlarını nağd qaydada qəbul edən
şəxsə;
58.7-1.8.
həmin Qanunun 3.4.9-cu maddəsinin tələblərini pozmaqla
nağd qaydada ödəmələri qəbul edən
şəxsə.[298]
58.8. Səyyar vergi yoxlaması və
operativ vergi nəzarəti zamanı vergi ödəyicisinə
məxsus pul vəsaitlərinin uçotdan
yayındırılmasına görə, bu Məcəllə
ilə nəzərdə tutulmuş qaydada gəlirlərin
və xərclərin uçotu aparılmadıqda, habelə
vergi ödəyicisinin sahibliyində olan malların
alışını təsdiq edən elektron qaimə-faktura
və ya elektron vergi hesab-faktura, müvafiq icra hakimiyyəti
orqanının müəyyən etdiyi orqan (qurum)
tərəfindən təsdiq edilmiş qaydada
müəyyən edilən hallarda tərtib olunan alış
aktları, idxal mallarına münasibətdə idxal
gömrük bəyannaməsi, həmin mallar vergi
ödəyicisinin özü tərəfindən istehsal
edildikdə isə bu Məcəllənin 130.1-1-ci maddəsi
ilə müəyyən edilmiş qaydada tərtib edilən
sənədlərdən ən azı biri olmadıqda:[299]
58.8.1. pul vəsaitinin 1000 manatdan
çox olan məbləğdə uçotdan
gizlədilməsinə və ya uçota alınmamasına
görə – 1000 manatdan çox olan hissəsinin 10 faizi, təqvim
ili ərzində belə hala təkrar yol verdikdə 1000
manatdan çox olan hissəsinin 20 faizi miqdarında maliyyə
sanksiyası tətbiq edilir;
58.8.2. malların alışını
və ya mədaxilini təsdiq edən bu Məcəllənin
58.8-ci maddəsində nəzərdə tutulan
sənədlərdən ən azı biri olmadıqda –
alıcıya təqvim ili ərzində belə hala birinci
dəfə yol verdikdə alınmış malların
dəyərinin 10 faizi, ikinci dəfə yol verdikdə 20 faizi,
üç və daha çox dəfə yol verdikdə 40
faizi miqdarında;
58.8.3. bu Məcəllədə
nəzərdə tutulmuş qaydada gəlirlərin və
xərclərin uçotu aparılmadıqda – alıcıya
rəsmiləşdirilməyən xərclərin 10 faizi
miqdarında.
58.9.
Bu Məcəllənin 194.2-ci maddəsində
nəzərdə tutulmuş plombların vurulması və
açılması arasındakı müddətdə
nəzarət-ölçü cihazlarının
göstəricilərində dəyişikliklərin
edilməsinə, texnoloji avadanlıqlardakı plombların
zədələnməsinə, istehsal olunmuş
məhsulların aksiz markası ilə markalanmamasına və ya məcburi nişanlama ilə
nişanlanmamasına,
tam uçota alınmamasına, aksiz markalarının və məcburi nişanlamanın inventarizasiyasında kənarlaşmalara
yol verilməsinə, eləcə də bu Məcəllənin
191.2-ci maddəsinin tələblərini pozmaqla hazır
məhsulun istehsal sahəsindən kənara
çıxarılmasına görə vergi
ödəyicisinə 5000 manat məbləğində
maliyyə sanksiyası tətbiq edilir.[300]
58.10.
Azərbaycan Respublikasının Əmək
Məcəlləsində nəzərdə tutulmuş qaydada
əmək müqaviləsi (kontraktı) hüquqi
qüvvəyə minmədən işəgötürən
tərəfindən fiziki şəxslərin hər hansı
işlərin (xidmətlərin) yerinə yetirilməsinə
cəlb edilməsi yolu ilə onların gəlirlərinin
gizlədilməsinə (azaldılmasına) şərait
yaradıldığına görə
işəgötürənə hər bir belə şəxs
üzrə təqvim ili ərzində belə hala birinci
dəfə yol verdikdə 2000 manat, ikinci dəfə yol
verdikdə 4000 manat, üç və daha çox dəfə
yol verdikdə 6000 manat məbləğində maliyyə
sanksiyası tətbiq edilir.[301]
58.11. Vergi orqanından
şəhadətnamə-dublikat alınmadan sahibkarlıq
fəaliyyəti məqsədləri üçün
qeyri-rezident bank idarələrində və digər
qeyri-rezident kredit təşkilatlarında
açılmış hesaba (rezident banklar
tərəfindən qeyri-rezident banklarda
açılmış müxbir hesablar istisna olmaqla) mədaxil edilmiş pul vəsaitinin 100
faiz miqdarında vergi ödəyicisinə maliyyə
sanksiyası tətbiq edilir.[302]
58.12.
Vergi orqanından bu Məcəllənin 221.8-ci maddəsinə
əsasən “Sadələşdirilmiş vergi üzrə
sabit məbləğin ödənilməsi haqqında
qəbz” almadan sahibkarlıq fəaliyyətinin həyata
keçirilməsinə görə vergi ödəyicisinə:
[303]
58.12.1.
təqvim ili ərzində belə hallara birinci dəfə yol
verildikdə həmin fəaliyyət növünə
görə müəyyən olunmuş aylıq sabit vergi
məbləğinin 40 faizi miqdarında;
58.12.2.
təqvim ili ərzində belə hallara iki və daha çox
dəfə yol verildikdə həmin fəaliyyət növünə
görə müəyyən olunmuş aylıq sabit vergi
məbləğinin 100 faizi miqdarında maliyyə
sanksiyası tətbiq edilir.
58.13. Bu Məcəlləyə əsasən elektron
qaimə-faktura və ya elektron vergi hesab-fakturası təqdim
edilməli olduğu halda malların elektron qaimə-faktura
və ya elektron vergi hesab-fakturası verilmədən təqdim
edilməsinə görə – malları təqdim edən
şəxsə təqvim ili ərzində belə hala birinci
dəfə yol verdikdə təqdim edilmiş malların
satış qiymətinin 10 faizi, ikinci dəfə yol
verdikdə 20 faizi, üç və daha çox dəfə
yol verdikdə 40 faizi miqdarında maliyyə sanksiyası
tətbiq edilir. [304]
58.14. Aksiz markası ilə markalanmalı olan
malların belə marka olmadan, habelə məcburi nişanlama
ilə nişanlanmalı malların məcburi nişanlama
ilə nişanlanmadan satılmasına, satış
məqsədi ilə saxlanılmasına, istehsal
binasının hüdudlarından kənara buraxılmasına
görə təqvim ili ərzində belə hallara birinci
dəfə yol verildikdə həmin malların bazar qiyməti
ilə dəyərinin 1 misli, təqvim ili ərzində
belə hallara iki və daha çox dəfə yol
verildikdə 2 misli məbləğində maliyyə
sanksiyası tətbiq edilir.
58.15. Bu Məcəllə ilə nəzərdə
tutulmuş vergi güzəşt və azadolmalarını
əldə edən şəxslər tərəfindən
vergidən azad olunan gəlirlərin bəyan edilməməsinə
və ya azaldılmasına görə vergi
ödəyicisinə bəyan edilməmiş və ya
azaldılmış gəlirin (xərclər
çıxılmadan) 6 faizi miqdarında maliyyə
sanksiyası tətbiq edilir. (kənd təsərrüfatı
məhsullarının istehsalçılarına
münasibətdə 2020-ci il yanvarın 1-dən
qüvvəyə minir.)
58.16. Bu Məcəllənin 58.8.2-ci maddəsinin
məqsədləri üçün malların dəyəri
dedikdə həmin malların alış qiyməti, malların
alış qiymətini müəyyən etmək
mümkün olmadığı halda isə topdansatış
bazar qiyməti nəzərdə tutulur.
Maddə 59. Ödənilmə vaxtı keçmiş
və artıq ödənilmiş vergilər üzrə
faizlər
59.1. Vergi və ya cari vergi
ödəməsi bu Məcəllə ilə
müəyyən edilmiş müddətdə
ödənilmədikdə, ödəmə
müddətindən sonrakı hər bir ötmüş
gün üçün vergi ödəyicisindən və ya
vergi agentindən ödənilməmiş vergi və ya cari
vergi ödəməsi məbləğinin 0,1 faizi məbləğində
faiz tutulur.[305]
59.2.
Bu Məcəllənin 59.1-ci maddəsində
müəyyən edilmiş faiz yoxlama nəticəsində
aşkar edilmiş vaxtında ödənilməmiş vergi
məbləğlərinə və cari vergi
ödənişlərinə münasibətdə bütün
ötmüş müddətə, ancaq bir ildən çox
olmamaq şərti ilə tətbiq edilir. Bu faiz səyyar
vergi yoxlaması
nəticəsində aşkar edilmiş vaxtında
ödənilməmiş vergi məbləğlərinə
həmin vergi məbləğlərinin vergi
ödəyicisinə hesablandığı gündən
tətbiq edilir.[306]
59.3.
Müəyyən edilmiş vergi məbləğindən
artıq ödənilmiş məbləğ və ya
düzgün tutulmayan vergi məbləği
ödənildikdə, bu Məcəllə ilə başqa
hallar nəzərdə tutulmamışdırsa, vergi
ödəyicisinin ərizəsinin verildiyi tarixdən həmin
məbləğlər geri qaytarılanadək gecikdirilən
hər bir gün üçün (ödəmə
günü də daxil olmaqla) vergi ödəyicisinə
müvafiq məbləğlərin 0,1 faizi
məbləğində faiz ödənilir.
Vergi ödəyicisinin artıq
ödənilmiş məbləğlərin
qaytarılmasına dair ərizə verdiyi müddətdən
45 gün ərzində (bu
Məcəllənin 179.1-ci maddəsi ilə müəyyən
edilən halda 20 gün, 179.2-ci maddəsi ilə
müəyyən edilən halda isə 4 ay ərzində) məbləğ qaytarılarsa,
faizlər vergi ödəyicisinə qaytarılmır. [307]
Maddə 60. Kredit təşkilatlarına və
maliyyə institutlarına tətbiq edilən maliyyə
sanksiyaları [308]
60.1. Banklara və bank
əməliyyatlarının ayrı-ayrı növlərini
həyata keçirən digər kredit təşkilatlarına
aşağıdakı maliyyə sanksiyaları tətbiq
edilir:
60.1.1.
vergi orqanı tərəfindən hüquqi şəxsə,
fərdi sahibkara, filiala və nümayəndəliyə bu
Məcəllənin 35-ci maddəsinə uyğun olaraq vergi
orqanı tərəfindən verilən
şəhadətnamə-dublikat olmadan, bu
Məcəlləyə uyğun olaraq sahibkarlıq
fəaliyyətini göstərən hüquqi və fiziki
şəxslərin hesablaşma hesabı və ya digər
hesablar açdığına görə - hər
açılmış hesab 400 manat məbləğində;[309]
60.1.2.
sahibkarlıq fəaliyyətini göstərən hüquqi
və fiziki şəxslərin milli və ya xarici valyutada cari
və ya digər hesablarında vəsait olduqda, onun
vergilərin ödənilməsinə dair
tapşırıqlarını, habelə vergilər
üzrə borcların, faizlərin və maliyyə
sanksiyalarının vergi ödəyicisinin hesabından
Mülki Məcəllədə nəzərdə tutulmuş
ödənişlərin növbəliyinə uyğun
tutulması yaxud bu Məcəllə ilə müəyyən
edilən həcmdə vəsaitin dondurulması haqqında vergi orqanlarının
sərəncamlarını icra etmədiyinə görə
növbəliyi pozmaqla aparılan əməliyyatların
məbləğlərinin, yaxud bu Məcəllə
ilə müəyyən edilən həcmdə pul
vəsaitinin dondurulması haqqında vergi orqanlarının
sərəncamlarında göstərilən məbləğlərin 50 faizi. Bu zaman tətbiq edilən
maliyyə sanksiyasının məbləği həmin
ödəmə tapşırıqlarında və ya vergi
orqanının sərəncamında göstərilən
məbləğin 50 faizindən çox olmamalıdır.[310]
Vergi
ödəyicisinin valyuta hesabından vəsait
mübahisəsiz qaydada tutulduğu halda bank həmin gün
Mərkəzi Bankın müəyyən etdiyi rəsmi
məzənnə ilə sərəncamda göstərilən
məbləğin 105 faizinədək hesabdakı valyuta
vəsaitini dondurur. Valyuta vəsaiti vergi ödəyicisi
tərəfindən manata konvertasiya edildikdən sonra
sərəncam icra olunur;
60.1.3.
Çıxarılmışdır.[311]
60.1.4. Bu Məcəllənin 76.2-1-ci
maddəsinin tələblərini icra etməməyə
görə - aparılmış əməliyyatın ümumi
məbləğinin 30 faizi miqdarında, bu hesablar üzrə
əməliyyat aparılmadıqda isə hər belə hesab
üçün 400 manat məbləğində.[312]
60.2. Bu Məcəllənin 60.1.2-ci
maddəsində müəyyən edilən hallarda vergi
ödəyicisindən banka və ya bank
əməliyyatlarının ayrı-ayrı növlərini
həyata keçirən digər kredit təşkilatına
müvafiq tapşırıq və ya sərəncam daxil
olduğu gündən həmin günlər üçün
vergi ödəyicisinə faiz hesablanmır.
60.3.
Maliyyə institutlarına aşağıdakı maliyyə
sanksiyaları tətbiq edilir: [313]
60.3.1.
maliyyə institutları tərəfindən hüquqi və
fiziki şəxslərə hesab açıldıqda və ya
maliyyə xidmətləri göstərildikdə, Azərbaycan
Respublikasının normativ hüquqi aktlarının,
habelə vergi və maliyyə məlumatlarının
mübadiləsini nəzərdə tutan Azərbaycan
Respublikasının tərəfdar çıxdığı
beynəlxalq müqavilələrin tələblərinə
əməl edilməməsinə görə – hər belə
hesab və ya əməliyyat üçün 500 manat
məbləğində; [314]
60.3.2.
bu Məcəllənin 16.1.11-4-cü maddəsində
göstərilən elektron hesabatın müəyyən
edilmiş qaydada və müddətdə təqdim
edilməməsinə görə – 10000 manat
məbləğində; [315]
60.3.3.
bu Məcəllənin 76-1-ci maddəsinin tələblərini
icra etməməyə görə – aparılmış
əməliyyatın ümumi məbləğinin 30 faizi
miqdarında, bu hesablar üzrə əməliyyat
aparılmadıqda isə, hər belə hesab
üçün 400 manat məbləğində;
60.3.4.
vergi və maliyyə məlumatlarının mübadiləsini
nəzərdə tutan Azərbaycan Respublikasının
tərəfdar çıxdığı beynəlxalq
müqavilələrin tələblərinin pozulması
həmin müqavilələrin tərəfi olan digər
dövlətin səlahiyyətli orqanının
bildirişinə əsasən aşkar olunduqda – hər
belə hesab üçün 1000 manat
məbləğində. [316]
Maddə 61. Vergi orqanlarının və onların
vəzifəli şəxslərinin məsuliyyəti